توسعه پایدار
محدثه مرادپور جغدری؛ فضل اله آقامحمدی باسمنج؛ سید فرزاد حسینی
چکیده
مقدمه: بنادر نقش مهم و راهبردی در رشد و توسعه یک کشور دارند؛ بنابراین توسعه بنادر محرک مهمی برای رشد اقتصادی، اجتماعی و منطقه ای کشورها است. یک مفهوم کلیدی و کاربردی برای دستیابی به توسعه بنادر، مفهوم توسعه پایدار است. بندر شهید رجایی ایران به علت موقعیت منحصربه فرد جغرافیایی، مهمترین دروازه واردات و صادرات کشور محسوب می شود. ...
بیشتر
مقدمه: بنادر نقش مهم و راهبردی در رشد و توسعه یک کشور دارند؛ بنابراین توسعه بنادر محرک مهمی برای رشد اقتصادی، اجتماعی و منطقه ای کشورها است. یک مفهوم کلیدی و کاربردی برای دستیابی به توسعه بنادر، مفهوم توسعه پایدار است. بندر شهید رجایی ایران به علت موقعیت منحصربه فرد جغرافیایی، مهمترین دروازه واردات و صادرات کشور محسوب می شود. بنابراین مهمترین اهداف این پژوهش شناسایی شاخص های مؤثر و کلیدی توسعه پایدار در بندر شهید رجایی ایران و اولویت بندی این شاخص ها است.
مواد و روش ها: به منظور شناسایی شاخص های مهم و کلیدی توسعه پایدار در بندر شهید رجایی و اولویتبندی این شاخص ها، ضمن بررسی و مرور ادبیات، شاخصهای پایداری از ادبیات تحقیق شناسایی و استخراج شد. در گام دوم جهت اولویتبندی شاخص ها، پرسشنامهای طراحی و در اختیار نمونهی جامعه آماری تحقیق شامل مدیران، مسؤولین و مقامات بخش های مختلف بندر و کارشناسان و متخصصین این حوزه قرار گرفت. روش نمونه گیری در این تحقیق، قضاوتی از نوع غیر احتمالی و غیر تصادفی است. در گام بعد از روش های تصمیمگیری چندمعیاره AHP و SWARA، جهت رتبه بندی شاخص ها استفاده شد. در ادامه از نرم افزارهای مرتبط این حوزه مانند Excel و Super Decisions بهره گرفته شد. در نهایت از روش های میانگین رتبه ها و کپ لند جهت ادغام نتایج برای دستیابی به یک اولویت بندی استفاده گردید.
نتایج: مطابق نتایج بدست آمده، بعد اقتصادی مهمترین بعد پایداری بوده؛ سپس به ترتیب بعد اجتماعی و محیط زیستی دارای اهمیت هستند. یافته ها نشان می دهد از جنبه میزان تحصیلات، اکثریت خبرگان پژوهش دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری هستند و از نظر علمی در سطح بالایی قرار دارند و با توجه به اینکه اکثر خبرگان بیش از 15 سال سابقه کار دارند، افرادی با تجربه و با سابقه کاری بالا هستند.
بحث: در بعد محیط زیستی شاخص های شناسایی انواع آلودگی های محیط زیست و مدیریت زباله در رتبه اول قرار گرفتند. در بعد اقتصادی شاخص میزان سرمایه گذاری و روند افزایشی سهم بازار در کنار شاخص دسترسی به خطوط حمل و نقل جادهای و ریلی و هوایی در دو روش حائز رتبه اول گردیدند و در بعد اجتماعی شاخص میزان اشتغال زایی و کیفیت بالای خدمات بندری در رتبه اول قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند مبنایی برای بهبود و رشد پایداری در بندر باشد و به مدیران و مقامات بندر جهت دهی و دید مناسبی در زمینه توسعه پایدار، برای اخذ تصمیمات و اقدامات مناسب آینده ارائه دهد.
ارزیابی زیست محیطی
محمدرضا ویسی؛ پوریا پیرمرادی؛ دلارام گرشاسبی
چکیده
پیشینه و هدف: در دهههای اخیر با گسترش روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و توسعه حملونقل شهری، موضوع توسعه پایدار محیط زیستی به یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مختلف بدل گشته است. توسعه پایدار محیط زیستی بهعنوان رویکردی مؤثر در مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آبوهوایی مطرح است. از اصلیترین علل گرمایش زمین و ناپایداری محیط زیستی، ...
بیشتر
پیشینه و هدف: در دهههای اخیر با گسترش روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و توسعه حملونقل شهری، موضوع توسعه پایدار محیط زیستی به یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مختلف بدل گشته است. توسعه پایدار محیط زیستی بهعنوان رویکردی مؤثر در مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آبوهوایی مطرح است. از اصلیترین علل گرمایش زمین و ناپایداری محیط زیستی، تولید بیش از حد گازهای گلخانهای است. بیشترین حجم و تأثیر در بین گازهای گلخانهای مربوط به کربن دیاکسید است. حملونقل شهری بهعنوان بخش جداناپذیر و بسیار مهم از شهر و زندگی شهری بهطور فزایندهای در حال انتشار کربن دیاکسید است. تولید کربن دیاکسید اگر بیشتر از ظرفیت تحمل شهر باشد، پایداری محیط زیستی را در بلندمدت به خطر میاندازد. شاخص ردپای بومشناختی بهعنوان روشی یکپارچه برای محاسبه ظرفیت تحمل منطقه بر اساس تولید کربن و ارزیابی پایداری محیط زیستی در بسیاری از کشورهای جهان در سطوح مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. ردپای بومشناختی بهطورکلی معیاری برای محاسبه میزان زمین مورد نیاز برای جذب کربن تولیدشده توسط انسان است و پایداری یا عدم پایداری محیط زیستی محدوده تعیینشده را بر اساس حجم کربن تولید شده نشان میدهد. از اینرو محاسبه ردپای بومشناختی الگوهای مختلف حملونقل شهری امری ضروری است. از آن جایی که شهر بجنورد در سالهای اخیر و پس از تبدیلشدن به مرکز استان افزایش چشمگیر جمعیت و گسترش ناگهانی را تجربه نموده است و حجم سفرهای درونشهری در این شهر چند برابر افزایش پیدا کرده است، این تحقیق به ارزیابی پایداری محیط زیستی الگوهای حملونقل درونشهری بجنورد با استفاده از شاخص ردپای بومشناختی میپردازد.مواد و روشها: پژوهش کاربردی حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی پایداری محیطزیستی حملونقل درونشهری بجنورد میپردازد. به این منظور دادههای مورد نیاز از جمله تعداد سفرها و جابهجاییهای روزانه و متوسط مسافت طی شده در هر سفر برای هر الگو سفر را با مراجعه به اسناد و گزارشها و نیز مراجعه حضوری به ارگانهای مربوطه گردآوری نموده و سرانه ردپای بومشناختی حملونقل درونشهری بجنورد را محاسبه کرده است. در نهایت با استاندارد جهانی سرانه ردپای بومشناختی حملونقل درونشهری مقایسه مینماید.نتایج: در پژوهش حاضر مشخص شد از پنج الگوی حملونقلی خودرو شخصی، تاکسی، اتوبوس، مینیبوس و موتورسیکلت، فقط دو الگو اتوبوس و مینیبوس از نظر محیط زیستی پایدار هستند و خودرو شخصی نیز ناپایدارترین الگو است که سرانه ردپای بومشناختی آن 9 برابر سرانه استاندارد جهانی است. این پژوهش نشان میدهد که بهطورکلی سیستم حملونقل شهر بجنورد از نظر زیستمحیطی ناپایدار است زیرا حجم دیاکسید کربن تولیدشده توسط این سیستم بسیار بیشتر از ظرفیت جذب کربن دیاکسید توسط زمینهای شهر است.بحث: با توجه به افزایش تمایل به استفاده بیشتر از خودرو شخصی و روند مهاجرت به شهر در آینده این معضلات بیشتر از پیش خواهد شد و روند تأثیرات سوء اکولوژیکی بر شهر بجنورد سرعت میگیرند که این امر اقدامات فوری و برنامهریزی دقیق را میطلبد.
جغرافیای کشاورزی
مسلم سواری؛ فاطمه نقی بیراوند
چکیده
این تحقیق با هدف کلی عوامل مؤثر بر به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار شهرستان خرمآباد بودند (12500N= ). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 240 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با ...
بیشتر
این تحقیق با هدف کلی عوامل مؤثر بر به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار شهرستان خرمآباد بودند (12500N= ). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 240 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. داده های پژوهش با کمک نرم افزار SPSS19 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که کشاورزان مورد مطالعه از دانش و نگرش مساعدی نسبت به به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی برخوردار نیستند. علاوه بر این، نتایج تحلیل تشخیصی نشان داد که شش متغیر (نگرش نسبت به عملیات پایداری، دانش نسبت به عملیات پایداری، نگرانی محیط زیستی، دلبستگی مکانی، سرمایه اجتماعی و اشتغال غیرزراعی) بیشترین تأثیر را در تفکیک گروه های کشاورزی (پذیرنده و نپذیرنده عملیات زیست پایدار محیط زیستی) دارند و تابع تشخیصی به دست آمده از این شش متغیر قادر است کشاورزان پذیرنده و نپذیرنده را با دقت 28/87 درصد از هم تفکیک کند.
توسعه پایدار
مهدی اکبری گلزار
چکیده
در اواسط قرن بیستم بود که انسان متوجه این امر گردید که اگر به بهرهبرداری از طبیعت در جهت دستیابی به اهداف توسعهای خود ادامه دهد دیگر هیچچیز از منابع طبیعی برای ادامه زیست خود باقی نخواهد گذاشت. به همین منظور به فکر چارهای برای بالا بردن بهرهوری از منابع طبیعی و حفاظت از آن در عین ادامه به مسیر توسعه خود افتاد. ایدهای که یکی ...
بیشتر
در اواسط قرن بیستم بود که انسان متوجه این امر گردید که اگر به بهرهبرداری از طبیعت در جهت دستیابی به اهداف توسعهای خود ادامه دهد دیگر هیچچیز از منابع طبیعی برای ادامه زیست خود باقی نخواهد گذاشت. به همین منظور به فکر چارهای برای بالا بردن بهرهوری از منابع طبیعی و حفاظت از آن در عین ادامه به مسیر توسعه خود افتاد. ایدهای که یکی از مهمترین جنبههای مفهوم توسعه پایدار گردید. کنفرانسهای متعددی در جهت محافظت از محیطزیست با توجه به روند توسعه کشورها برگزار گردید که آخرین آنها کنفرانس پاریس 2015 با حضور 198 کشور و صدور توافقنامه پاریس بود. اجرای این توافقنامه تأثیرات چندجانبه بسیاری برای کشورهای متعهد خواهد داشت. در این پژوهش تأثیرات اجتماعی اجرای توافقنامه پاریس که ایران نیز متعهد به انجام آن شده است، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. روش مورد استفاده تحلیل محتوای کیفی میباشد که با تحلیل متن توافقنامه صورت میگیرد. نتایج گویای این است که ایران برای اجرای این توافق و عدم تجاوز از درصد انتشار گازهای گلخانهای تعهد داده شده، نباید نرخ توسعه سالانهاش از 2 درصد تجاوز کند. این نرخ پایین عملاً کشور ما را از رسیدن به کشورهای پیشرفته جهان عقب میاندازد. همچنین در زمینه اجتماعی باعث ایجاد عقبماندگی و فشار بر طبقه پایین جامعه با شدت گرفتن بحران مشروعیت برای دولت میگردد.
آموزش محیط زیست
محمد بابایی؛ اسدالله مهرآرا؛ مهرداد متانی؛ محمدرضا باقرزاده
چکیده
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف ...
بیشتر
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف شده در راستای دستیابی به محیط زیست پایدار میلیاردها دلار برآورد می گردد. کشور ایران نیز به سبب برخورداری از صنایع نفت و گاز یکی از کشورهایی است که به مسأله محیط زیست و آلاینده های حاصل از فعالیت آن اهمیت ویژه ای می دهد و همواره درصدد طراحی و اعمال مدل و الگوهایی مختلفی برای کاهش آلاینده های نفت و گاز بوده است. در این مقاله نیز، نویسندگان مساعی خود را صرف طراحی الگوی محیط زیستی توسعه پایدار در صنعت گاز ایران نموده اند. روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری مقاله حاضر مبتنی بر 1080 نفر بوده و با استفاده از روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری با 25 خبره، مصاحبه عمیق انجام و در بخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته ای با روش نمونه گیری خوشه ای نسبی در بین 285 نفر از نمونه ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با نرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی محیط زیستی توسعه پایدار دارای 15 بعد به شرح شرایط علی (1. رسالت خدماترسانی، 2. الزامات ایمنی و بهداشت، 3. مسؤولیت اجتماعی)، شرایط زمینه ای (4. آموزش و یادگیری، 5. فرهنگسازی، 6. نگرش و آگاهی مدیران)، شرایط مداخله ای (7. پیمانکاران، 8. تأسیسات و تجهیزات فنی، 9. تکنولوژی و عملیات فنی)، راهبرد ( 10. سیاستگذاریهای میانمدت و بلندمدت وزارت نیرو، 11. نظارت و ارزیابی مستمر بر روند پروژهها، 12. برنامههای مدیریت مصرف مشترکان، 13. برنامههای مدیریت آلایندههای حاصله) و پیامد ( 14. ارتقاء عملکرد زیست محیطی شرکت گاز و 15. حرکت در جهت توسعه پایدار) است. نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی ابعاد مدل پارادایمی پژوهش، مورد تأیید واقع شدند.
سمانه عابدی
دوره 4، شماره 64 ، مرداد 1398، ، صفحه 50-67
چکیده
بانکداری سبز به مفهوم گسترش فراگیر استراتژی های بانکداری است که منجر به توسعه پایدار اقتصادی می شود. بر این اساس استراتژی ها بانکداری سبز شامل مجموعهای از عملیاتها و دستورالعملهایی است که بانک را از نظر اقتصادی، محیط زیست و اجتماعی پایدار می سازد و دارای رویکردی دو جانبه است. به طوری که در مراحل اولیه، بانک ها برای ...
بیشتر
بانکداری سبز به مفهوم گسترش فراگیر استراتژی های بانکداری است که منجر به توسعه پایدار اقتصادی می شود. بر این اساس استراتژی ها بانکداری سبز شامل مجموعهای از عملیاتها و دستورالعملهایی است که بانک را از نظر اقتصادی، محیط زیست و اجتماعی پایدار می سازد و دارای رویکردی دو جانبه است. به طوری که در مراحل اولیه، بانک ها برای به حداقل رساندن اثرات کربن در فعالیت های بانکی، برروی انتقال سبز عملیات داخلی بانک از جمله استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، اتوماسیون و اقدامات دیگر تمرکز دارند. سپس در گام دوم، روش های تأمین مالی سازگار با محیط زیست را اتخاذ می نمایند و ریسک های محیط زیستی پروژه خود را قبل از اتخاذ تصمیمات مالی، کاهش می دهند. بنابراین به کارگیری استراتژی های سبز در بانک، نه تنها برای محیط زیست سودمند است بلکه مزایای متعددی از جمله کاهش ریسک اعتباری، کاهش هزینه های بانک و افزایش شهرت بانک به عنوان یک سازمان حامی محیط زیست را نیز، به همراه دارد. بر این اساس، رواج بانکداری سبز، وضعیت برنده- برنده بانک ها، صنایع و جامعه را نشان می دهد که در نهایت به توسعه پایدار کمک می نماید. لذا در مطالعه حاضر با استفاده از روش اسنادی و مروری، ضمن بررسی مفاهیم مربوط به بانکداری سبز، تجربه برخی از کشورها در رابطه با بانکداری سبز در دستیابی به توسعه پایدار، مراحل اجرایی نمودن بانکداری سبز و استراتژی های مربوط به آن، مورد بحث قرار گرفته است.
پویا پروین؛ محمدمهدی ضرابی
دوره 3، شماره 60 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-16
چکیده
حرکت به سمت پایداری و سیاستهای توسعه پایدار همواره یکی از پاسخهای اساسی به معضلات محیط زیستی بودهاست که دولتهای مختلف، با وضع و تنظیم آن ها تلاش در کاهش مشکلات جامعه خود را داشته اند. این سیاستها عموما ساختارهای کلی گوناگون و حتی متفاوتی با یکدیگر دارند که با توجه به نیازها، معضلات و موقعیت جغرافیایی متفاوت است.در این پژوهش ...
بیشتر
حرکت به سمت پایداری و سیاستهای توسعه پایدار همواره یکی از پاسخهای اساسی به معضلات محیط زیستی بودهاست که دولتهای مختلف، با وضع و تنظیم آن ها تلاش در کاهش مشکلات جامعه خود را داشته اند. این سیاستها عموما ساختارهای کلی گوناگون و حتی متفاوتی با یکدیگر دارند که با توجه به نیازها، معضلات و موقعیت جغرافیایی متفاوت است.در این پژوهش سعی داریم با بررسی منشورهای عمومی و بررسی موردی شهرهای موفق در زمینه پایداری، الگویی جامع در این راستا ارائه دهیم. در همین جهت پس از بررسی منشورهای عمومی توسعه پایدار، شهرهایی به عنوان الگوهای سیاست های خاص در راستای پایداری در نظر گرفته شدند. سئول به عنوان شهری که از طریق بهینه سازی فضاهای خرد شهری به توسعه شهری پایدار دست یافت، بارسلونا با بهبود سیاستهای حمل و نقل و تردد شهری، کپنهاگ با سیاستهای کاهش استفاده از خودروهای شخصی به کمک افزایش فرهنگ دوچرخهسواری و حمل و نقل عمومی، کورتیبا به وسیله بهبود پلان کلی شهر، ونکوور با برنامه ریزی مرحلهای از لحاظ زمانی و پورتلند با برنامهریزی منطقهای و سیاستهای توسعه ای بر اساس لبههای رشد شهر، انتخاب شدند.در آخر، با در نظر گرفتن تمام موارد فوق به این نتیجه خواهیم رسید که این اقدامات به دو دسته عمومی و متناسب با بستر تقسیم میشوند، که با تحلیل بسترهای متفاوت و امکانات موجود در دیگر سرزمینها، بسیاری از این روشها قابل تعمیم به دیگر بسترها هستند.