کاظم امین زاده؛ صادق بختیاری؛ سعید دائی کریم زاده
چکیده
پیشینه و هدف:ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیستی در یک بستر زمانی بلندمدت، می تواند به صورت مستقیم، معکوس و یا ترکیبی از هر دو باشد. این بحث (جریان ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیستی)، موضوع بسیاری از مطالعات و تحقیقات قرار گرفته است. آثار رشد اقتصادی بر محیط زیست یکی از مهم ترین بحث های مطرح امروز در اقتصاد ...
بیشتر
پیشینه و هدف:ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیستی در یک بستر زمانی بلندمدت، می تواند به صورت مستقیم، معکوس و یا ترکیبی از هر دو باشد. این بحث (جریان ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیستی)، موضوع بسیاری از مطالعات و تحقیقات قرار گرفته است. آثار رشد اقتصادی بر محیط زیست یکی از مهم ترین بحث های مطرح امروز در اقتصاد محیط زیست است. صنعتی شدن جوامع امروزی منجر به بهره برداری بیشتر و فشرده تر از سوخت های فسیلی شده است. احتراق این سوخت ها منجر به افزایش انتشار مواد آلاینده سمی و خطرناک می شود و آسیب های جهانی نظیر گرم شدن کره زمین و تغییرات آب و هوایی، از پیامدهای غیرقابلاجتناب آن به شمار می رود. هدف از این مطالعه بررسی اثرات U شکل معکوس و N شکل تولید ناخالص داخلی واقعی سرانه در قالب سه شکل مختلف از این متغیر؛ در سطح، با توان دو و با توان سه بر حجم انتشار آلاینده های بخش صنعت شامل؛ دی اکسیدکربن، دی اکسیدگوگرد، تری اکسیدگوگرد با بهره گیری از روش اقتصادسنجی پانلی بلندمدت حداقل مربعات پویا طی دوره زمانی 1376- 1399 برای 12 استان صنعتی کشور می باشد. نتایج برآوردها به گونه ای است که فرضیات محیط زیستی کوزنتس برای هر سه آلاینده برقرار است و با افزایش تولید ناخالص داخلی واقعی سرانه، ابتدا آلودگی افزایش یافته، سپس با رسیدن به نقطه اوج شروع به کاهش نموده و در نهایت با افزایش بیشتر تولید مجددا روند صعودی افزایش آلودگی ادامه می یابد و با استفاده از تکنیک DOLS و با تصریح روابط درجه دوم و سوم رشد اقتصادی در 12 استان صنعتی کشور و طی دوره زمانی یاد شده، منحنی N شکل مورد تایید واقع شده است.مواد و روش ها: در این مطالعه ابتدا با استفاده از آزمون های ریشه واحد پانلی، مانایی متغیرها مورد بررسی قرار می گیرد. سپس با استفاده از آزمون هم انباشتگی کائو، رابطه هم جمعی بین متغیرها و وجود و عدم وجود رگرسیون کاذب مورد ارزیابی قرار می گیرد. در نهایت با بهره گیری از روش حداقل مربعات کاملاً اصلاح شده و حداقل مربعات پویا به برآورد ضرایب متغیرها پرداخته شده است.نتایج: بررسی اثرات U شکل معکوس و N شکل تولید ناخالص داخلی در قالب سه شکل مختلف از این متغیر؛ در سطح، با توان دو و با توان سه بر حجم انتشار آلاینده های موجود در بخش صنعت شامل؛ دی اکسیدکربن، دی اکسیدگوگرد، تری اکسیدگوگرد با بهره گیری از روش اقتصادسنجی پانلی بلندمدت حداقل مربعات پویا طی دوره زمانی 1376- 1399 برای 12 استان صنعتی کشور پرداخته شود. نتایج برآورد به گونه ای است که فرضیات محیط زیستی کوزنتس برای هر سه آلاینده برقرار است.بحث: باتوجه به نتایج بدست آمده از تخمین مدل ها به روش DOLS در بررسی منحنی محیط زیستی کوزنتس و با تصریح روابط درجه دوم و سوم رشد اقتصادی در 12 استان صنعتی کشور و طی دوره زمانی انتخابی، منحنی N شکل مورد تایید واقع شده است. همچنین وجود متغیر شهرنشینی در مدل، باعث ایجاد اثرات مثبت و افزایشی بر آلودگی شده است، این موضوع بدان معنی است که گسترش شهرنشینی موجب افزایش مصرف سوخت های فسیلی شده و در نتیجه آلودگی هوای ناشی از آن را نیز تشدید نموده است.باتوجه به ضرایب بالای رابطه تولید و آلودگی، مشخص می شود ایران در مرحله اول آلودگی و در قسمت صعودی منحنی محیط زیستی کوزنتس قرار دارد. هم چنین با توجه به نرخ مثبت رشد آلودگی در ایران در بلندمدت شاهد انباشت آلودگی در محیط زیست خواهیم بود.