محمدرضا فرزانه؛ محسن بدره؛ جواد رمضانی
چکیده
ظرفیت‌سازی اجتماعی و افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه از طریق آموزش مسائل مرتبط با حوزه آب و محیط‌زیست یکی از بنیادی‌ترین موضوعات کشور بشمار می‌رود؛ تا حفاظت از آب و محیط‌زیست به الگوی رفتاری در جامعه تبدیل گردد. از این رو کودکان به‌عنوان وارثان آینده‌ی منابع و دانشجویان به‌عنوان قشر تأثیرگذار جامعه از اهمیت خاصی برخوردارند. در ...
بیشتر
ظرفیت‌سازی اجتماعی و افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه از طریق آموزش مسائل مرتبط با حوزه آب و محیط‌زیست یکی از بنیادی‌ترین موضوعات کشور بشمار می‌رود؛ تا حفاظت از آب و محیط‌زیست به الگوی رفتاری در جامعه تبدیل گردد. از این رو کودکان به‌عنوان وارثان آینده‌ی منابع و دانشجویان به‌عنوان قشر تأثیرگذار جامعه از اهمیت خاصی برخوردارند. در این پژوهش رفتار دانشآموزان در سه مقطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه اول و دوم و همچنین دانشجویان منتخب دختر و پسر شهر کرج در ارتباط با آب، در دو محور کاهش مصرف آب و استفاده مجدد از آب موردبررسی قرار گرفت. بدین منظور پرسشنامهای بر اساس مؤلفههای تعریفشدهی مدل بالادستی و با تکیه بر مرور منابع بینالمللی و مصاحبه با متخصصین برای تعیین منطق رفتاری جامعهی آماری پژوهش در قبال گزینههای سیاستی مذکور طراحی و تهیه گردید. نتایج بهدستآمده نشان داد که برنامههای آموزشی غیرمستقیم و غیررسمی صورت گرفته با رویکرد برنامه نویسی اسکرچ و با مثالهای مرتبط با حفاظت از منابع آب، تأثیر مثبتی بر نگرش افراد نسبت به حفاظت از آب، هنجارهای ذهنی، کنترل رفتاری درک شده، تمایل رفتار نسبت به حفاظت از آب و هنجارهای اخلاقی داشته است.
بهناز یازرلو؛ علی شهیدی؛ محمدرضا فرزانه
چکیده
پیشینه و هدف: در عصر حاضر، موضوعات و چالش های بحران آب در مرکز توجه زندگی بشری قرار گرفته است. سیاست‌های محیط زیستی اخیر برای حل این بحران‌ها، بر تشویق رفتارهای طرفدار محیط‌زیست و عوامل تعیین‌کننده این رفتار متمرکز شده است. با توجه به این که یکی از دلایل این بحران، فقدان دانش بشر در مدیریت پایدار منابع می‌باشد، بنابراین ...
بیشتر
پیشینه و هدف: در عصر حاضر، موضوعات و چالش های بحران آب در مرکز توجه زندگی بشری قرار گرفته است. سیاست‌های محیط زیستی اخیر برای حل این بحران‌ها، بر تشویق رفتارهای طرفدار محیط‌زیست و عوامل تعیین‌کننده این رفتار متمرکز شده است. با توجه به این که یکی از دلایل این بحران، فقدان دانش بشر در مدیریت پایدار منابع می‌باشد، بنابراین تحقیق حاضر قصد دارد با بررسی تجارب غنی یک نمونه موفق در زمینه مدیریت محلی مصرف آب و با تمرکز بر مؤلفه دانش، سهمی در تبیین و پیش‌بینی رفتار بهرهبرداری مشارکتی از منابع آبی داشته باشد.مواد و روش‌ها: چارچوب نظری تحقیق، تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده تکامل یافته (MTPB) با تأکید بر مؤلفه دانش محلی می‌باشد. این پژوهش توصیفی با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامه بین دو دسته از بهره‌برداران شرب و کشاورزی روستاهای توشن و گلند در استان گلستان انجام شده است. روایی و پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از ضریب نسبی روایی محتوا و آزمون آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفته است. با توجه به اهداف تحقیق، برای تجزیه و تحلیل آماری پرسشنامه‌ها از نرمافزار SPSS استفاده شده است. در ادامه برای تحلیل هم‌زمان روابط علّی بین متغیر‌ها و میزان انطباق و برازش مدل مفهومی با مشاهدات تجربی از مدل‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار Smart PLS بهره گرفته شده است.نتایج: نتایج تحلیل آماری گویای این موضوع است که دانش محیطزیستی بهره برداران در مورد مسائل آب در منطقه، بالاتر از متوسط قابل انتظار می‌باشد و این امر بدین معنی است که سطح رفتار مشارکتی در منطقه مطالعاتی بالا می‌باشد. همچنین بر اساس مقیاس Stone-Geisser، مدل ساختاری در تمام حالتها، از کیفیت ساختاری مناسبی برخوردار می باشد. بررسی بخش ساختاری مدل توسط معیارهای واریانس استخراج شده (AVE) و پایایی ترکیبی (CR) نشان‌دهنده پایایی و روایی همگرای مناسب مدل MTPB است. همچنین مقدار ضریب نشان می دهد که در مجموع متغیرهای مدل تکامل یافته به ترتیب 92، 93، 74 و 79 درصد از رفتار بهره برداران شرب توشن، شرب گلند، کشاورزی توشن و کشاورزی گلند را نسبت به مشارکت محلی در بهرهبرداری از منابع آبی تبیین می کنند. در خصوص مسیرهای ساختاری مدل، نتایج حاکی از آن می‌باشد که همه مؤلفه ها دارای اثر مثبت و معنی داری بر متغیر قصد رفتاری هستند. همچنین با توجه به ضرایب مسیر به دست آمده، بین دانش و نگرش با رفتار بهرهبرداری مشارکتی از منابع آبی، رابطه مثبت و معنادار مشاهده شده است که فرضیه پژوهش را تأیید میکند و نشان میدهد بهره برداران نگرش مثبتی نسبت به رفتار مشارکتی حفاظت از آب در تمام حالت ها دارند.بحث: طبق تجارب میدانی در منطقه مطالعاتی، مشارکت ذینفعان در بهره برداری از منابع آبی با به اشتراک‌گذاری دانش محیطزیستی در مواردی که در مورد استفاده از آب تعارض وجود دارد، کار را تسهیل می‌نماید. افزودن مؤلفه دانش، تفاوت‌های قابل توجهی را در بهبود پیش بینی رفتار بین حالت‌های مختلف مصرف نشان نداده است. البته نتایج گویای این موضوع است که دانش میتواند به‌عنوان پیش‌نیاز برای اقدام به رفتار مشارکتی مؤثر باشد. لازم به ذکر است که نتایج نشان میدهد که بهره برداران شرب، با اختلاف اندک نسبت به بهره برداران کشاورزی، تمایل رفتاری بیشتری به پذیرش مدیریت مشارکتی منابع آبی دارند.
محمدحسین باقری؛ محمدرضا فرزانه؛ بهزاد رایگانی
چکیده
پیشینه و هدف: سیل به عنوان یکی از اصلی ترین مخاطرات طبیعی در ایران خسارات گسترده ای را در مناطق مختلف به همراه داشته است. یکی از فن آوری هایی که در این زمینه می تواند دستاوردهای قابل توجهی را به همراه داشته باشد فن آوری سنجش از دور می باشد توانایی ارزیابی دقیق و به موقع سیل ابزاری مهم و ایمن جهت کاهش سیل و واکنش به این ...
بیشتر
پیشینه و هدف: سیل به عنوان یکی از اصلی ترین مخاطرات طبیعی در ایران خسارات گسترده ای را در مناطق مختلف به همراه داشته است. یکی از فن آوری هایی که در این زمینه می تواند دستاوردهای قابل توجهی را به همراه داشته باشد فن آوری سنجش از دور می باشد توانایی ارزیابی دقیق و به موقع سیل ابزاری مهم و ایمن جهت کاهش سیل و واکنش به این مخاطره می باشد. روش‌های متعددی برای نشان دادن خطرات مرتبط با سیل با استفاده از اندازه‌گیری‌های زمینی ایجاد شده‌اند. داده‌های سنجش از دور ماهوارهای برای ارزیابی سیل به دلیل قدرت تفکیک مکانی و ظرفیت آن‌ها برای ارائه اطلاعات برای مناطقی با دسترسی ضعیف یا فاقد اندازه‌گیری‌های زمینی استفاده شده‌اند. داده های ماهواره ای راداری و با وضوح بالا عمدتاً برای تجزیه و تحلیل فضایی پیکسل های آب مفید است. زمانی که داده‌های سیل (قبل و بعد از وقوع سیل) در دسترس باشد، می‌توان تغییرات پوشش زمین را طبقه‌بندی کرد و بنابراین مشخص کرد که کدام مناطق سیل‌زده هستند. از طرفی نیز توسعه ابزاری کاربردی برای تسهیل و تسریع پردازش تصاویر ماهواره نیز می تواند نقش کلیدی در پیشبرد و توسعه تحقیقات در این زمینه باشد.موارد و روش ها: پژوهش حاضر به دنبال توسعه روش شناسی می باشد که با استفاده از تصاویر ماهواره سنتینل 1 و با به کارگیری محصولات جهانی، خسارات ناشی از رویداد سیل را با رویکردی نوین برآورد کند این خسارات در دو واقعه سیلابی 1398 خوزستان و 1400 کنارک و چابهار مد نظر قرار گرفت. در این پژوهش به جز داده‌های ماهوارهای سنتینل 1، جهت تعیین حد آستانه‌ها و تدقیق نتایج، از تصاویر ماهواره اپتیک از قبیل لندست 8 نیز استفاده شده است. برای مناطقی که به دلایلی از قبیل مزاحمت ابر و یا عدم گذر ماهواره اپتیک و یا حتی عدم انطباق زمانی تصویر رادار و اپتیک، امکان استخراج و تدقیق حد آستانه بر اساس تصاویر اپتیک میسر نباشد؛ ایده استفاده از ترکیب رنگی حاصل از تصاویر بعد و قبل سیلاب به کار گرفته شد. نتایج: نتایج این پژوهش به توسعه ابزار کاربردی جهت برآورد خسارت سیل در محیط گوگل ارث انجین منجر گردیده است. نتایج پژوهش بیانگر این موضوع بود که با توجه به محدودیت های استفاده از تصاویر ماهواره نوری که غالباً در شرایط جوی بعد سیلاب و به دلیل مشکلات پوشش ابر، امکان استفاده از آن ایجاد مشکل می کند؛ لذا استفاده از ماهواره های راداری با ارائه ایده استفاده از ترکیب رنگی حاصل از تصاویر بعد و قبل سیلاب، می تواند به تنهایی نقش مؤثری در شناسایی پهنه سیلابی و متعاقباً برآورد خسارات حاصل از سیلاب داشته باشد. پیاده سازی روش ارائه شده در محیط گوگل ارث انجین به دلیل سهولت در دسترسی به مجموعه تصاویر ماهوارهای و محصولات جهانی راهکاری مناسب در زمینه استخراج پهنه سیلابی و متعاقباً برآورد خسارات کشاورزی و مسکونی ناشی از سیلاب می باشد.بحث: اگرچه تلفیق اطلاعات ماهواره های راداری و نوری میتواند نقش مهمی در تدقیق حد آستانه ها و استخراج پهنه سیلابی ایفا کند. لیکن محدودیت های مربوط به تصاویر نوری از قبیل مزاحمت های پوشش ابری منجر به این شد که در این تحقیق روش‌شناسی مبتنی بر تصاویر راداری (بدون استفاده از تصاویر نوری) به کار گرفته و ارزیابی شود. از طرفی نیز مطابق با روش شناسی تحقیق، نیازی به تهیه و جمع آوری اطلاعات زمینی نبوده و محصولات جهانی در خصوص جمعیت و توزیع مکانی آن، پوشش زمین، پهنه های آبی دایمی و مدل رقومی ارتفاعی زمین، با دقت مکانی مناسب (کلیه اطلاعات با دقت مکانی کمتر از 100متر) به کار گرفته شده است. سهولت دسترسی سریع به تصاویر ماهواره ای پردازش شده و همچنین کدنویسی کلی و پردازش تصاویر و اجرای روش‌شناسی مدنظر در محیط ارث انجین از ویژگی‌های منحصر به فرد این مطالعه می‌باشد.