اقتصاد محیط زیست
فهیمه محبی نیا؛ مرتضی تهامی پور
چکیده
مقدمه: تحدید و افول موجودی منابع تجدیدناپذیر در قرن حاضر و صدمات وارده بر صحت آب و هوایی، نگرانی‌ها از پایداری چنین شکوفایی اقتصادی قابل توجهی در آینده را دامن زده است. تقویت رشد اقتصادی یک روی سکه مصرف روزافزون انرژی است، لکن روی دیگر سکه، انتشار و افزایش غلظت انواع آلاینده‌های مخرب محیط زیست است، از این‌رو مباحث پیرامون رشد اقتصادی ...
بیشتر
مقدمه: تحدید و افول موجودی منابع تجدیدناپذیر در قرن حاضر و صدمات وارده بر صحت آب و هوایی، نگرانی‌ها از پایداری چنین شکوفایی اقتصادی قابل توجهی در آینده را دامن زده است. تقویت رشد اقتصادی یک روی سکه مصرف روزافزون انرژی است، لکن روی دیگر سکه، انتشار و افزایش غلظت انواع آلاینده‌های مخرب محیط زیست است، از این‌رو مباحث پیرامون رشد اقتصادی و کیفیت محیطزیستی قدمتی طولانی داشته و زمینه‌ساز پرسش‌های متعددی در راستای بررسی توازن میان رشد اقتصادی بالاتر و استانداردهای کیفیت و پایداری محیطزیستی است. تفاوت کیفیت روابط میان متغیرهای رشد اقتصادی و میزان تخریب محیط زیست در قالب منحنی محیطزیستی کوزنتس در هر بخش اقتصادی، تسّری یک تصمیم‌گیری واحد و کلان را نمی‌پذیرد و بر لزوم بررسی این ارتباط در اشکال مجزا و با تفصیل دلالت دارد.مواد و روش‌ها: این مطالعه درصدد بررسی و ارائه شواهد تجربی از سنجش اثرپذیری محیط زیست از رشد اقتصادی با استفاده از داده‌های اقتصاد ایران در سطح 3 بخش اصلی اقتصادی طی بازه1396-1350 است. از دو متغیر مهم اقتصادی اشاره شده در مطالعه حاضر، سرانه تولید ناخالص داخلی کشور به عنوان شاخص رشد اقتصادی در نظر گرفته شده و معیاری برای بیان ظرفیت خروجی (قدرت تولید) کشور است و شاخص انتشار سرانه CO2، که امروزه به عنوان نیروی محرکه گرم شدن جهانی هوای کره زمین شناخته می‌شود، نشان‌دهنده سطح تخریب محیط زیست است. مطالعه حاضر در ابتدا تلاش خواهد کرد تا یک رابطه اقتصاد سنجی (هم‌جمعی) بین متغیرهای مزبور را در هر یک از بخش‌های سه‌گانه ایجاد نموده و در قدم بعدی، شکل کاربردی EKC را تصریح نماید.نتایج: نتایج مطالعه حاکی از وجود رابطه بلندمدت میان متغیرهای تحقیق در بخش‌های کشاورزی و صنعت است، هر چند فرم تبعی منحنی کوزنتس در بخش‌های نام‌برده مورد تأیید نیست. همچنین نتایج حاکی از عدم وجود رابطه هم‌جمعی در بخش خدمات است. ضرایب تصحیح خطا در هر یک از بخش‌های کشاورزی و صنعت بیان می‌کند، به ترتیب 6 و 1 درصد از خطای هر دوره در گرایش به تعادل بلندمدت تصحیح می‌گردد.بحث: با استناد بر یافته‌های تحقیق و با تکیه بر استدلال منحنی کوزنتس مبنی بر همبستگی مثبت میان متغیرهای رشد اقتصادی (درآمد) و انتشار آلاینده (مصرف انرژی) در سطوح پایین درآمدی و تعدیل این همبستگی به سمت رابطه‌ای منفی در سطوح بالای درآمدی، در هر یک از بخش‌های مزبور افزایش توان تولید متجلی در رشد اقتصادی همراه با تولید آلاینده‌های بیشتر و تخریب بیشتر محیط زیست است و نیز با توجه به رقم کشش تخمین زده شده در خلال تحقیق حاضر این روند در بخش کشاورزی دارای شتاب بیشتری نیز هست. بنابراین تمرکز بر ابعاد حرکت در مسیر توسعه با التزام بر شاخصه‌های توسعه پایدار و سازگار با طبیعت، قطعا باید در برنامه دولت‌های ایرانی گنجانده شود و از این حیث، حرکت به سمت استفاده و بهره‌برداری از فن‌آوری‌های پاک و تکنولوژی‌های نوین تولید نظیر بازیافت، مصرف انرژی های تجدید پذیر،حمل و نقل سبز، شیمی سبز، آب خاکستری سایر صورت‌بندی‌های سازگار با محیطزیست کاملا توجیه‌پذیر است.
توسعه پایدار
احمدرضا رفیعی شهرکی؛ محمدرضا قاسمی
چکیده
در عصر حاضر مقوله عملکرد زیست‌محیطی شرکت‌ها به عنوان یکی از اجزای اصلی اندازه‌گیری و سنجش پایداری شرکت مطرح است. بر اساس بروزترین اخبار و اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، سلامت محیط زیست و بهویژه سلامت انسان‌ها در شرایط بحرانی و خطرناک قرار دارد. با در نظر گرفتن این نکات هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر عملکرد زیست محیطی شرکت‌های سیمان ...
بیشتر
در عصر حاضر مقوله عملکرد زیست‌محیطی شرکت‌ها به عنوان یکی از اجزای اصلی اندازه‌گیری و سنجش پایداری شرکت مطرح است. بر اساس بروزترین اخبار و اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، سلامت محیط زیست و بهویژه سلامت انسان‌ها در شرایط بحرانی و خطرناک قرار دارد. با در نظر گرفتن این نکات هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر عملکرد زیست محیطی شرکت‌های سیمان پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی بازه زمانی 10 ساله 1387 تا 1396 میباشد. برای محاسبه متغیر عملکرد زیست محیطی شاخصها و مؤلفههایی تدوین گردیده که جهت کمی نمودن آنها از روش صفر و یک استفاده شده است. همچنین تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیه پژوهش با استفاده از روش نمودار به صورت مقایسهای انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که توجه به عملکرد زیست‌محیطی و پایبندی به شاخصهای آن در شرکت‌های سیمان نسبت به سایر صنایع از جایگاه خوبی برخوردار است.
آلودگی آب
مهدی مهدی نسب
چکیده
همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های 2000 تا 2008 تقریباً 99 میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تأثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با 8 زیر حوضه به وسعت 66/9275 کیلومتر مربع، در مجموع 4/22 درصد از کل حوضه کرخه را ...
بیشتر
همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های 2000 تا 2008 تقریباً 99 میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تأثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با 8 زیر حوضه به وسعت 66/9275 کیلومتر مربع، در مجموع 4/22 درصد از کل حوضه کرخه را شامل می شود، این رودخانه با طول 290 کیلومتر و شیب 26 درصدی پرشیبترین و سیلخیزترین زیر حوضه کرخه است. نتایج تحلیل های آماری بر داده های دبی لحظه ای حوضه کشکان نشان داد که از سال 1342 تا 1398 تعداد 58 سیلاب با میانگین دبی لحظه ای 78/1062 متر مکعب حادث شده است از نظر پراکنش زمانی تعداد 65 درصد سیلاب ها در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت و ازلحاظ میزان دبی 36 درصد سیلاب ها دبی آن ها بیش از 1000 متر مکعب میباشد. از نظر فراوانی وقوع سیلاب دهه 1398- 1390 با 19 درصد سیلاب بیشترین فراوانی را دارا و از نظر دامنه بزرگی سیلاب حدود 14 درصد سیلابها شدید، 22 درصد متوسط و 64 درصد در رنج سیلاب کوچک قرار داشته اند. براساس توزیع گمبل در 200 سال یکبار با احتمال وقوع 995/0 درصد سیلابی با دبی لحظه ای 77/4489 متر مکعب با تلرانس 06/535 متر مکعب در حوضه کشکان حادث می گردد. بر اثر سیل 12 فروردین ماه تعداد 14 نفر جان خود را از دست دادند و میزان خسارت در حدود 4/10301 میلیارد تومان برآورد گردید. عمده دلایل وقوع سیلابی با دبی لحظه ای 6000 متر مکعب در ثانیه در حوضه کشکان را می توان به وقوع بارش با میانگین 3/112 میلیمتر در روز 12 فروردین و 5/321 میلیمتری به مدت 9 روز از 4 تا 12 فروردین در سطح حوضه کشکان، حادث شدن سیلی با دبی لحظه ای 3350 متر مکعب در مورخه 5 فروردین 1398، نبود سد مخزنی ذخیرهای قابل ملاحظه برای مهار سیلاب، تأثیر پل بابازید به عنوان سد و جمع شدن رواناب در پشت پل تا شعاع 5 کیلومتری و رسیدن رمپ پل به نقطه شکست و درنتیجه افزایش مقدار و سرعت جریان دبی سیلابی به سمت شهر پلدختر، کاهش بستر رودخانه بین 1 تا 13 متر در بازسازی دیواره ساحلی بعد از سیل 15 بهمن 1384 در نتیجه کاهش ظرفیت آبگذری رودخانه کشکان در شهر پلدختر هنگام سیل را می توان اشاره کرد.
اقتصاد محیط زیست
ابوالقاسم گل‌خندان؛ سمیه صحرائی
چکیده
گسترش میزان استفاده از اینترنت و بالتبع کاهش شکاف دیجیتالی بین کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته، بررسی تأثیر این متغیر را بر روی مصرف انرژی و آلودگی هوا در کشورهای درحال‌توسعه مهم جلوه می‌دهد. در این راستا، هدف اصلی این مقاله بررسی تأثیر نفوذ اینترنت بر روی مصرف انرژی و انتشار گاز CO2 در ایران با استفاده از داده‌های سری زمانی ...
بیشتر
گسترش میزان استفاده از اینترنت و بالتبع کاهش شکاف دیجیتالی بین کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته، بررسی تأثیر این متغیر را بر روی مصرف انرژی و آلودگی هوا در کشورهای درحال‌توسعه مهم جلوه می‌دهد. در این راستا، هدف اصلی این مقاله بررسی تأثیر نفوذ اینترنت بر روی مصرف انرژی و انتشار گاز CO2 در ایران با استفاده از داده‌های سری زمانی 2016-1995 است. نتایج این تحقیق با استفاده از روش همانباشتگی پنج مرحلهای یوهانسن (1992)، حاکی از تأثیر مثبت اینترنت بر مصرف انرژی سرانه در بلندمدت است. یک درصد افزایش در تعداد کاربران اینترنت (در هر 100 نفر)، در بلندمدت، 19/0 درصد سرانه مصرف انرژی را در ایران افزایش می‌دهد. بر این اساس، حرکت بهسمت سیاستها و برنامههایی که از اینترنت برای کاهش مصرف انرژی در کشور بهرهگیری شود، ضروری است. همچنین، اثر بلندمدت اینترنت بر آلودگی هوا، مثبت اما اندک میباشد. بهگونهای که یک درصد افزایش در تعداد کاربران اینترنت (در هر 100 نفر)، در بلندمدت، میزان انتشار گاز CO2 را در کشور حدود 06/0 درصد افزایش خواهد داد. بر این اساس میتوان گفت که که افزایش میزان استفاده از اینترنت، تهدیدی جدی برای آلودگی هوا در ایران محسوب نمیشود.
محمد ابراهیم فاضل ولی پور؛ هانیه سادات حسینی
چکیده
با توجه به اهمیت آلودگی منابع خاک و آب و تاثیر آنها برسلامت انسان و زنجیره غذایی، تحقیق حاضر به نقش فلزات سنگین در خاک و آب منطقه عبدالله گیو واقع درجاده قوچان- نیشابور، استان خراسان رضوی می پردازد. در این تحقیق تعداد10 نمونه از منبع آبی و20 نمونه ازخاک های سطحی منطقه از عمق 10 تا 20 سانتی متری برداشت گردید و پس ازآماده سازی و آنالیز از لحاظ ...
بیشتر
با توجه به اهمیت آلودگی منابع خاک و آب و تاثیر آنها برسلامت انسان و زنجیره غذایی، تحقیق حاضر به نقش فلزات سنگین در خاک و آب منطقه عبدالله گیو واقع درجاده قوچان- نیشابور، استان خراسان رضوی می پردازد. در این تحقیق تعداد10 نمونه از منبع آبی و20 نمونه ازخاک های سطحی منطقه از عمق 10 تا 20 سانتی متری برداشت گردید و پس ازآماده سازی و آنالیز از لحاظ غلظت فلزات سنگین مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج مطالعه نشان دادکه در آبهای منطقه بیشترین غلظت مربوط به عنصر استرنسیم و کمترین غلظت مربوط به عنصر کادمیوم است ولی غلظت تمامی عناصر کمتر از حد استاندارد بهداشت جهانی می باشد. نتایج حاصل از غلظت فلزات سنگین در خاک منطقه و مقایسه آن با استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست درخاکهای قلیایی نشان داد که مقدار فلزات سنگین کروم و نیکل درخاک منطقه بیشتر ازحد استاندارد است. وجود سنگهای آذرین بازالتی درمنطقه می تواند در این امر نقش داشته باشد. مطالعات حاکی ازآن است که به سمت غرب تمرکز فلزات سنگین در منابع آب و خاک منطقه افزایش می یابد.
اقتصاد محیط زیست
سمانه باقری
چکیده
مقدمه: مصرف سوخت فسیلی همراه با انتشار گازهای گلخانه ای، سبب افزایش دمای کره زمین شده است. تغییرات غیرعادی آب و هوا، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخچالها و دیگر پدیده های آب و هوایی توجه جهانی را برانگیخته است. انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان عامل اصلی تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین در نظر گرفته شده است. گاز دی اکسیدکربن، ...
بیشتر
مقدمه: مصرف سوخت فسیلی همراه با انتشار گازهای گلخانه ای، سبب افزایش دمای کره زمین شده است. تغییرات غیرعادی آب و هوا، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخچالها و دیگر پدیده های آب و هوایی توجه جهانی را برانگیخته است. انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان عامل اصلی تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین در نظر گرفته شده است. گاز دی اکسیدکربن، بیشترین درصد گازهای گلخانه ای را شامل می شود. انتشار آلودگی، از مهمترین مشکلات کشورها است و از مشکلات قرن حاضر است. ایران در رده ده کشور با بیشترین انتشار گاز کربنیک در جهان است که برای کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور برنامه ریزی هایی انجام شده است که سبب کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور نشده است.مواد و روش ها: هدف این پژوهش بررسی مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با استفاده از رویکرد نمودار غیرچرخه ای جهتدار برای دوره زمانی 2018-1990 میلادی برای کشور ایران است. داده های سالانه از بانک جهانی بهدست آمده است. آزمون همبستگی پیرسون و آزمون علیت گرنجر برای متغیرهای رشد اقتصادی، سرمایه، تجارت آزاد، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شدند. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی رابطه علیت مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با رویکرد نمودار غیرچرخه ای جهت دار می پردازد.نتایج: مطابق نتایج این پژوهش، همبستگی معنادار بین متغیرهای انتشار گاز کربنیک، تجارت آزاد، مصرف انرژی، تشکیل سرمایه و تولید ناخالص داخلی وجود دارد. بیشترین ضریب همبستگی متعلق به تولید ناخالص داخلی و انتشار گاز کربنیک است و کمترین ضریب همبستگی مربوط به تولید ناخالص داخلی و تجارت آزاد است. مطابق نتایج آزمون علیت گرنجر، علیت از GDP به انتشار گاز کربنیک، علیت از انتشار گاز کربنیک به مصرف انرژی، علیت از GDP به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به GDP، علیت از انتشار گاز کربنیک به تجارت آزاد، علیت از مصرف انرژی به تجارت آزاد، علیت از سرمایه به تجارت آزاد و علیت از GDP به تجارت آزاد وجود دارد.بحث: کشور ایران به دلیل دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز، دارای مزیت نسبی در مصرف سوخت های فسیلی است که این مزیت، سبب انتشار آلاینده ها توسط تولید ناخالص داخلی شده است. مطابق نتایج، علیت از تولید ناخالص داخلی به مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک وجود دارد که نشان می دهد، برای کاهش انتشار گاز کربنیک، نیازی به کاهش رشد اقتصادی نیست و بیانگر این موضوع است که مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک در کشور ایران، به رشد اقتصادی منجر نخواهند شد و این کشور میتواند سیاست محافظه کارانه مصرف انرژی و سیاست کاهش انتشار کربن را در درازمدت بدون ایجاد مانع و کاهش در رشد اقتصادی دنبال کند. رشد اقتصادی منجر به انتشار آلودگی شده است و میتوان با استفاده از سیاست های توسعه پایدار، رشد اقتصادی بدون انتشار آلودگی را دنبال کرد. علیت از رشد اقتصادی به مصرف انرژی، تجارت و سرمایه وجود دارد. مطابق نمودار غیرچرخه ای جهتدار (DAG)، آزمون علیت گرنجر در متغیرهای رشد اقتصادی، تجارت آزاد، سرمایه، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شد و مطابق نتایج این پژوهش، علیت گرنجر از رشد اقتصادی به دیگر متغیرها آغاز شده است.
حقوق محیط زیست
فرزاد کریمی خنجری؛ مهدی سجادی کیا
چکیده
محیط زیست یکی از مباحث بسیار مهم امروزی می باشد که با توجه به فجایع امروزی که شاهد آن هستیم در صدر امور بین المللی قرار دارد. این فجایع ناشی از خساراتی هستند که از طرف اشخاص و یا دولت ها به محیط زیست وارد می شوند و بدیهی می نماید که بایستی قواعد مسؤولیت مدنی را حاکم بر آن بدانیم و جبران خساراتی که از طرف آنان وارد می گردد ...
بیشتر
محیط زیست یکی از مباحث بسیار مهم امروزی می باشد که با توجه به فجایع امروزی که شاهد آن هستیم در صدر امور بین المللی قرار دارد. این فجایع ناشی از خساراتی هستند که از طرف اشخاص و یا دولت ها به محیط زیست وارد می شوند و بدیهی می نماید که بایستی قواعد مسؤولیت مدنی را حاکم بر آن بدانیم و جبران خساراتی که از طرف آنان وارد می گردد را برعهده آنان قرار دهیم. مسؤولیت مدنی ناشی از محیط زیست هم در قوانین بین المللی و هم در قانون ایران تعریف شده است ولی ممکن است تعاریف متفاوتی برای تعیین نوع مسؤولیت مدنی وجود داشته باشد. حال سوال این است که در صورت وارد شدن خسارت به محیط زیست، مسؤولیت مدنی ناشی از آن در حقوق ایران و اسناد بین المللی چگونه است؟ لذا در این مقاله به صورت تحلیلی- توصیفی و با روش کتابخان های به بررسی ماهیت مسؤولیت مدنی در حقوق ایران و اسناد بین المللی پرداخته و نحوه جبران آن ها و نکات ضعف و قوت آن ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. تحقیقات نشان می دهد که مسؤولیت مطلق در این شرایط بهترین نوع مسؤولیت مدنی می باشد که می تواند در مورد خسارات محیط زیستی اعمال شود و بر همین اساس است که در اسناد بین المللی این نوع از مسؤولیت اتخاذ گردیده است؛ ولی در حقوق ایران مسؤولیت مدنی مبتنی بر تقصیر میباشد که در مورد زیان های محیطزیستی هم اعمال می گردد که با ماهیت محیط زیست متناسب نمی باشد.
عباسعلی رستگار؛ محمد کشاورز؛ شایان روحانی راد؛ شاهین روحانی راد
چکیده
پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین رهبری تحولگرای سبز بر رفتارهای شهروندی محیط زیستی باتوجه به نقش میانجی باورهای محیط زیستی و خط مشی های سبز انجام شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی، ازنوع توصیفی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری دراین مطالعه 212 نفر از کارکنان شهرداری شیراز است که به روش نمونه‌گیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین رهبری تحولگرای سبز بر رفتارهای شهروندی محیط زیستی باتوجه به نقش میانجی باورهای محیط زیستی و خط مشی های سبز انجام شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی، ازنوع توصیفی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری دراین مطالعه 212 نفر از کارکنان شهرداری شیراز است که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور تحلیل داده ها، روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS2 مورد استفاده قرارگرفت. جهت سنجش روایی از روایی همگرا بهره گرفته شد و به منظور برازش پایایی، آلفای کرونباخ مورد استفاده قرارگرفت و ضریب آن برای تمام سازه های پژوهش بیشتر از 7/0 می باشد. نتایج به دست آمده، حاکی از آن است که رهبری تحولگرای سبز تأثیر مثبت و معناداری بر رفتارهای شهروندی محیط زیستی دارد. همچنین تأثیر مثبت و معناداری میان متغیرهای رهبری تحولگرای سبز و باورهای محیط زیستی و خط مشی های سبز وجود دارد. همچنین باورهای محیطزیستی و خط مشی های سبز تأثیرمثبت و معناداری بر رفتارهای شهروندی محیط زیستی دارد، اما باورهای محیط زیستی و خط مشی های سبز نقش میانجیگری بین رهبری تحولگرای سبز و رفتارهای شهروندی محیطزیستی ایفا نمی کند.
جغرافیای طبیعی
کامران شایسته؛ شیوا غریبی؛ فرهاد فیضی
چکیده
شهر دارای پوشش ناهمگنی از زیرساخت های سبز و خاکستری است. زیرساخت های سبز از جمله پوشش درختی به عنوان ذخایر کربن عمل می کنند. روش‌های مختلفی جهت برآورد مقدار ترسیب کربن توسط درختان وجود دارد که هرکدام از روش‌ها وابسته به زمان، هزینه و نوع منطقه مورد مطالعه است. جهت تهیه نقشه پوشش درختان در مقیاس شهر همدان با مساحت 74 کیلومتر ...
بیشتر
شهر دارای پوشش ناهمگنی از زیرساخت های سبز و خاکستری است. زیرساخت های سبز از جمله پوشش درختی به عنوان ذخایر کربن عمل می کنند. روش‌های مختلفی جهت برآورد مقدار ترسیب کربن توسط درختان وجود دارد که هرکدام از روش‌ها وابسته به زمان، هزینه و نوع منطقه مورد مطالعه است. جهت تهیه نقشه پوشش درختان در مقیاس شهر همدان با مساحت 74 کیلومتر مربع از تصاویر گوگل ارث استفاده شد. حریم50 متری اطراف خیابان‌های اصلی شهر اعمال و بر اساس درصد سبزینگی به 3 گروه تراکمی بالا، متوسط و پائین طبقه‌بندی شدند. در هر طبقه به‌صورت تصادفی و با عملیات میدانی اطلاعات 265 درخت (در مجموع 800 درخت) از جمله قطر تاج پوشش و اطلاعات آلومتریک ثبت شد. یک رویکرد شی‌گرا برای استخراج مساحت و درصد تاج پوشش درختان به کار گرفته شد. با تقسیم مجموع تاج پوشش درختان به میانگین مساحت تاج پوشش درختان منفرد، تعداد کل و سپس موقعیت درختان تخمین زده شد. جهت برآورد زی‌توده خشک گونه‌های درختی از معادلات آلومتریک استفاده شد. بر اساس نتایج، عمده‌ترین گونه‌های درختی شامل افرا، اقاقیا، چنار، زبان گنجشک، سرو، صنوبر، کاج و نارون است. میانگین کربن آلی ذخیره شده در درختان منفرد و حاشیه خیابان که سطح زیر آنها به صورت سنگفرش و آسفالت است حدود 29/88 کیلوگرم برآورد شد که در مقایسه با میانگین کربن آلی درختان که سطح زیر درخت پوشیده از خاک و پوشش علفی (میانگین: 79/148 کیلوگرم) و دارای تفاوت چشمگیری است. در مجموع، مقدار کربن ذخیره شده توسط درختان شهری در شهر همدان 6/1 تن در هر هکتار برآورد شد.
ارزیابی زیست محیطی
یحیی چهرآذر؛ فائزه چهرآذر؛ محمد جواد امیری
چکیده
امروزه تغییر در کاربری و پوشش اراضی در اثر عامل بسیار اثرگذار افزایش جمعیت ایجاد می‌شود. تغییر سیمای سرزمین از طریق تغییر پوشش و کاربری اراضی صورت می پذیرد. این مطالعه به منظور بررسی، مقایسه و تحلیل آثار رشد شهر بر سیمای سرزمین دو منطقه از شهر کرج با ماهیت ساختاری متفاوت و بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین در اثر رشد شهری انجام شده ...
بیشتر
امروزه تغییر در کاربری و پوشش اراضی در اثر عامل بسیار اثرگذار افزایش جمعیت ایجاد می‌شود. تغییر سیمای سرزمین از طریق تغییر پوشش و کاربری اراضی صورت می پذیرد. این مطالعه به منظور بررسی، مقایسه و تحلیل آثار رشد شهر بر سیمای سرزمین دو منطقه از شهر کرج با ماهیت ساختاری متفاوت و بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین در اثر رشد شهری انجام شده است. به منظور تهیه نقشه‌های پوشش سرزمین و آشکارسازی تغییرات، از تصاویر ماهوارهای و سنجه‌های سیمای سرزمین استفاده شد. پوشش های زمین در سه کلاس عمدة پوشش گیاهی(فضای سبز) در کلاس یک، فضای باز در کلاس دو و ساخت و ساز در کلاس 3 طبقه بندی شدند. تجزیه و تحلیل سنجه‌های سیمای سرزمین در منطقه 4 حاکی از آن است که مساحت طبقه ساخت و ساز شهری در بازه زمانی 15 ساله 48 درصد رشد داشته و اثرات این رشد مبنای کاهش میزان مساحت طبقههای فضای سبز و باز به ترتیب به میزان 19 و 39 درصد گردیده است. این نتایج در منطقه 9 نیز با توجه به کاهش یک درصدی از مساحت طبقه پوشش فضاهای سبز از کل سیمای سرزمین منطقه به همراه کاهش تعداد این لکه ها مبین حذف شدن لکههای فضای سبز میباشد. بنابراین با این روند تخریب وکاهش وسعت و پیوستگی شبکه موزاییک لکه های فضای سبز و باز شهری، ارائه خدمات اکولوژیک و بهبود کیفیت محیطزیست این مناطق در معرض تهدید قرار دارند. لذا الگوبرداری از مدل هایی که اصول اکولوژی سیمای سرزمین را در برنامه ریزی و مدیریت شهری بیان می کند در اقدامات توسعه ای، اصلاحی و احیاء ساختار اکولوژیک سرزمین بسیار ضروری می باشد.
فرهاد حسینی طائفه؛ باقر نظامی بلوچی؛ منا ایزدیان
چکیده
مقدمه: گور ایرانی Equus hemionus onager تنها فردسم و بزرگ‌ترین علفخوار وحشی ایران است که با جمعیتی در حدود 1300 فرد در مجموعه حفاظتی بهرام گور و پارک ملی توران پراکندگی دارد. در مناطقی که برای تکثیر و معرفی مجدد معرفی شده‌اند، افزایش جمعیت و معرفی مجدد در مراکز تکثیر و معرفی مجدد استان یزد و پارک ملی کویر با موفقیت همراه بود و سایر مناطق به‌واسطه ...
بیشتر
مقدمه: گور ایرانی Equus hemionus onager تنها فردسم و بزرگ‌ترین علفخوار وحشی ایران است که با جمعیتی در حدود 1300 فرد در مجموعه حفاظتی بهرام گور و پارک ملی توران پراکندگی دارد. در مناطقی که برای تکثیر و معرفی مجدد معرفی شده‌اند، افزایش جمعیت و معرفی مجدد در مراکز تکثیر و معرفی مجدد استان یزد و پارک ملی کویر با موفقیت همراه بود و سایر مناطق به‌واسطه در نظر نگرفتن عوامل جمعیت‌شناختی مانند ترکیب سنی و جنسی جمعیت بنیانگذار، رقابت‌های درون و بین گونه‌ای، کمبود اطلاعات از وضعیت ژنتیکی و درون‌آمیزی و عوامل مدیریتی مانند رهاسازی سخت، موفقیتی نداشتند. در این مطالعه به بررسی تهدیدات گور ایرانی در زیستگاههای طبیعی، وضعیت مراکز تکثیر و معرفی مجدد و ارائه راهکارهای مدیریتی و حفاظتی آن پرداخته شده است.مواد و روش ها: منابع علمی، گزارش ها و مستندات موجود در ادارات کل سمنان، یزد، فارس، کرمان و دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص تهدیدات، جمعیت گذشته و حال و تلفات گور ایرانی مورد مطالعه قرار گرفت. جمع آوری داده ها به وسیله مصاحبه با محیط بانان، کارشناسان و تکمیل فرم های اطلاعات گونه شامل جمعیت، تهدیدات و پیشنهادهای کارشناسی استان های مربوطه جمعآوری شد. بر اساس بازدیدهای میدانی و بررسی زیستگاه های طبیعی و مراکز تکثیر و معرفی مجدد گونه در استان های فارس و سمنان نسبت به صحت سنجی اطلاعات اقدام گردید.نتایج: طی حدود دو دهه گذشته به‌واسطه مدیریت زیستگاه و کاهش تهدیدات گونه در مجموعه حفاظتی بهرام گور، جمعیت گونه روند رو به رشدی داشته است. این در حالی است که وضعیت جمعیت آن در مجموعه حفاظتی توران که از دهه 1350 و 1360 شمسی روند کاهشی شدیدی را تجربه کرده، از حدود 20 سال گذشته تقریباً ثابت بوده است. مهمترین تهدیدات گونه عبارتند از تخریب و از بین رفتن یکپارچگی زیستگاه، عدم وجود امنیت، شکار غیرمجاز، درون‌آمیزی، برون‌آمیزی، بروز بیماری‌ها در جمعیت های طبیعی، مرگ و میر جاده ای، توسعه معادن، خشکسالی و تغییر اقلیم و بهره برداری فصلی از پوشش گیاهی که ناشی از فعالیت‌های انسانی هستند. چرای بی رویه توسط دام اهلی موجب رقابت غذایی و کاهش آب در دسترس در چشمه‌ها برای گونه می‌شود. در مراکز تکثیر و معرفی مجدد نیز عدم شناخت وضعیت ژنتیکی جمعیت‌ها، نرخ رشد بسیار پائین گونه و کره‌کشی از جمله تهدیدات هستند. مشکلات مدیریتی از جمله عدم تداوم تأمین منابع مالی و تجهیزات، عدم مدیریت پایدار با گذر زمان، رهاسازی سخت به واسطه کمبود بودجه، تجهیزات و همچنین عدم رعایت نسبت جنسی جمعیت بنیانگذار می تواند در عدم موفقیت این مراکز موثر باشد.بحث: شناسایی تهدیدات گونه و معرفی روش های کاهش اثر تهدید، تدوین برنامه جامع تکثیر و معرفی مجدد گونه و اجرای برنامه اقدام حفاظت از جمعیت و زیستگاههای طبیعی آن در کوتاه و بلند مدت در زیستگاه‌ها از راهبردهای مهم حفاظت از گور ایرانی میباشد. اجرای برنامه های حفاظت مشارکتی با حضور ذینفعان کلیدی دولتی و مردمی می تواند در اثربخشی برنامه های حفاظتی مؤثر باشد.
اعظم شاه بیک؛ راحله پورمظاهری؛ احمد طاهری
چکیده
مقدمه: آلودگی هوا به عنوان یکی از معضلات کلانشهرها به شمار می‌آید که تأثیرات سوء متعددی بر سلامت انسان و سایر موجودات دارد. کرج، به عنوان یک کلانشهر صنعتی و در مجاورت صنایع و نیروگاه‌های بزرگ کشور از منابع متحرک و ثابت تأثیر می‌پذیرد. مهمترین مطالعه انجام شده در زمینه آلودگی هوای شهر کرج را میتوان تدوین سیاهه انتشار آلاینده‌های ...
بیشتر
مقدمه: آلودگی هوا به عنوان یکی از معضلات کلانشهرها به شمار می‌آید که تأثیرات سوء متعددی بر سلامت انسان و سایر موجودات دارد. کرج، به عنوان یک کلانشهر صنعتی و در مجاورت صنایع و نیروگاه‌های بزرگ کشور از منابع متحرک و ثابت تأثیر می‌پذیرد. مهمترین مطالعه انجام شده در زمینه آلودگی هوای شهر کرج را میتوان تدوین سیاهه انتشار آلاینده‌های هوای این شهر دانست که برای آلاینده‌های معیار و در دو بخش منابع ثابت و متحرک، به تفکیک هر منبع بیان شده است. با این وجود پس از اصلاحات ایجاد شده در شبکه سنجش کیفیت هوای این شهر، مطالعه حاضر را میتوان اولین مطالعه جامع آلاینده‌های هوا، از نظر روندهای زمانی و مکانی آنها دانست.مواد و روش ها: در این مطالعه بررسی شاخص کیفیت هوا برای آلاینده‌های معیار مورد سنجش در ایستگاهها، شامل چهار آلاینده گازی ازن، منوکسید کربن، نیتروژن دی‌اکسید و گوگرد دی‌اکسید و دو آلاینده ذرات معلق، شامل ذرات معلق کوچکتر از 5/2 (PM2.5) و 10 میکرون، به تفکیک ایستگاه‌های سنجش به انجام رسید. هم چنین در انتها شاخص کیفیت هوای شهر، بدست آمده از مجموع ایستگاهها، بررسی شد.نتایج: بر اساس این مطالعه آلاینده‌های ازن و PM2.5 به عنوان آلاینده‌های اصلی شهر کرج در فصول گرم و سرد سال به شمار می‌آیند و سایر آلاینده‌ها به ندرت وضعیت شاخص کیفیت هوا را از حد مجاز فراتر می‌برند. در بازه زمانی یک ساله مورد بررسی، آلاینده‌های PM2.5 و ازن به ترتیب، 94 و 18 روز هوای شهر کرج را در وضعیت با شاخص در محدوده ناسالم قرار دادند. همچنین در این مطالعه، بررسی اثر انتقال آلاینده‌ها با استفاده از ترکیب داده‌های غلظت آلاینده‌ها و سرعت و جهت باد مورد بررسی و برای هر ایستگاه سنجش کیفیت هوا، جهت‌ها غالب منتقلکننده آلاینده‌ها به آن ایستگاه تعیین گردیدند. بر اساس نتایج مطالعه حاضر، برای آلاینده PM2.5 به عنوان مهمترین آلاینده در شهر کرج، با بررسی داده‌های غلظت ذرات معلق کوچکتر از 5/2 میکرون، میتوان دریافت که بالاترین غلظت و به دنبال آن بیشترین روزهای با شاخص در محدوده ناسالم برای این آلاینده به ترتیب در ایستگاه‌های مترو و منطقه سه و در فصول سرد سال (پاییز و زمستان) به ثبت رسیده است.بحث: با بررسی موقعیت این دو ایستگاه، میتوان این دو ایستگاه را به عنوان ایستگاه‌های ترافیکی ارزیابی نمود. ایستگاه مترو با توجه به این که در محوطه مترو کرج قرار دارد، نه تنها از آلودگی‌های ایجاد شده توسط ناوگان حمل و نقل در مسیرهای مجاور ایستگاه (که مهم ترین آنها آزادراه کرج- قروین میباشد) تأثیر می‌پذیرد، بلکه تردد و توقف اتوبوس‌های واحد و ناوگان تاکسیرانی نیز میتواند گسیل ذرات معلق در آن محدوده را به همراه داشته باشد. از طرف دیگر ایستگاه منطقه سه نیز با فاصله بسیار کم از بلوار ارم قرار دارد، کاملاً از آلاینده‌های گسیل شده از ناوگان حمل و نقل در این مسیر تأثیر می‌پذیرد. بر اساس بررسی‌های انجام شده، با توجه به ماهیت ثانویه بودن آلاینده‌های اصلی شهر کرج شامل ازن در فصل گرم سال و بخش عمده PM2.5 در فصل سرد سال، لازم است برنامه کاهش آلودگی هوا در این کلانشهر بر مبنای مدلسازی آلودگی هوا با قابلیت پیاده‌سازی واکنش‌های فتوشیمیایی در جو توسعه یابد.
ارزیابی زیست محیطی
مهدی مهدی نسب؛ مسعود باقرزاده کریمی
چکیده
ارزیابی اثرات زیست محیطی ابزار مدیریتی مهمی است که مخاطرات زیست محیطی طبیعی و انسانی و اثرات گسترده آنها را شناسایی نموده و محاسبات کنترلی مناسبی را تعیین می نماید. شناخت درست و دقیق از عوامل تهدید کننده تالابها بر اساس اهمیت و میزان تأثیرگذاری آنها میتواند زمینه را برای جلوگیری و مقابله اصولیتر با این عوامل و ...
بیشتر
ارزیابی اثرات زیست محیطی ابزار مدیریتی مهمی است که مخاطرات زیست محیطی طبیعی و انسانی و اثرات گسترده آنها را شناسایی نموده و محاسبات کنترلی مناسبی را تعیین می نماید. شناخت درست و دقیق از عوامل تهدید کننده تالابها بر اساس اهمیت و میزان تأثیرگذاری آنها میتواند زمینه را برای جلوگیری و مقابله اصولیتر با این عوامل و نیز تهیه و اجرایی دقیق طرحهای حفاظت از تالابها و مدیریت محیط زیستی آنها را فراهم آورد. روش ارزیابی آسیب پذیری تالابهای پلدختر در این پژوهش بر اساس روش تجزیه و تحلیل حالات شکست EFMEA است. برای این منظور ابتدا مهمترین ریسک و تهدیدات زیست محیطی در منطقه شکار و صید ممنوع تالابهای پلدختر در سه دسته تهدیدات اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی به تعداد 17 تهدید شناسایی، سپس بر اساس سه متغییر احتمال وقوع، شدت وقوع و گستردگی اثر، مقادیر عددی هر تهدید تعیین و بر اساس دامنه تغییرات، رده ها در پنج دسته رتبه بندی شدند. نتایج نشان داد که از نظر اکولوژیکی: آتشسوزی نیزارها و زهکشی تالابهای گوری بلمک و پیکه، از لحاظ هیدرولوژیک تهدید افزایش بار رسوب معلق، خشکسالی های دورهای و حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق در آبخوان تالاب ها و اجتماعی: سطح پایین نگرش و دانش زیست محیطی تالابها توسط جامعه محلی، عدم وجود کارشناس و محیطبان تالابی در اداره محیط زیست شهرستان و استان مهمترین تهدیدات در اکوسیستم تالاب های 11 گانه شهرستان پلدختر می باشند. در مجموع 2/88 درصد از ریسک در رده بدون ریسک، ریسک کم و متوسط و تنها 8/18 درصد ریسکها در حد ریسک زیاد و بی نهایت قرار دارند که نیازمند اقدامات فوری از سوی متولیان حفاظت و نگهداری از تالاب ها برای کاهش خطرات این ریسک ها می باشند.
رسول زمانی احمدمحمودی؛ احسان فتحی؛ سمیرا بیاتی؛ زینب اکبری
چکیده
بهمنظور ارزیابی مناسب بودن کیفیت آب برای مصارف شرب و کشاورزی شاخصهای مختلفی استفاده میشوند. هدف از این مطالعه بررسی کیفیت آب رودخانه‌های حوزه آبخیز بهشت‌آباد برای اهداف آبیاری است. برخی پارامترهای کیفی آب در 4 ایستگاه انتخابی بهطور ماهیانه طی فصول بهار و تابستان 1392 و 1398 با استفاده از روش استاندارد اندازه‌گیری شدند. سپس ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی مناسب بودن کیفیت آب برای مصارف شرب و کشاورزی شاخصهای مختلفی استفاده میشوند. هدف از این مطالعه بررسی کیفیت آب رودخانه‌های حوزه آبخیز بهشت‌آباد برای اهداف آبیاری است. برخی پارامترهای کیفی آب در 4 ایستگاه انتخابی بهطور ماهیانه طی فصول بهار و تابستان 1392 و 1398 با استفاده از روش استاندارد اندازه‌گیری شدند. سپس نسبت جذب سدیم، کل جامدات محلول و سدیم کربنات باقیمانده، درصد سدیم محلول، نسبت کلی، شاخص نفوذپذیری و نسبت جذب منیزیم محاسبه شدند. طبق نتایج، کیفیت آب ایستگاهها از نظر شاخص نفوذپذیری با مقادیر کمتر از 80 میلیگرم بر لیتر در وضعیت خوب، از نظر نسبت کلی با مقادیر کمتر از یک و از نظر درصد سدیم محلول با مقادیر کمتر از 200 در وضعیت مناسب بودند. از نظر سختی کل آب رودخانهها سخت، از نظر کل مواد محلول در آب، شیرین و از نظر نمایههای سدیم کربنات باقیمانده، درصد سدیم محلول، نسبت کلی، شاخص نفوذپذیری و نسبت جذب منیزیم وضعیت مناسبی داشتند. کیفیت آب طبق شاخصهای کیفیت آب در سال 1398 نسبت به سال 1392 تغییری نداشت. طبق نمودار ویلکاکس آب این رودخانهها در طبقه C2S1 و مناسب برای مصرف کشاورزی و طبق نمودار پایپر در گروه بیکربنات- منیزیم- کلسیم و رده آبهای با سختی موقت قرار داشتند. بهطور کلی کیفیت آب این رودخانهها از نظر کشاورزی تقریباً قابل قبول و برای آبیاری مناسب بودند.
توسعه پایدار
محدثه مرادپور جغدری؛ فضل اله آقامحمدی باسمنج؛ سید فرزاد حسینی
چکیده
مقدمه: بنادر نقش مهم و راهبردی در رشد و توسعه یک کشور دارند؛ بنابراین توسعه بنادر محرک مهمی برای رشد اقتصادی، اجتماعی و منطقه ای کشورها است. یک مفهوم کلیدی و کاربردی برای دستیابی به توسعه بنادر، مفهوم توسعه پایدار است. بندر شهید رجایی ایران به علت موقعیت منحصربه فرد جغرافیایی، مهمترین دروازه واردات و صادرات کشور محسوب می شود. ...
بیشتر
مقدمه: بنادر نقش مهم و راهبردی در رشد و توسعه یک کشور دارند؛ بنابراین توسعه بنادر محرک مهمی برای رشد اقتصادی، اجتماعی و منطقه ای کشورها است. یک مفهوم کلیدی و کاربردی برای دستیابی به توسعه بنادر، مفهوم توسعه پایدار است. بندر شهید رجایی ایران به علت موقعیت منحصربه فرد جغرافیایی، مهمترین دروازه واردات و صادرات کشور محسوب می شود. بنابراین مهمترین اهداف این پژوهش شناسایی شاخص های مؤثر و کلیدی توسعه پایدار در بندر شهید رجایی ایران و اولویت بندی این شاخص ها است.
مواد و روش ها: به منظور شناسایی شاخص های مهم و کلیدی توسعه پایدار در بندر شهید رجایی و اولویت‌بندی این شاخص ها، ضمن بررسی و مرور ادبیات، شاخصهای پایداری از ادبیات تحقیق شناسایی و استخراج شد. در گام دوم جهت اولویت‌بندی شاخص ها، پرسشنامه‌ای طراحی و در اختیار نمونه‌ی جامعه آماری تحقیق شامل مدیران، مسؤولین و مقامات بخش های مختلف بندر و کارشناسان و متخصصین این حوزه قرار گرفت. روش نمونه گیری در این تحقیق، قضاوتی از نوع غیر احتمالی و غیر تصادفی است. در گام بعد از روش های تصمیم‌گیری چندمعیاره AHP و SWARA، جهت رتبه بندی شاخص ها استفاده شد. در ادامه از نرم افزارهای مرتبط این حوزه مانند Excel و Super Decisions بهره گرفته شد. در نهایت از روش های میانگین رتبه ها و کپ لند جهت ادغام نتایج برای دستیابی به یک اولویت بندی استفاده گردید.
نتایج: مطابق نتایج بدست آمده، بعد اقتصادی مهمترین بعد پایداری بوده؛ سپس به ترتیب بعد اجتماعی و محیط زیستی دارای اهمیت هستند. یافته ها نشان می دهد از جنبه میزان تحصیلات، اکثریت خبرگان پژوهش دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری هستند و از نظر علمی در سطح بالایی قرار دارند و با توجه به اینکه اکثر خبرگان بیش از 15 سال سابقه کار دارند، افرادی با تجربه و با سابقه کاری بالا هستند.
بحث: در بعد محیط زیستی شاخص های شناسایی انواع آلودگی های محیط زیست و مدیریت زباله در رتبه اول قرار گرفتند. در بعد اقتصادی شاخص میزان سرمایه گذاری و روند افزایشی سهم بازار در کنار شاخص دسترسی به خطوط حمل و نقل جادهای و ریلی و هوایی در دو روش حائز رتبه اول گردیدند و در بعد اجتماعی شاخص میزان اشتغال زایی و کیفیت بالای خدمات بندری در رتبه اول قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می تواند مبنایی برای بهبود و رشد پایداری در بندر باشد و به مدیران و مقامات بندر جهت دهی و دید مناسبی در زمینه توسعه پایدار، برای اخذ تصمیمات و اقدامات مناسب آینده ارائه دهد.
تنوع زیستی و ایمنی زیستی
جلیل بادام فیروز؛ منا ایزدیان؛ فرهاد حسینی طائفه
چکیده
به منظور دستیابی به راهکاری مشترک و هماهنگ برای نقل و انتقال فرامرزی موجودات زنده تراریخته و ایجاد اطمینان و قانونمندی در زمینه مقررات ایمنی زیستی در دنیا و افزایش هماهنگی جهانی، پروتکل کارتاهنا تصویب شد. بر اساس بند دوم ماده‌ی 23 این پروتکل دولت‌های عضو موظفند در زمینه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در مورد موجودات زنده تراریخته ...
بیشتر
به منظور دستیابی به راهکاری مشترک و هماهنگ برای نقل و انتقال فرامرزی موجودات زنده تراریخته و ایجاد اطمینان و قانونمندی در زمینه مقررات ایمنی زیستی در دنیا و افزایش هماهنگی جهانی، پروتکل کارتاهنا تصویب شد. بر اساس بند دوم ماده‌ی 23 این پروتکل دولت‌های عضو موظفند در زمینه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در مورد موجودات زنده تراریخته با مردم و نهادهای مردمی مشاوره کرده و نتایج این مشاورهها را در دسترس عموم قرار دهند. در سال های اخیر محصولات تراریخته وارد سفره غذایی مردم ایران شده ولی اطلاع رسانی مناسبی درخصوص فواید آن برای مردم انجام نشده است. از آنجا که ساختار ژنتیکی گیاهان تراریخته از طریق مهندسی ژنتیک تغییر مییابد و این تغییر معمولاً در جهت بهبود مقاومت گیاه به برخی آفات یا بیماریهای گیاهی صورت میگیرد امیدواری وجود دارد که این امر منجر به کاهش مصرف سموم شیمیایی خطرناک شود. با وجود مصرف محصولات تراریخته در ایران، برچسبگذاری روی همه محصولات انجام نشده است و لازم است به اجرای آخرین مقرارت اعلامی سازمان غذا و دارو درخصوص تراریختگی و رخدادهای تراریختگی توجه اساسی شود.
آلودگی آب
رسول زمانی احمدمحمودی؛ اسماعیل پیرعلی خیرآبادی؛ حسین رحیمی پردنجانی
چکیده
مقدمه: آبزی‌پروری شامل تکثیر و پرورش گیاهان آبزی، جانوران و سایر موجودات برای اهداف تجاری، تفریحی و علمی میباشد که امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است. با این‌حال، توسعه‌ی کنترل نشدهی آن مانند هر فعالیت تولیدی دیگر اثرات مخربی بر محیطزیست داشته و لذا حذف آلاینده‌های آب امری مهم محسوب می‌گردد. هدف از مطالعه ...
بیشتر
مقدمه: آبزی‌پروری شامل تکثیر و پرورش گیاهان آبزی، جانوران و سایر موجودات برای اهداف تجاری، تفریحی و علمی میباشد که امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است. با این‌حال، توسعه‌ی کنترل نشدهی آن مانند هر فعالیت تولیدی دیگر اثرات مخربی بر محیطزیست داشته و لذا حذف آلاینده‌های آب امری مهم محسوب می‌گردد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرگذاری دستگاه مکانیزه ضدعفونی‌کننده آب با استفاده از اشعه فرابنفش (UV) با دوزهای مختلف بر کاهش میکروارگانیسم‌های آب خروجی مزارع پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان بود. همچنین کارایی این دستگاه در غیرفعال کردن پاتوژن‌ها، در دبی‌ها و میزان کدورت‌های مختلف آب مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: مکان اجرای طرح مورد مطالعه در یک مزرعه پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان با ظرفیت 30 تن واقع در شهرستان کیار در 30 کیلومتری مرکز استان چهارمحال و بختیاری بود. دستگاه UV با دوزهای مختلف (60، 120، 180 و 240 mW/cm2 milliwatt- = joule) روی آب خروجی کارگاه پرورش ماهی، با کدورت‌ها و دبی‌های مختلف (5/2، 5، 10، 15، 20 و 25 لیتر بر ثانیه) تابیده شد. سپس نمونه‌برداری از آب کارگاه قبل و بعد از نصب دستگاه گندزدایی UV انجام شد. میانگین شمارش کلیفرم کل و کلیفرم مدفوعی، قارچ و مخمر هر کدام با سه تکرار محاسبه شد. به منظور بررسی تغییرات درصد حذف میکروارگانیسم‌ها در دوزهای مختلف UV از رگرسیون پروبیت (Probit) در محیط نرم‌افزار SPSS در سطح آماری 001/0 استفاده شد. رسم نمودارها با استفاده از نرم‌افزار Microsoft Excel 2016 انجام گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که افزایش دبی آب و کدورت آب، باعث کاهش راندمان حذف میکروارگانیسم‌های هدف می‌شود. همچنین با افزایش دوزUV، درصد حذف کلیفرم کل، کلیفرم مدفوعی، قارچ و مخمر افزایش پیدا می‌کند به‌طوری‌که در دوز mJ/cm256 میزان کلی فرم کل، کلیفرم مدفوعی، قارچ و مخمر به‌ترتیب 7/1، 2/3، 7/0 و 86/0 log کاهش یافت درحالی‌که در دوزهای mJ/cm2 185و 167 تراکم کلیفرم کل و مدفوعی 23 برابر و تراکم کلنی‌های قارچ و مخمر بین 7/0 تا 6/1 log کاهش پیدا کرد. در دوز حدود mJ/cm2 100 الی 120 تقریباً حذف کامل کلیفرم کل، کلیفرم مدفوعی و قارچ‌ها صورت گرفت، ولی برای حذف کامل مخمرها بسته به میزان دبی آب و کدورت آب، بهطور قابل ملاحظه‌ای به دوزهای بیشتری از اشعه UV احتیاج است (تا حداکثر mJ/cm2 240). همچنین نتایج رگرسیون پروبیت نشان داد در دوز mJ/cm2 50/40، mJ/cm22/20، mJ/cm2 31/30، و mJ/cm2 36/14 به ترتیب پنجاه درصد جمعیت مخمر (001/0 P<،16Z=)، قارچ (001/0 P<،5/13Z=)، کلیفرم مدفوعی (001/0P<،77/22 Z=) و کلیفرم کل (001/0 P<، 8/6Z=) حذف خواهد شد.بحث: بهطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که در دوز mJ/cm2 20 حذف تدریجی میکروارگانیسم‌ها شروع می‌شود و در دوزهای بالاتر ازmJ/cm2 120 از شدت حذف میکروارگانیسم‌ها کاسته می‌شود. بنابراین تابش دوزهای اشعه فرابنفش متناسب با کیفیت آب مزارع پرورش ماهیان، میتواند باعث حفظ سلامت سیستم و به تبع آن افزایش بهره‌وری گردد. اطلاعات بهدست آمده از این طرح میتواند برای سیستم‌های تجاری تصفیه آب و سیستم‌های مداربسته آبزیان مفید باشد. مطالعات بیشتری برای کارائی حذف ویروس‌ها در آب توسط اشعه فراینفش نیاز است. احداث حوضچه رسوب‌گیر و فیلتر کردن آب با روش‌های مختلف مانند استفاده از فیلترهای شنی قبل از استفاده از اشعه فرابنفش بهمنظور کاهش بار ذرات معلق در آب و افزایش کارآیی دستگاه ضدعفونی‌کننده پیشنهاد می‌شود.
آموزش محیط زیست
محمد بابایی؛ اسدالله مهرآرا؛ مهرداد متانی؛ محمدرضا باقرزاده
چکیده
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف ...
بیشتر
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف شده در راستای دستیابی به محیط زیست پایدار میلیاردها دلار برآورد می گردد. کشور ایران نیز به سبب برخورداری از صنایع نفت و گاز یکی از کشورهایی است که به مسأله محیط زیست و آلاینده های حاصل از فعالیت آن اهمیت ویژه ای می دهد و همواره درصدد طراحی و اعمال مدل و الگوهایی مختلفی برای کاهش آلاینده های نفت و گاز بوده است. در این مقاله نیز، نویسندگان مساعی خود را صرف طراحی الگوی محیط زیستی توسعه پایدار در صنعت گاز ایران نموده اند. روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری مقاله حاضر مبتنی بر 1080 نفر بوده و با استفاده از روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری با 25 خبره، مصاحبه عمیق انجام و در بخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته ای با روش نمونه گیری خوشه ای نسبی در بین 285 نفر از نمونه ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با نرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی محیط زیستی توسعه پایدار دارای 15 بعد به شرح شرایط علی (1. رسالت خدمات‌رسانی، 2. الزامات ایمنی و بهداشت، 3. مسؤولیت اجتماعی)، شرایط زمینه ای (4. آموزش و یادگیری، 5. فرهنگ‌سازی، 6. نگرش و آگاهی مدیران)، شرایط مداخله ای (7. پیمانکاران، 8. تأسیسات و تجهیزات فنی، 9. تکنولوژی و عملیات فنی)، راهبرد ( 10. سیاست‌گذاری‌های میان‌مدت و بلندمدت وزارت نیرو، 11. نظارت و ارزیابی مستمر بر روند پروژه‌ها، 12. برنامه‌های مدیریت مصرف مشترکان، 13. برنامه‌های مدیریت آلاینده‌های حاصله) و پیامد ( 14. ارتقاء عملکرد زیست محیطی شرکت گاز و 15. حرکت در جهت توسعه پایدار) است. نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی ابعاد مدل پارادایمی پژوهش، مورد تأیید واقع شدند.
حیات وحش
سمیه اراضی
چکیده
ارزیابی زیستگاه یکی از ارکان مدیریت و حفاظت حیات وحش محسوب می گردد. در این پژوهش، ارزیابی زیستگاه پایکا (Ochotona rufescens) در حوضه آبخیز آدرشک با استفاده از مدل الگوریتم آنتروپی بیشینه (MaxEnt) انجام شد. مطابق اصول کارتوگرافی از نقشه ژئورفرنس توپوگرافی برای استخراج مرز منطقه، مدل رقومی ارتفاع (Dem) برای تهیه نقشه طبقه بندی شده تغییرات ...
بیشتر
ارزیابی زیستگاه یکی از ارکان مدیریت و حفاظت حیات وحش محسوب می گردد. در این پژوهش، ارزیابی زیستگاه پایکا (Ochotona rufescens) در حوضه آبخیز آدرشک با استفاده از مدل الگوریتم آنتروپی بیشینه (MaxEnt) انجام شد. مطابق اصول کارتوگرافی از نقشه ژئورفرنس توپوگرافی برای استخراج مرز منطقه، مدل رقومی ارتفاع (Dem) برای تهیه نقشه طبقه بندی شده تغییرات ارتفاعی، شیب و دامنه جغرافیایی بهره گرفته شد. به منظور آماده سازی لایه های محیط زیستی برای ورود به مدل الگوریتم آنتروپی بیشینه از نرم افزار ArcGIS نسخه 10,3 استفاده شد. نمونه برداری، با استفاده از روش ترانسکت خطی تصادفی و دوربین دوچشمی از طریق مشاهده مستقیم گونه و نمایه ها در بهار و تابستان سال 1398 انجام و تعداد 33 نقطه حضور پایکا توسط دستگاه موقعیت یاب جهانی ثبت شد. اعتبارسنجی مدل با استفاده از سطح زیر منحنی (AUC) و میزان سودمندی متغیرها با تحلیل آزمون جکنایف صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که مطلوبیت زیستگاه پایکا در حوضه آبخیز آدرشک عمدتاً در مناطق صخرهای و کوهستانی به هم پیوسته با پوشش علفی، بوته ای و درختچه، در ارتفاعات بالاتر از 2500 متر از سطح دریا و شیب های بیشتر از 50 درصد می باشد. اقلیم مناسب برای پایکا تیپ معتدل شناخته شد. مناطق مطلوب برای پایکا، 275 هکتار (46/17 درصد) از زیستگاه را تشکیل می دهند. همچنین مشخص شد که در آدرشک، پایکاها بیشتر دامنه غربی را ترجیح می دهند.
آموزش محیط زیست
فاطمه پورقاسم؛ امیرحسین علی بیگی؛ عبدالحمید پاپ زن
چکیده
این پژوهش کیفی با هدف بررسی چالش های ترویج سواد محیط زیستی زنان روستایی در استان کرمانشاه صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه، صاحبنظران محیط زیست، منابع طبیعی، ترویج کشاورزی و همچنین سازمان های مردم نهاد استان کرمانشاه بودند و نمونه ها به صورت هدفمند و با روش نمونه گیری ملاک محور انتخاب شدند. تحلیل محتوای داده ها ...
بیشتر
این پژوهش کیفی با هدف بررسی چالش های ترویج سواد محیط زیستی زنان روستایی در استان کرمانشاه صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه، صاحبنظران محیط زیست، منابع طبیعی، ترویج کشاورزی و همچنین سازمان های مردم نهاد استان کرمانشاه بودند و نمونه ها به صورت هدفمند و با روش نمونه گیری ملاک محور انتخاب شدند. تحلیل محتوای داده ها نشان داد که عدم برنامه ریزی سیستماتیک، جامع و متناسب با زمینه، عدم مسؤولیت پذیری و پاسخگویی در قبال معضلات محیط زیست، عدم ارتباطات سازنده بین بخشی و فرابخشی، اولویت نبودن زنان روستایی در آموزش های محیطزیستی، مشکلات مربوط به تأمین نیروی ماهر و بودجه کافی برای آموزش به ویژه آموزش زنان، سیاست ها و ساختار تشکیلاتی ناکارآمد، و حاکم نبودن دیدگاه های مدیریتی محیط زیستگرا سبب عدم برنامه ریزی و اجرای صحیح برنامه ها و آموزش های محیط زیستی به ویژه برای زنان شده است. نتایج این مطالعه می تواند به برنامه ریزان در جهت ارتقاء سطح آموزش های محیط زیستی زنان روستایی کمک نماید.
جغرافیای کشاورزی
مسلم سواری؛ فاطمه نقی بیراوند
چکیده
این تحقیق با هدف کلی عوامل مؤثر بر به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار شهرستان خرمآباد بودند (12500N= ). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 240 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با ...
بیشتر
این تحقیق با هدف کلی عوامل مؤثر بر به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار شهرستان خرمآباد بودند (12500N= ). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 240 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. داده های پژوهش با کمک نرم افزار SPSS19 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که کشاورزان مورد مطالعه از دانش و نگرش مساعدی نسبت به به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی برخوردار نیستند. علاوه بر این، نتایج تحلیل تشخیصی نشان داد که شش متغیر (نگرش نسبت به عملیات پایداری، دانش نسبت به عملیات پایداری، نگرانی محیط زیستی، دلبستگی مکانی، سرمایه اجتماعی و اشتغال غیرزراعی) بیشترین تأثیر را در تفکیک گروه های کشاورزی (پذیرنده و نپذیرنده عملیات زیست پایدار محیط زیستی) دارند و تابع تشخیصی به دست آمده از این شش متغیر قادر است کشاورزان پذیرنده و نپذیرنده را با دقت 28/87 درصد از هم تفکیک کند.
رضا فتحی؛ امیرحسین سیاح زاده
چکیده
رشد روزافزون جمعیت نیاز به انرژی به ویژه استفاده از منابع فسیلی را افزایش داده که درنتیجه دی اکسیدکربن در اتمسفر را که نوعی گاز گلخانه ای است چندین برابر کرده و منجربه افزایش گرمایش جهانی شده، این گرمایش جهانی می تواند زیستگاههای گیاهان و حیوانات را به خطر انداخته و الگوهای آب و هوا را دست‌خوش تغییرات کند و ...
بیشتر
رشد روزافزون جمعیت نیاز به انرژی به ویژه استفاده از منابع فسیلی را افزایش داده که درنتیجه دی اکسیدکربن در اتمسفر را که نوعی گاز گلخانه ای است چندین برابر کرده و منجربه افزایش گرمایش جهانی شده، این گرمایش جهانی می تواند زیستگاههای گیاهان و حیوانات را به خطر انداخته و الگوهای آب و هوا را دست‌خوش تغییرات کند و نتیجه آن وقوع سیل، خشکسالی و طوفان‌های شدید مخرب خواهد بود. یکی از راه های کاهش دی اکسیدکربن در اتمسفر ذخیره زیرزمینی دی اکسیدکربن می باشد که این ذخیره زیرزمینی به یک سنگ مخزن متخلخل که روی آن یک پوشسنگ آب‌بند غیرقابل نفوذ قرار گرفته، نیاز دارد. اهمیت پوشسنگ در این است که جابجایی دی اکسیدکربن شناور، آب‌شور و سایر مواد موجود را مهار می‌کند که این مواد به سازندهای فوقانی نشت نکنند. پوشسنگ باید قادر به تحمل تغییرات تنش در محل و تحمل تغییرات در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی باشد. هدف از انجام این مقاله مروری بر روش های ذخیره سازی زیرزمینی دی اکسیدکربن و سازوکار پوشسنگ در ذخیره‌سازی دیاکسیدکربن است. روش پژوهش مروری بر منابع و مآخذ موجود مرتبط با موضوع است. براساس نتایج به دست آمده فشار آب‌بندی پوشسنگ باید قبل از شروع عمل تزریق مشخص شده و در طی فرآیند تزریق از مقدار مشخصی فراتر نرود همچنین قبل از تزریق دی اکسیدکربن بهتر است دمای آن با دمای مخزن متناسب گردد تا از ایجاد شکستگی در پوشسنگ جلوگیری شود و برای درک بهتر از رفتار و ساختار پوشسنگ بهتر است خصوصیت‌های ژئوشیمیایی، ژئومکانیکی، حرارتی و مسیر جریان در پوشسنگ را در کارهای آزمایشی و شبیه‌سازی در نظر گرفت.
ارزیابی زیست محیطی
رویا تاجی؛ مژگان احمدی ندوشن
چکیده
در سال های اخیر رشد روز افزون جمعیت، وسایل نقلیه و کارخانجات صنعتی باعث شده است که آلودگی هوا به عنوان یکی از سوانح انسان ساخت، مشکلات عدیدهای را در پیرامون محیط زیست بشر ایجاد نماید و سلامتی آن ها را به خطراندازد. هدف از انجام مطالعه حاضر، مکانیابی ایستگاه های پایش آلودگی هوا در مناطق 1 و 3 شهر اصفهان با استفاده از تکنیک ...
بیشتر
در سال های اخیر رشد روز افزون جمعیت، وسایل نقلیه و کارخانجات صنعتی باعث شده است که آلودگی هوا به عنوان یکی از سوانح انسان ساخت، مشکلات عدیدهای را در پیرامون محیط زیست بشر ایجاد نماید و سلامتی آن ها را به خطراندازد. هدف از انجام مطالعه حاضر، مکانیابی ایستگاه های پایش آلودگی هوا در مناطق 1 و 3 شهر اصفهان با استفاده از تکنیک فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) است. پایش دقیق وضعیت آلودگی هوا، نیازمند توزیع مناسب و دقیق ایستگاه ها در کل منطقه مطالعاتی است که جانمایی بهینه این ایستگاه ها را میتوان با استفاده از روش های فازی وAHP عملی ساخت. در تحقیق حاضر، با توجه به ضرورت تعیین دقیق مکان احداث ایستگاه های سنجش آلودگی، اولویت این ایستگاه ها بر مبنای معیارهای مهمی نظیر فاصله از بازار، مناطق گردشگری، پارک ها، پارکینگ ها، مناطق تفریحی و فاصله از ایستگاه های پایش موجود به کمک روش های فازی وAHP تعیین شد. نتایج نشان داد که روش Fuzzy-AHP روشی مناسب و انعطاف پذیر در تعیین مناطق مناسب ایستگاه سنجش آلایندهای هوا دارد.
فرشاد رزم آور؛ مسلم سواری
چکیده
بحران منابع آبی خصوصاً در بخش کشاورزی به عنوان یک نگرانی مهم برای سیاست‌گذاران کشورهای در حال توسعه ظاهر شده است. این در حالیست که امروزه کمبود آب یکی از عمده‌ترین عوامل بازدارنده در تولید محصولات کشاورزی است و نقش مهمی در عدم تحقق امنیت غذایی دارا میباشد. از این رو، هدف اصلی مطالعه حاضر شناسایی موانع حفاظت آب و طراحی سازوکارهای ...
بیشتر
بحران منابع آبی خصوصاً در بخش کشاورزی به عنوان یک نگرانی مهم برای سیاست‌گذاران کشورهای در حال توسعه ظاهر شده است. این در حالیست که امروزه کمبود آب یکی از عمده‌ترین عوامل بازدارنده در تولید محصولات کشاورزی است و نقش مهمی در عدم تحقق امنیت غذایی دارا میباشد. از این رو، هدف اصلی مطالعه حاضر شناسایی موانع حفاظت آب و طراحی سازوکارهای حفاظت از آب در بخش کشاورزی میباشد. با توجه به کاربرد رویکرد کیفی در این مطالعه، از مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با 17 نفر از کشاورزان شهرستان دشتستان بهعنوان یکی از مناطق کشاورزی با اقلیم خشک آسیب دیده از خشکسالی‌های اخیر در جنوب ایران استفاده گردید. جهت تحلیل نتایج این مطالعه، از مدل پارادایمی استراوس و کوربین جهت طراحی سازوکار مناسب برای خروج از این بحران، استفاده شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل نتایج عواملی همچون کشت محصولات آب‌بر توسط کشاورزان، افزایش سطح زیر کشت، عدم تخصیص بودجه و اعتبارات کافی به بخش کشاورزی، گرمی هوا طی سال‌های اخیر، کاهش میزان بارش طی سال‌های اخیر، خشکسالی‌های اخیر، سیستم آبیاری سنتی (غرقابی)، عدم ارائه تسهیلات (مانند وام جهت تغییر سیستم آبیاری)، حفر چاههای غیرمجاز در منطقه و فرهنگ نادرست مصرف آب به عنوان مهمترین موانع حفاظت آب از دیدگاه کشاورزان بودند. بنابراین جهت خروج از این مشکل عوامل شناسایی شده در قالب 6 سازوکار انسانی، ذهنی، محیطی، حمایتی، نظارتی و قانونی و اقتصادی دسته‌بندی و تحلیل شدند.
محیط زیست دریایی
حمیدرضا اکبرپور؛ سید باقر میرعباسی؛ احسان کامرانی
چکیده
آلودگی دریایی از دیرباز به عنوان یکی از الویت ها و اهداف سطح بالای سازمان بین المللی دریانوردی (ایمو) مطرح بوده است. در این میان آلودگی ناشی از دفع ضایعات به عنوان یکی از مهمترین مباحث مطروحه توسط ایمو مورد توجه بوده است. این پژوهش در پی بررسی عملکرد ایمو به عنوان سازمان صلاحیتدار در این زمینه است. به طور کلی ایمو با ایجاد ...
بیشتر
آلودگی دریایی از دیرباز به عنوان یکی از الویت ها و اهداف سطح بالای سازمان بین المللی دریانوردی (ایمو) مطرح بوده است. در این میان آلودگی ناشی از دفع ضایعات به عنوان یکی از مهمترین مباحث مطروحه توسط ایمو مورد توجه بوده است. این پژوهش در پی بررسی عملکرد ایمو به عنوان سازمان صلاحیتدار در این زمینه است. به طور کلی ایمو با ایجاد تغییر در ساختار و متناسب سازی آن با اهداف مصرح در اساسنامه خود، زمینه را برای مقابله با انواع آلودگی دریایی مهیا نموده است. تأسیس کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی و سپس تأسیس کمیته فرعی آلودگی های دریایی و مقابله با آن به وضوح بر تأکید ویژه ایمو برای مقابله با انواع آلودگی به ویژه آلودگی ناشی از دفع ضایعات اشاره دارد. علاوه بر این تدوین و تصویب کنوانسیون اختصاصی پیشگیری از آلودگی دریایی ناشی از دفع ضایعات و سایر مواد (کنوانسیون لندن) و پروتکل آن، به تمرکز بر مبارزه با این نوع آلودگی کمک فراوانی نموده است. این کنوانسیون و پروتکل آن با اجرای برنامه‌های نظارتی، کنترل تخلیه ضایعات را مدیریت می نماید. همچنین این کنوانسیون در ابتدا دفع ضایعات از نوع خاصی را هدف قرار داد و سپس به تدریج این رژیم را محدودتر نمود. این مسأله سبب شد تا محیط زیست دریایی و سایر منافع حاصل از دریا از جمله منافع اقتصادی دریایی بیش از پیش محافظت شود. در مجموع کنوانسیون لندن و پروتکل آن باعث شد که آلودگی ناشی از دفع ضایعات در مرکز توجه جامعه دریایی قرار گیرد و ابزار حقوقی مناسب در جهت کنترل و پیشگیری این نوع آلودگی فراهم شود.