ارزیابی زیست محیطی
غلامرضا سبزقبایی؛ مدینه وهابی پور
چکیده
رودخانه‌های شهری از مهمترین فضاهایی هستند که به طور بالقوه حضور طبیعت در شهر را جلوه‌گر نموده و قابلیت کشاندن عناصر طبیعی در میان عناصر انسان ساخت را فراهم می‌نماید. رودخانه‌ها علاوه بر تغییرات طبیعی خود تحت تأثیر فعالیت‌های بشری دچار تغییرات فراوانی می‌شوند. یکی از مهمترین تغییراتی که بر رودخانه‌ها تحمیل می‌شود بهره ...
بیشتر
رودخانه‌های شهری از مهمترین فضاهایی هستند که به طور بالقوه حضور طبیعت در شهر را جلوه‌گر نموده و قابلیت کشاندن عناصر طبیعی در میان عناصر انسان ساخت را فراهم می‌نماید. رودخانه‌ها علاوه بر تغییرات طبیعی خود تحت تأثیر فعالیت‌های بشری دچار تغییرات فراوانی می‌شوند. یکی از مهمترین تغییراتی که بر رودخانه‌ها تحمیل می‌شود بهره برداری بی‌رویه از منابع آنها جهت استفاده در فعالیت‌های عمرانی است. از جمله مهمترین پیامدهای تغییر در رودخانه، تغییر در مورفولوژی رودخانه، گل‌آلودی رودخانه و تهدید حیات آبزیان و پرندگان، سست شدن کناره‌های بستر و تهدید ساکنان حاشیه‌ی رودخانه، تخریب سازه‌های اطراف رودخانه، کاهش گردشگری و... میباشد. این پژوهش در تابستان 1397 به منظور بررسی اثرات محیط زیستی برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ی بشار که در محدوده‌ی شهر یاسوج قرار دارد انجام شد. در این محدوده 9 کارخانه‌ی برداشت شن و ماسه وجود دارد که همگی به صورت غیرمجاز از بستر رودخانه شن و ماسه برداشت می‌کردند. با توجه به تصاویر برداشت شده توسط اداره‌ی محیط زیست شهر یاسوج و تصاویر گوگل ارث تعدادی از سنگ‌شکن‌ها، تغییرات رودخانه در زمان برداشت شن و ماسه و پس از تعطیلی کارخانه‌ها مشخص شد. نتایج نشان داد پس از تعطیلی کارخانه‌ها پوشش گیاهی حریم رودخانه تا حدودی احیا شده و گونههای آبزیان و پرندگان وضعیت بهتری از لحاظ کمیت و ویژگی‌های کیفی پیدا کردند.
تنوع زیستی و ایمنی زیستی
رضا شیخ اکبری مهر؛ زهرا خلیلی؛ یونس عصری؛ مهدی رمضانی
چکیده
مقدمه: گیاهان نقش کلیدی در تعادل اکوسیستم داشته و بنابراین برای پایداری محیط زیست حیاتی هستند. شناخت عناصر گیاهی موجود در یک منطقه به عنوان اصل زیربنایی برای سایر تحقیقات محسوب شده است و میتواند نقطه شروعی برای مطالعات تکمیلی آینده باشد. تنوع زیستی یکی از جنبه‌های مهم حیات، به ویژه با توجه به اقلیم و کاربری زمین میباشد. تخریب ...
بیشتر
مقدمه: گیاهان نقش کلیدی در تعادل اکوسیستم داشته و بنابراین برای پایداری محیط زیست حیاتی هستند. شناخت عناصر گیاهی موجود در یک منطقه به عنوان اصل زیربنایی برای سایر تحقیقات محسوب شده است و میتواند نقطه شروعی برای مطالعات تکمیلی آینده باشد. تنوع زیستی یکی از جنبه‌های مهم حیات، به ویژه با توجه به اقلیم و کاربری زمین میباشد. تخریب محیط‌زیست و منابع طبیعی موجب انقراض گونههای گیاهی و جانوری و درنتیجه کاهش تنوع زیستی در جهان شده است. نظر به اینکه امروزه انسانها با مشکلات متعدد محیطزیستی و تهدید تنوع زیستی مواجه هستند، بهترین راه برای نجات تنوع زیستی و درک ارزش‌های آن، ارزیابی و پایش مستمر زیستگاه‌هاست. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل تنوع زیستی گیاهی منطقه حفاظت شده پلنگ دره در استان قم و همچنین تعیین وضعیت بومزادی و حفاظتی گونههای گیاهی منطقه انجام شده است. اطلاعات و نتایج بدست آمده از این تحقیق میتواند در تبیین جایگاه مناطق حفاظت شده در حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی، سلامت محیط زیست و تدوین برنامه‌های مدیریتی- حفاظتی مناسب، مورد استفاده قرار گیرد. مواد و روش‌ها: منطقه حفاظت شده پلنگدره استان قم در جنوب غربی و50 کیلومتری شهرستان قم واقع شده است. به‌منظور آشنایی با فلور منطقه طی بازدیدهای دورهای، جمع‌آوری نمونه‌های گیاهی در فصول رویشی دو سال متوالی انجام گردید. پس از جمع‌آوری نمونه‌ها، ضمن یادداشت کردن مختصات محل، ارتفاع محل جمع‌آوری و ویژگی‌های گیاه، نمونه‌ها پرس و خشک شدند و سپس بر اساس روش‌های رایج و با استفاده از منابع معتبرگیاه‌شناسی شناسایی شدند. ضمن تعیین وضعیت بومزادی و حفاظتی گونههای گیاهی، شکل زیستی گیاهان براساس روش رانکیه و پراکنش جغرافیایی گونههای گیاهی منطقه با استفاده از تقسیم‌بندی زهری و لئونارد تعیین شد. به‌منظور ارزیابی تنوع زیستی پوشش گیاهی در امتداد یک شیب ارتفاعی، ارتفاع از سطح دریا در منطقه مورد مطالعه، به سه طبقه (1600-1900،1300-2200،1600-1900 متر) تقسیم شد. نمونه‌برداری به‌صورت سیستماتیک- تصادفی از طبقات مختلف ارتفاعی منطقه مورد مطالعه انجام و شاخص‌های تنوع زیستی محاسبه گردید.نتایج: نتایج نشان‌دهنده وجود 171 گونه گیاهی متعلق به 126 سرده و 46 تیره در منطقه مورد مطالعه میباشد. بزرگترین تیره گیاهی منطقه تیره کاسنی (Asteraceae) است. از نظر شکل زیستی، 45 درصد گونهها به همیکریپتوفیت‌ها و 22 درصد به تروفیتها تعلق دارند. بررسی کورولوژی گونهها نشان میدهد که بیش از 65 درصد فلور منطقه به ناحیه رویشی ایران - تورانی و 12 درصد به ناحیه رویشی ایران - تورانی و مدیترانه‌ای تعلق دارند. 15درصد از گونههای شناسایی شده بومزاد ایران بوده و برخی از گیاهان در فهرست گونههای آسیب‌پذیر و یا در معرض خطر انقراض قرار دارند. ارزیابی شاخص‌های تنوع زیستی در طبقات مختلف ارتفاعی نشان میدهد که شاخص‌های تنوع گونه‌ای و غنای گونه‌ای در طبقه ارتفاعی حدواسط به بیشترین حد خود رسیده و با افزایش ارتفاع از تنوع گونه‌ای کاسته می‌شود.بحث: شناخت عناصر گیاهی یک منطقه یک اقدام ضروری و قدم اول در حل مسائل اکولوژیکی مانند حفاظت زیستی و مدیریت منابع طبیعی و ارزیابی شرایط محیطزیستی است. حضور فراوان برخی عناصر گیاهیِ شاخصِ تخریب و همچنین فراوانی تروفیتها در منطقه مورد مطالعه، نشان‌دهنده اقلیم خشک و کمبود نزولات جوی و همچنین تخریب‌های صورت گرفته در منطقه به‌علت چرا و فعالیت‌های انسانی غیرمجاز میباشد. از آن‌جائی‌که منطقه مورد مطالعه یک منطقه حفاظت شده بوده و از پوشش گیاهی متنوع و بومزادی مناسبی بهره می‌برد، و برخی از گیاهان بومزاد منطقه مستعد آسیب‌پذیری و یا در معرض خطر قرار دارند، مدیریت دقیقتر حفاظتی باید در دستورکار قرار گیرد.
الهام شفائی مقدم
چکیده
پیشینه و هدف: یکی از راه‌های اجتناب از آسیب رساندن به محیط‌زیست، تغییر رفتار شهروندان در جهت رفتار محیط زیستی یعنی رفتارهای حافظ محیط‌زیست و کاهش‌دهنده اثرات منفی اعمال انسانی بر محیط در کارهای روزانه و نیز برنامه‌های خاص در فضای باز و به زعم دابسون شهروندی محیطزیستی میباشد. در مطالعات اولیه در زمینه رفتارهای محیط زیستی ...
بیشتر
پیشینه و هدف: یکی از راه‌های اجتناب از آسیب رساندن به محیط‌زیست، تغییر رفتار شهروندان در جهت رفتار محیط زیستی یعنی رفتارهای حافظ محیط‌زیست و کاهش‌دهنده اثرات منفی اعمال انسانی بر محیط در کارهای روزانه و نیز برنامه‌های خاص در فضای باز و به زعم دابسون شهروندی محیطزیستی میباشد. در مطالعات اولیه در زمینه رفتارهای محیط زیستی استفاده از مدل‌هایی بر مبنای دانش و نگرش به محیط‌زیست متداول بود. اما، غیرکارآمدی این رویکردها باعث شد تا محققان به سوی مدلهای هنجارهای اخلاقی مانند مدل برآمده از نظریه ارزش- باور- هنجار استرن (1999) روی آورند. این نظریه زنجیره‌ای از متغیرها، از ارزش‌ها و نگرانی‌های عمومی در مورد محیط‌زیست گرفته تا اعتقادات خاص در مورد پیامدهای منفی برخی فعالیت‌ها را پیشنهاد میدهد و در عین حال، بر توانایی و مسؤولیت افراد برای جلوگیری از این پیامدهای منفی و فعال کردن هنجارهای شخصی آنها برای حفظ محیط‌زیست تأکید دارد. هدف این پژوهش بررسی نقش میانجیگری مسؤولیت پذیری در رابطه بین ارزش نوع‌دوستی و رفتار شهروندی محیط زیستی است که با توجه به تئوری ارزش- باور- هنجار استرن، رفتار شهروند محیط زیستی در قالب نوع دوم از رفتارهای محیط زیستی مورد نظر استرن و همچنین، ارزش نوع‌دوستانه از بخش ارزش‌ها و مسؤولیت پذیری از بخش باور و اعتقادات این نظریه انتخاب و به تبیین رفتار شهروندی محیطزیستی شهروندان پرداخته شده است.مواد و روش ها: جامعه آماری این پژوهش شهروندان 18 سال به بالای شهرستان کاشان در سال 1399 میباشد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر با 352 نفر بوده و جهت نمونهگیری از روش خوشهای استفاده شده است. متغیر مسؤولیت‌پذیری و نوع‌دوستی هر کدام با 14 گویه و متغیر رفتار شهروندی محیطزیستی با 13 گویه محقق ساخته در قالب طیف 5 گزینهای لیکرت، مورد سنجش قرار گرفته است. برای سنجش پایایی از ضرایب پایایی ترکیبی (C.R) و آلفای کرونباخ استفاده شده است که با توجه به مناسب بودن این ضرایب، پایایی متغیرهای مورد بررسی تأیید گردیده است. به منظور سنجش روایی واگرا از شاخص نسبت HTMT استفاده شده است. لازم به ذکر است که جهت تعیین پایایی هر یک از شاخص‌ها نیز از بار عاملی استفاده شده است.نتایج: بر اساس یافته های پژوهش، شهروندان کاشانی به لحاظ نوع‌دوستی و مسؤولیت پذیری و رفتار شهروندی محیطزیستی از وضعیت مطلوبی برخوردار بوده و میانگین این متغیرها در میان آنها بالاتر از حد متوسط میباشد. رابطه بین متغیرهای نوع‌دوستی و مسؤولیت‌پذیری با رفتار شهروندی محیطزیستی با میزان همبستگی به ترتیب (61/0 و 58/0=r و 000/0=sig) معنادار می باشد. همچنین، بر اساس مدل حجم اثر دو متغیر نوع‌دوستی و مسؤولیت‌پذیری به ترتیب با (275/0 و 245/0=F2 ) در حد متوسط میباشد. مقدار Q2 نیز برابر با 269/0 نشان میدهد در مجموع، توان پیش بینی کنندگی مدل در حد متوسط می باشد. علاوه بر این، اثر میانجیگری جزئی متغیر مسؤولیت پذیری برای رابطه بین نوع‌دوستی و رفتار شهروندی محیطزیستی تأیید گردیده است، به‌گونه‌ای که مقدار VAF برابر با 384/0 بیانگر این امر است که 38 درصد از اثر نوع‌دوستی بر رفتار شهروندی محیطزیستی از طریق غیرمستقیم توسط متغیر میانجی مسؤولیت‌پذیری تبیین می‌شود.بحث: نتایج این مطالعه بیانگر تلاش شهروندان در راستای پیشبرد اصول محیطزیستی قانون اساسی و سند چشم انداز 1404 بوده و با پژوهشهای محققین قبلی مبنی بر درک روشن و احساس نگرانی شهروندان نسبت به محیط‌زیست و مشکلات آن و برخورداری از انگیزه کافی برای مشارکت فعالانه در بهبود محیط‌زیست و حفاظت از آن میباشد. لذا، با توجه به نقش مسؤولیت‌پذیری در رفتارهای شهروندی محیطزیستی پیشنهاد می‌گردد تشکل‌های داوطلبانه محیطزیستی در بین شهروندان افزایش یابند تا ضمن واگذاری برخی از وظایف مرتبط با محیط‌زیست به شهروندان، حس تعهد و مسؤولیت‌پذیری آنان تقویت گردد.
اقتصاد محیط زیست
یونس نادمی؛ معصومه دالوندی
چکیده
مقدمه: طی سالهای اخیر مشکلات محیط زیستی مورد توجه بسیاری از سیاستگذاران قرار گرفته است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ریسک محیط زیستی نقشی حیاتی برای رشد و توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند. از این روی بررسی ارتباط سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ریسک محیط زیستی ضروری است. در این راستا، مطالعه حاضر نقش توسعه ...
بیشتر
مقدمه: طی سالهای اخیر مشکلات محیط زیستی مورد توجه بسیاری از سیاستگذاران قرار گرفته است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ریسک محیط زیستی نقشی حیاتی برای رشد و توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند. از این روی بررسی ارتباط سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ریسک محیط زیستی ضروری است. در این راستا، مطالعه حاضر نقش توسعه مالی را در رابطه بین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ریسک محیط زیستی مورد بررسی قرار داده است.مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر ابتدا با استفاده از آزمون دیکی‌فولر تعمیم‌یافته، مانایی متغیرها بررسی شده است و سپس با بکارگیری روش هم‌انباشتگی کائو، رابطه بلندمدت بین متغیرهای مدل مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت اثر توسعه مالی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تولید ناخالص داخلی سرانه و شهرنشینی بر ریسک محیط زیستی برای 35 کشور طی دوره 2021-1990 با بکارگیری گشتاورهای تعمیم‌یافته پانلی مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: با توجه به این که بنابر آزمون ریشه واحد دیکی‌فولر تعمیم‌یافته برخی متغیرها در سطح و برخی در تفاضل مرتبه اول مانا شده‌اند، برای پرهیز از رگرسیون کاذب در تخمین‌ها، هم‌انباشتگی بین متغیرها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون هم‌انباشتگی کائو رابطه بلندمدت بین متغیرها را تأیید کرد. همچنین، نتایج مدلهای پژوهش نشان میدهد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر ریسک محیط زیستی اثری منفی و معنادار دارد. بیشتر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از کشورهای توسعه‌یافته با مقررات محیط زیستی سخت‌گیرانه می‌آید، از این رو، آنها می‌توانند فناوری‌های محیط زیستی برتر را به کشور میزبان منتقل کنند. در نهایت، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی راه را برای ارتقای پایداری محیط زیستی در کشور میزبان هموار میکند. همچنین نتایج نشان داده است که توسعه بخش مالی، ریسک محیط زیستی را در مدل (2) کاهش میدهد زیرا توسعه مالی به‌دلیل تجهیز منابع مالی و امکان دسترسی به تکنولوژی‌های کاراتر، به ارائه اطلاعات بیشتر در مورد اهمیت محیط زیست به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه کمک میکند. در مدل اول نیز یک رابطه غیرخطی U شکل بین توسعه مالی و ریسک محیط زیستی وجود دارد. عبارت تعامل FD × FDI نیز اثر معناداری بر ریسک محیط زیستی ندارد. نتایج همچنین نشان میدهد که رشد اقتصادی و شهرنشینی، ریسک محیط زیستی را کاهش می‌دهند.بحث: این مطالعه بیان میکند که توسعه بخش مالی در کشورهای در حال توسعه میتواند افزایش کیفیت محیط زیست را به همراه داشته باشد. با این حال، نتایج ممکن است در یک بخش مالی توسعه‌یافته متفاوت باشد. بیشتر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از کشورهای توسعه‌یافته با مقررات محیط زیستی سخت‌گیرانه می‌آید، از این رو، آنها می‌توانند فناوری‌های محیط زیستی برتر را به کشور میزبان منتقل کنند. در نهایت، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی راه را برای ارتقای پایداری محیط زیستی در کشور میزبان هموار میکند. از طرفی با افزایش درآمد واقعی، افراد توانایی بیشتری برای اختصاص منابع برای حفاظت از محیط زیست و کاهش ریسک محیط زیستی دارند. همچنین، رشد اقتصادی ناشی از فناوری بهبود یافته میتواند بازدهی بالاتر با ریسک محیط زیستی کمتر را فراهم کند. شهرنشینی نیز به‌دلیل استانداردهای بالاتر زندگی، افزایش سلامت عمومی، اثرات خارجی مثبت و صرفه به مقیاس، بهره‌وری بالاتری را به همراه دارد از این روی برای محیط زیست مفید است.
اقتصاد محیط زیست
محمد ابراهیمی نژاد
چکیده
جنبش بازاریابی سبز از دهه 1980 به شکلی گسترده مورد توجه شرکت ها و مشتریان قرار گرفته است. این شرکت ها با تولید و ارائه محصولات دوستدار محیط زیست به دنبال کسب مشروعیت اجتماعی هستند، در حالی که مشتریان به دنبال تأثیرگذاری در بینش جامعه به مسایل محیط زیستی هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش صادرکنندگان نسبت به بازاریابی ...
بیشتر
جنبش بازاریابی سبز از دهه 1980 به شکلی گسترده مورد توجه شرکت ها و مشتریان قرار گرفته است. این شرکت ها با تولید و ارائه محصولات دوستدار محیط زیست به دنبال کسب مشروعیت اجتماعی هستند، در حالی که مشتریان به دنبال تأثیرگذاری در بینش جامعه به مسایل محیط زیستی هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش صادرکنندگان نسبت به بازاریابی سبز و تأثیر آن بر صادرات خاویار ایران صورت گرفته است. برای موفق شدن در عرصه رقابت بین المللی و تبدیل اقتصاد کشور به یک اقتصاد قدرتمند و با ثبات باید از تمام ظرفیت های موجود بهره جست. شرکتهای صادرکننده خاویار از طریق برنامه ریزی بازاریابی سبز صادراتیشان می توانند به عملکرد بالایی در سطح بین الملل دست یابند. برای دستیابی به این مهم شرکت ها بایستی بتوانند علایق و نیازهای خاص هر بازار را شناسایی تا محصول خود را با تکیه بر این نیازها به بازارهای خارجی صادرات نمایند. از طرف دیگر این شرکت ها از طریق صادرات مستقیم و کوتاه نموندن طول زنجیره ارزش می توانند با ایجاد ارزش افزوده، سود ناخاص خود را افزایش دهند. قیمت گذاری نیز میتواند از طریق سیستم های رقابتی حاکم بر هر بازار صورت بگیرد و به گونه ای باشد که بتواند در کنار ویژگی های محصول، مطلوبیت بالایی را برای خریداران به همراه داشته باشد. شرکت ها می توانند با انجام تبلیغات بازاریابی خارجی با تأکید بر ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، غذایی، دارویی بر اثربخشی فرآیندهای بازاریابی خود را ارتقاء بخشند.
آموزش محیط زیست
محمد کشاورز؛ حسین دامغانیان؛ سید عباس ابراهیمی؛ عباسعلی رستگار
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر رهبری تحولگرا مبتنی بر محیط زیست، رهبری معنوی و اشتیاق زیست محیطی کارکنان بر ایجاد رفتار زیست محیطی در سازمان انجام شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی، از نوع توصیفی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری در این مطالعه 212 نفر از کارکنان شهرداری شیراز است که به روش نمونهگیری در دسترس ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر رهبری تحولگرا مبتنی بر محیط زیست، رهبری معنوی و اشتیاق زیست محیطی کارکنان بر ایجاد رفتار زیست محیطی در سازمان انجام شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی، از نوع توصیفی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری در این مطالعه 212 نفر از کارکنان شهرداری شیراز است که به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور تحلیل داده ها، روش حداقل مربعات جزئی و نرمافزار Smart PLS2 مورد استفاده قرار گرفت. جهت سنجش روایی از روایی همگرا بهره گرفته شد و به منظور برازش پایایی، آلفای کرونباخ مورد استفاده قرار گرفت و ضریب آن برای تمام سازه های پژوهش بیشتر از (7/0) میباشد. نتایج نشان می دهد که رهبری تحولگرا مبتنی بر محیط زیست و رهبری معنوی به ترتیب با ضریب مسیر (384/0) و (579/0) بر اشتیاق زیست محیطی تأثیر مثبت و معناداری می گذارد. نتایج پژوهش اثر مثبت و معنادار اشتیاق زیست محیطی و رفتار زیست محیطی کارکنان را با ضریب مسیر (613/0) و ضریب معناداری (033/7) تأیید کرد. همچنین اشتیاق زیست محیطی در سازمان ارتباط میان رهبری تحولگرا مبتنی بر محیط زیست و رفتار زیست محیطی کارکنان را میانجیگری می کند، ولی ارتباط میان رهبری معنوی و رفتار زیست محیطی کارکنان را میانجیگری نمی کند. بر اساس یافته ها پیشنهاد می شود که مدیران شهرداری با به کارگیری سبک های رهبری تحولگرا و معنوی بر رفتارهای کارکنان خود کنترل داشته باشند و در نتیجه اشتیاق زیستمحیطی بیشتری برای ارائهی رفتارهای زیستمحیطی به وجود بیاورند.
اقتصاد محیط زیست
مهدی فتح آبادی
چکیده
مقدمه: همگام با توسعه صنعت کارخانه‌ای، توسعه پایدار این بخش بایستی بر رشد بهره‌وری مستمر بنگاه‌ها از نقطه‌نظر پیشرفت تکنولوژیک و بهبود کارایی استوار باشد. در بخش کارخانه‌ای، تولید محصول میتواند همراه با محصولات نامطلوب یا بد، مانند گازهای آلاینده، فاضلاب، پسماندهای جامد و مایع باشد و نادیده گرفتن آن ها ممکن است به بهره‌وری ...
بیشتر
مقدمه: همگام با توسعه صنعت کارخانه‌ای، توسعه پایدار این بخش بایستی بر رشد بهره‌وری مستمر بنگاه‌ها از نقطه‌نظر پیشرفت تکنولوژیک و بهبود کارایی استوار باشد. در بخش کارخانه‌ای، تولید محصول میتواند همراه با محصولات نامطلوب یا بد، مانند گازهای آلاینده، فاضلاب، پسماندهای جامد و مایع باشد و نادیده گرفتن آن ها ممکن است به بهره‌وری و تغییرات فنی تورش‌دار منجر شود. هدف این مقاله ارزیابی تغییر بهره‌وری و کارایی محیطزیستی صنایع کارخانه‌ای استان‌های ایران میباشد.مواد و روش‌ها: برای دستیابی به هدف مقاله از یک رویکرد دو مرحله‌ای بهره گرفته می‌شود. در مرحله نخست، شاخص بهره‌وری جهانی مالم‌کوئیست- لیونبرگر با لحاظ محصولات نامطلوب فاضلاب و پسماند صنعتی، اندازه‌گیری و سپس به دو جزء تغییر کارایی فنی و پیشرفت تکنولوژیک تجزیه می‌شود. در بخش دوم اثر پیشران‌های رشد بهره‌وری محیطزیستی با بهره‌گیری از مدلهایTobit ، Logit و Probit برآورد می‌گردد. داده‌های این مقاله از گزارشات طرح آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر در دوره 1394 تا 1398 استخراج شده است.نتایج: یافته‌های بخش نخست بیان می‌دارد پیشرفت تکنولوژیک عامل اصلی تغییرات بهره‌وری محیطزیستی صنایع کارخانه‌ای استان‌های ایران است. همچنین متوسط تغییر بهره‌وری محیطزیستی با کاهش همراه بوده که نشان میدهد بنگاه‌های کارخانه‌ای استان‌های ایران در دوره مورد مطالعه از مرز فناوری موجود جهانی عقب‌تر هستند. معیار سازگاری با محیط‌زیست نشان داد در دوره مورد بررسی، ده استان سبز (افزایش تولیدات مطلوب در کنار کاهش تولیدات نامطلوب) و 16 استان زرد (افزایش همزمان تولیدات مطلوب و نامطلوب) بوده‌اند که استان‌های بزرگ هم در زمره استان‌های زرد هستند. نتایج بخش دوم حاکی از آن است رابطه بین درآمد سرانه و رشد بهره‌وری محیطزیستی به‌شکل U معکوس میباشد. همچنین افزایش نسبت سرمایه به اشتغال منجر به افزایش رشد بهره‌وری محیطزیستی شده، اما رشد شدت انرژی‌بری صنایع کارخانه‌ای سبب کاهش بهره‌وری محیطزیستی خواهد شد.بحث: در راستای بهبود بهره‌وری محیطزیستی، صنایع کارخانه‌ای می‌توانند از طریق ارزیابی عملکرد بنگاه‌های اقتصادی، فرآیندهای قیمت‌گذاری پسماندها و ضایعات منابع اقتصادی در فرآیند تولید و همچنین تلاش برای کاهش آلودگی و اثرات مخرب محیطزیستی، به ارتقای بهره‌وری، سود، رقابت‌پذیری و بهبود کیفیت زندگی بشر کمک نمایند. لذا با کاهش مصرف نهاده‌های تولید به‌ازای سطح مشخصی از تولید و یا ارائه خدمات، کاهش هزینه‌های تولید، کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات در سطح ملی و جهانی ارتقا مییابد که نتیجه آن بهبود رشد اقتصادی سبز خواهد بود. نظر به نتایج مقاله، میتوان برخی از توصیه‌های سیاستی را پیشنهاد کرد. نخست، بهکارگیری و توسعه فناوری‌های پاک‌تر و فناوری‌هایی که در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کنند، عوامل اصلی رشد بهره‌وری محیطزیستی و توسعه پایدار استان‌های ایران در آینده هستند. دوم، با توجه به رابطه درآمد سرانه و رشد بهره‌وری محیطزیستی و از آنجا که تقریباً تمامی استان‌های بزرگ مانند تهران و اصفهان با مشکلات محیطزیستی دست و پنجه نرم می‌کنند، لذا توسعه سیاست‌هایی برای افزایش تمرکز صنعتی در سایر استان‌ها ضروری است. در استان‌های با فعالیت‌های اقتصادی بیش از حد مانند تهران، اصفهان و خوزستان، لازم است کنترل مناسبی بر تراکم صنایع و جمعیت در این استان‌ها انجام شود تا از انتشار آلودگی و سایر بیماری‌های شهرهای بزرگ که توسعه پایدار را تهدید می‌کنند، جلوگیری شود.
آلودگی هوا
امیر عباس مفرد؛ فرهاد حمزه؛ امید مرادی؛ نادر بهاری
چکیده
امنیت و ایمنی کلانشهرها امروزه مورد توجه دولت مردان و دیپلماسی شهری در تمام ابعاد زندگی شهری قرار دارد. همچنین یکی از مؤلفه‌های اصلی تهدید امنیت، بحث محیط زیستی از جمله آلودگی هوا است. موضوع آلودگی هوا و بحران محیط زیستی کلان شهرها خصوصاً شهر تهران در سالهای گذشته به یکی از مسأله‌های اصلی متولیان مسؤولان تبدیل گشته است که تلاش ...
بیشتر
امنیت و ایمنی کلانشهرها امروزه مورد توجه دولت مردان و دیپلماسی شهری در تمام ابعاد زندگی شهری قرار دارد. همچنین یکی از مؤلفه‌های اصلی تهدید امنیت، بحث محیط زیستی از جمله آلودگی هوا است. موضوع آلودگی هوا و بحران محیط زیستی کلان شهرها خصوصاً شهر تهران در سالهای گذشته به یکی از مسأله‌های اصلی متولیان مسؤولان تبدیل گشته است که تلاش برای شناخت جنبه‌های این بحران در کنار عوامل تأثیرگذار اهمیت فراوانی یافته است. مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه بین آلودگی هوا و امنیت با نقش میانجی فناوری نانو در کلانشهر تهران تهیه شده است. تحقیق حاضر از حیث روش اجرا توصیفی- پیمایشی، بر اساس هدف پژوهش کاربردی و روش نمونه گیری تصادفی است. جامعه‌ی آماری این پژوهش به علت نامحدود بودن آنها، نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران، 384 نفر که از فعالان و کارشناسان در حوزه های مدیریت شهری، جغرافیای سیاسی، فناوری نانو، محیط زیست می باشند، انتخاب شدند. با توجه به نتایج تحقیق، اعمال سیاست های کاهش آلودگی هوا بر افزایش امنیت با به کارگیری فناوری نانو تأثیرگذار است و کاهش آلودگی هوا و امنیت با نقش میانجی فناوری نانو رابطه معنادار و مثبتی دارد. همچنین، کاهش آلودگی هوا و افزایش امنیت، کاهش آلودگی هوا و فناوری نانو، فناوری نانو و افزایش امنیت رابطه معنادار و مثبتی دارد.
اقتصاد محیط زیست
جلیل بادام فیروز؛ حمید سرخیل؛ رویا موسی زاده
چکیده
استخراج مواد معدنی نقش اساسی در توسعه اقتصادی، اجتماعی به همراه دارد، از طرفی معدنکاری و فرآیندهای وابسته به آن، می تواند پیامدهای آسیب رسان بر اکوسیستم‌های طبیعی داشته باشد که از آن جمله می توان به آلودگی هوا، آب و خاک، و همچنین اثر بر روی تنوع زیستی و کاربری اراضی اشاره نمود. بنابراین با کمیسازی این پیامدها و تخمین ...
بیشتر
استخراج مواد معدنی نقش اساسی در توسعه اقتصادی، اجتماعی به همراه دارد، از طرفی معدنکاری و فرآیندهای وابسته به آن، می تواند پیامدهای آسیب رسان بر اکوسیستم‌های طبیعی داشته باشد که از آن جمله می توان به آلودگی هوا، آب و خاک، و همچنین اثر بر روی تنوع زیستی و کاربری اراضی اشاره نمود. بنابراین با کمیسازی این پیامدها و تخمین هزینه خسارات وارد بر خدمات بوم سازگان میتوان با اعمال رهکارهای مبتنی بر پیشگیری و کنترل اثرات، تخریب بوم سازگان های کشور را کاهش داد. محدوده معدنی بوکسیت جاجرم به عنوان بزرگترین و مهمترین معدن بوکسیت کشور، در استان خراسان شمالی واقع شده است. معدنکاری فلز بوکسیت در طی فرآیند بهره برداری و استخراج ماده ارزشمند آلومینیوم، پیامدهای محیط زیستی منفی بر روی اکوسیستم‌های همجوار خود به همراه دارد. از آنجایی که بیشترین محدوده اثر این معدن، اراضی کشاورزی پایین دست و اطراف محدوده استخراجی این منطقه به میزان 6000 هکتار می باشد، لذا در این تحقیق هزینه خسارات محیط زیستی معدن با استفاده از رویکرد انتقال منفعت بر روی این بیوم برآورد گردیده است. هزینه خسارات وارد بر خدمات بوم سازگان ناشی از معدنکاری فلز بوکسیت در اراضی زراعی (برای مساحت 1000 هکتار از اراضی تحت تأثیر)، 2481375 میلیون ریال (معادل 9925500 دلار) در سال (2021) تخمین زده شده است، که این خود اهمیت بازسازی معدن و همچنین احیای اکولوژیکی بعد از فعالیت معدنکاری در منطقه مزبور را میرساند. استفاده از ابزارهای اقتصادی در جهت پیشگیری و کنترل اثرات ناشی از فعالیت های معدنکاری بسیار ضروری است.
اقتصاد محیط زیست
ویدا ورهرامی؛ فتانه کولیوند
چکیده
هدف این مطالعه، برآورد الگوی رشداقتصادی درونزا و لحاظ اثر سلامت نیروی انسانی بررشد اقتصادی به صورت غیرمستقیم ازطریق تأثیری که آلودگی محیط زیستی بر سلامت نیروی انسانی به جای می گذارد، میباشد. در این پژوهش برای بررسی اثر سلامت نیروی انسانی بر رشداقتصادی، از یک الگوی اقتصادسنجی، با به رهگیری از روش داده های تابلویی ...
بیشتر
هدف این مطالعه، برآورد الگوی رشداقتصادی درونزا و لحاظ اثر سلامت نیروی انسانی بررشد اقتصادی به صورت غیرمستقیم ازطریق تأثیری که آلودگی محیط زیستی بر سلامت نیروی انسانی به جای می گذارد، میباشد. در این پژوهش برای بررسی اثر سلامت نیروی انسانی بر رشداقتصادی، از یک الگوی اقتصادسنجی، با به رهگیری از روش داده های تابلویی برای کشورهای منتخب نفتی در دوره (2017-1995) استفاده شده و از یک شاخص سلامت (امید به زندگی) و یک شاخص آلودگی محیطزیستی (CO2 و NOx) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که آلودگی محیط زیستی تأثیرمنفی و معناداری بر شاخص سلامت و شاخص توسعه انسانی دارد. همچنین در کشورهای مورد بررسی رابطه شاخص آلودگی و رشد اقتصادی یک رابطه منفی است، زیرا باتوجه به رابطه مثبت میان شاخص سلامت و شاخص توسعه انسانی و همچنین رابطه مثبت و قابل توجه میان شاخص توسعه انسانی و رشد اقتصادی، افزایش آلودگی مقداری از تأثیر مثبت و قابلتوجه شاخص توسعه انسانی بر رشداقتصادی را خنثی خواهد کرد.
توسعه پایدار
مهدی اکبری گلزار
چکیده
در اواسط قرن بیستم بود که انسان متوجه این امر گردید که اگر به بهره‌برداری از طبیعت در جهت دستیابی به اهداف توسعه‌ای خود ادامه دهد دیگر هیچ‌چیز از منابع طبیعی برای ادامه زیست خود باقی نخواهد گذاشت. به همین منظور به فکر چاره‌ای برای بالا بردن بهره‌وری از منابع طبیعی و حفاظت از آن در عین ادامه به مسیر توسعه خود افتاد. ایده‌ای که یکی ...
بیشتر
در اواسط قرن بیستم بود که انسان متوجه این امر گردید که اگر به بهره‌برداری از طبیعت در جهت دستیابی به اهداف توسعه‌ای خود ادامه دهد دیگر هیچ‌چیز از منابع طبیعی برای ادامه زیست خود باقی نخواهد گذاشت. به همین منظور به فکر چاره‌ای برای بالا بردن بهره‌وری از منابع طبیعی و حفاظت از آن در عین ادامه به مسیر توسعه خود افتاد. ایده‌ای که یکی از مهمترین جنبه‌های مفهوم توسعه پایدار گردید. کنفرانس‌های متعددی در جهت محافظت از محیط‌زیست با توجه به روند توسعه کشورها برگزار گردید که آخرین آنها کنفرانس پاریس 2015 با حضور 198 کشور و صدور توافق‌نامه پاریس بود. اجرای این توافق‌نامه تأثیرات چندجانبه بسیاری برای کشورهای متعهد خواهد داشت. در این پژوهش تأثیرات اجتماعی اجرای توافق‌نامه پاریس که ایران نیز متعهد به انجام آن شده است، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. روش مورد استفاده تحلیل محتوای کیفی میباشد که با تحلیل متن توافق‌نامه صورت می‌گیرد. نتایج گویای این است که ایران برای اجرای این توافق و عدم تجاوز از درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای تعهد داده شده، نباید نرخ توسعه سالانه‌اش از 2 درصد تجاوز کند. این نرخ پایین عملاً کشور ما را از رسیدن به کشورهای پیشرفته جهان عقب می‌اندازد. همچنین در زمینه اجتماعی باعث ایجاد عقب‌ماندگی و فشار بر طبقه پایین جامعه با شدت گرفتن بحران مشروعیت برای دولت می‌گردد.
ارزیابی زیست محیطی
الهام شفائی مقدم؛ محسن نیازی
چکیده
در قرن حاضر، رفتارهای زیست محیطی انسان، به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر محیط زیست مورد توجه جامعه‌شناسان قرار گرفته است. این رفتارها ضمن این که بر مسائل و تهدیدات زیست محیطی مؤثر است، خود نیز از عوامل متعددی تأثیر می‌پذیرد. در این مطالعه به بررسی رابطه آگاهی زیست محیطی با رفتار زیست محیطی با رویکرد فرا تحلیل پرداخته ...
بیشتر
در قرن حاضر، رفتارهای زیست محیطی انسان، به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر محیط زیست مورد توجه جامعه‌شناسان قرار گرفته است. این رفتارها ضمن این که بر مسائل و تهدیدات زیست محیطی مؤثر است، خود نیز از عوامل متعددی تأثیر می‌پذیرد. در این مطالعه به بررسی رابطه آگاهی زیست محیطی با رفتار زیست محیطی با رویکرد فرا تحلیل پرداخته شده است. بدین منظور 23 پژوهش انجام شده در بین سال های 98-1390 با موضوع رفتارهای زیست محیطی که در پایگاه های ثبت مقالات ایرانی قابل دسترس بوده و دارای شرایط لازم جهت ورود به فرا تحلیل بودند، جهت بررسی انتخاب شدند. پژوهشهای منتخب به روش پیمایشی و با بهکارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و بر حسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌اند. در گام نخست ارزیابی پژوهشهای منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافته‌ها حکایت از همگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با به کارگیری نسخه دوم نرمافزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر آگاهی زیست محیطی بر رفتار زیست محیطی معادل 233/0 میباشد که بر حسب نظام تفسیری کوهن، در حد متوسط ارزیابی می‌شود. همچنین، نتایج بررسی نقش تعدیل‌کنندگی متغیر جامعه آماری در مطالعات بیانگر آن بود که آگاهی زیست محیطی شهروندان تأثیر بیشتری بر رفتار زیست محیطی آنها نسبت به دانش آموزان داشته است.
آلودگی هوا
زهرا لطفی؛ امیر عبدوس؛ حبیب دارپرنیان؛ سعید شکری
چکیده
آلودگی هوا از مهمترین مشکلات محیط زیستی در قرن اخیر است که سلامت انسانها را تهدید میکند. هدف از این پژوهش بررسی میانگین غلظت آلاینده های هوا، تشخیص روند الگوی تغییر آلاینده ها، شناسایی ماههای پرخطر، شاخص آلودگی هوا و تأثیر استان های همجوار بر هوای غرب استان سمنان در سال 1399 است. در این تحقیق داده های ایستگاه ...
بیشتر
آلودگی هوا از مهمترین مشکلات محیط زیستی در قرن اخیر است که سلامت انسانها را تهدید میکند. هدف از این پژوهش بررسی میانگین غلظت آلاینده های هوا، تشخیص روند الگوی تغییر آلاینده ها، شناسایی ماههای پرخطر، شاخص آلودگی هوا و تأثیر استان های همجوار بر هوای غرب استان سمنان در سال 1399 است. در این تحقیق داده های ایستگاه های سنجش آلودگی هوا در غرب استان سمنان مورد بررسی قرار گرفت. تغییرات ماهانه آلاینده ها در غرب استان سمنان نشان داد که بیشینه ماهانه اکثر آلاینده ها در فصل سرد رخ می دهد. بیشینه غلظت آلودگی هوا در ماه های سرد بر اثر عوامل مختلف از جمله افزایش پایداری جوی، وارونگی های دمایی، کاهش سرعت باد سطحی و استفاده بیشتر از منابع گرمایی ایجاد می شود. وسایل نقلیه نیز در شرایط سرد دارای احتراق ناقصتری است. علاوه بر این، بخش مهمی از این آلودگی از استان‌های همجوار به دلیل وزش باد و موقعیت جغرافیایی در داخل استان انباشته شده و باعث ایجاد تغییر در کیفیت هوای استان می شود. همچنین افزایش جمعیت، فرسودگی ناوگان عمومی، تردد زیاد وسایل نقلیه شهری، کاربری صنعتی، کانون های ریزگرد و موقعیت جغرافیایی نیز از عوامل مؤثر بر آلودگی هوا در غرب استان سمنان است.
امیدعلی عادلی
چکیده
اگرچه رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف باعث افزایش رفاه اقتصادی شده است اما در کنار آن آلودگی های محیط زیستی زندگی بشر را تهدید می نمایند. هدف مطالعه حاضر بررسی عوامل مؤثر بر آلودگی هوا با تأکید بر انتشار گاز دی اکسیدکربن در بین کشورهای منطقه اکو طی سال های 2000 تا 2018 با تأکید بر توسعه مالی است. برای بررسی اثر توسعه مالی ...
بیشتر
اگرچه رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف باعث افزایش رفاه اقتصادی شده است اما در کنار آن آلودگی های محیط زیستی زندگی بشر را تهدید می نمایند. هدف مطالعه حاضر بررسی عوامل مؤثر بر آلودگی هوا با تأکید بر انتشار گاز دی اکسیدکربن در بین کشورهای منطقه اکو طی سال های 2000 تا 2018 با تأکید بر توسعه مالی است. برای بررسی اثر توسعه مالی بر آلودگی های محیط زیستی از روش اقتصادسنجی داده های ترکیبی (Panel Data) استفاده شده و ضرایب مدل با نرم افزار Eviews 10 تخمین زده شده اند. متغیر وابسته تحقیق میزان انتشار گاز دی اکسید کربن بر حسب تن در سال و متغیر مستقل شاخص ترکیبی توسعه مالی است. دو متغیر کنترل شامل تولید ناخالص داخلی و میزان مصرف انرژی نیز در مدل لحاظ شده اند. در بلندمدت اثر توسعه مالی بر انتشار گاز دی اکسید کربن در کشورهای منطقه اکو مثبت و معنی دار است همچنین اثرات تولید ناخالص داخلی و مصرف انرژی بر انتشار گاز دیاکسید کربن مثبت و معنی دار هستند. ضریب تعیین مدل برابر با 99 درصد است که بیانگر قدرت توضیح دهندگی بالای مدل است. هر چند افزایش سطح فعالیت های اقتصادی باعث افزایش رفاه در جوامع مختلف می شود، اما با توجه به اینکه افزایش سطح فعالیت های اقتصادی به ویژه فعالیت های صنعتی، باعث افزایش انتشار گاز دی اکسیدکربن و آلودگی های محیط زیستی در کشورهای عضو اکو می شود، سیاستگذاران اقتصادی این کشورها باید با همکاری همدیگر سیاست ها و راهکارهای لازم جهت کنترل و کاهش میزان انتشار گاز دی اکسیدکربن و سایر آلاینده های محیط زیستی را به کار گیرند.
ارزیابی زیست محیطی
مهدی اجلی؛ عباس نصیری؛ حسن هدایتی
چکیده
توجه به موضوع مدیریت زنجیره تأمین سبز به مفهوم یکپارچه‌سازی تفکر محیطی در مدیریت زنجیره تأمین در حال افزایش است. این مفهوم در اثرگذاری کلی محیط هر سازمان درگیر در فعالیت‌های زنجیره تأمین از اهمیت اساسی برخوردار است، به طوری که میتواند به بهبود عملکرد پایداری کمک کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عملیات مدیریت زنجیره تأمین ...
بیشتر
توجه به موضوع مدیریت زنجیره تأمین سبز به مفهوم یکپارچه‌سازی تفکر محیطی در مدیریت زنجیره تأمین در حال افزایش است. این مفهوم در اثرگذاری کلی محیط هر سازمان درگیر در فعالیت‌های زنجیره تأمین از اهمیت اساسی برخوردار است، به طوری که میتواند به بهبود عملکرد پایداری کمک کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عملیات مدیریت زنجیره تأمین سبز (تدارکات سبز، تولید سبز، توزیع سبز، لجستیک سبز) بر همکاری محیطی و عملکرد پایداری (اقتصادی، اجتماعی، محیطی) در شرکت پتروشیمی فناوران کشور میباشد. بدین منظور پس از مرور ادبیات و پیشینه پژوهش، مدلی مفهومی از ارتباط میان این سازه‌ها ارائه شد. در ادامه به منظور بررسی ارتباط میان آنها از رویکرد تحلیل مسیر استفاده شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از 55 نفر از خبرگان و متخصصان شرکت مذکور است که به دلیل محدود بودن اندازه جامعه، از تمامی اعضاء به عنوان نمونه بهره گرفته شد. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جمع‌آوری داده‌ها، توصیفی از نوع پیمایشی میباشد. خروجی تحلیل مسیر نشان داد که: "عملیات مدیریت زنجیره تأمین سبز تأثیر مثبت بر "عملکرد پایداری" و "همکاری محیطی" و همچنین "همکاری محیطی تأثیر مثبت بر عملکرد پایداری در شرکت پتروشیمی فناوران دارد". در ادامه با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری نوین سوارا، معیارهای عملکرد پایداری مورد ارزیابی قرار گرفته و وزن (اهمیت) آنها استخراج شد. خروجی این تکنیک حاکی از آن است که "معیار محیطی" با بیشترین وزن به عنوان مهمترین معیار عملکردی پایداری در ارزیابی تأمین‌کنندگان شناسایی شده است. همچنین "معیارهای اقتصادی" و "معیارهای اجتماعی" در رتبه‌های بعدی از نظر اهمیت قرار گرفتند. نهایتاً با بهکارگیری تکنیک رتبه‌بندی ویکور، هفت تأمین‌کننده مواد شرکت موردارزیابی قرار گرفته و تأمین‌کنندگان از نظر عملکرد پایداری رتبه‌بندی شدند. یافته‌های این پژوهش به ویژه برای شرکتهای تولیدی در توسعه همکاری محیطی با تأمین‌کنندگان آنها به منظور دستیابی به عملکرد پایداری بسیار مفید است.
سمانه باقری
چکیده
پیشینه و هدف: بر اساس گزارش های بین المللی انتشار گاز کربنیک در ایران در حال افزایش است و در حال حرکت به رده های برتر ده کشور اول در انتشار گازکربنیک است، پس پژوهش در این زمینه ضرورت می یابد. هدف این پژوهش، تجزیه و تحلیل تابع انتشار گاز کربنیک و متغیرهای مؤثر در این تابع با استفاده از روش مارکف سوییچینگ با دو رژیم برای ...
بیشتر
پیشینه و هدف: بر اساس گزارش های بین المللی انتشار گاز کربنیک در ایران در حال افزایش است و در حال حرکت به رده های برتر ده کشور اول در انتشار گازکربنیک است، پس پژوهش در این زمینه ضرورت می یابد. هدف این پژوهش، تجزیه و تحلیل تابع انتشار گاز کربنیک و متغیرهای مؤثر در این تابع با استفاده از روش مارکف سوییچینگ با دو رژیم برای دوره زمانی 1975 تا 2018 میلادی است. در پژوهش های انجام شده تابع انتشار گاز کربنیک برای کشور ایران بررسی نشده است. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی تابع انتشار گاز کربنیک در کشور ایران می پردازد. هدف این پژوهش بررسی تابع انتشار گاز کربنیک در کشور ایران با بهره گیری از روش مارکوف سوییچینگ است.مواد و روش ها: در این پژوهش از روش مارکف سوییچینگ بهره گرفته شد. در مدلهای مارکف سوئیچینگ، فرآیند سری زمانی، تابعی از یک متغیر تصادفی غیرقابل مشاهده است که، رژیم نام دارد. اگر سری زمانی در طی زمان با تغییر رژیم، تغییر داشته باشد، فرض ثابت بودن پارامترها در مدل های VAR موجه نیست و میتوان از مدلهای MS-VAR به عنوان جایگزینی مناسب استفاده شود. مدل مورد بررسی در این پژوهش، به صورت زیر است:LCO2t = β + LCO2t-1 + LENERGYt + LGDPt + (LGDP)t2 + Utβ عرض از مبدأ،LENERGY لگاریتم مصرف انرژی سرانه، LGDP لگاریتم تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال 2005 میلادی، U جمله خطا و (LGDP) 2 مجذور لگاریتم تولید ناخالص داخلی به قیمت سال 2005 میلادی،LCO2t-1 لگاریتم انتشار دی اکسیدکربن برحسب کیلوگرم با یک وقفه و LCOt لگاریتم انتشار دی اکسیدکربن (کیلوگرم در هر تولید ناخالص داخلی به قیمت دلار سال 2010) است. داده های این پژوهش از سایت بانک جهانی گردآوری شده است و از نرم افزار Oxmetrics7 برای برآورد مدل بهره گرفته شد. مدل با دو رژیم، یک رژیم با نوسان بالای انتشار گاز کربنیک و رژیم با نوسان پایین انتشار گاز کربنیک در نظر گرفته شد.نتایج: در این پژوهش دو رژیم، شامل رژیم نوسان بالای انتشار گاز کربنیک و رژیم نوسان پایین، انتشار گاز دیاکسیدکربن بررسی شد. مطابق نتایج، فرضیه منحنی کوزنتس ایران به شکل U معکوس تأیید شد. مطابق نتایج، کشور ایران در ابتدای قسمت نزولی منحنی کوزنتس قرار دارد. در تابع انتشار گاز دی اکسیدکربن، لگاریتم انتشار گاز دی اکسیدکربن با یک وقفه، لگاریتم متغیر مصرف انرژی، لگاریتم تولید ناخالصداخلی حقیقی، لگاریتم مجذور تولید ناخالص داخلی حقیقی، به ترتیب 53/0درصد، 55/0 درصد، 46/0 درصد و 070/0- درصد اثر معنیداری بر انتشار گاز دی اکسیدکربن دارد. بحث: در این مدل عرض از مبدأ رگرسیون وابسته به رژیم است. متغیر وقفه دار لگاریتم انتشار گاز کربنیک، تأثیر مثبت و معنی دار بر لگاریتم انتشار گاز کربنیک داشته است که نشان میدهد با افزایش انتشار گاز دی اکسیدکربن دوره گذشته، انتشار گاز دی اکسیدکربن دوره بعد افزایش مییابد. گاز دیاکسیدکربن منتشر شده در یک دوره تا انتهای دوره به طور کامل جذب نمی شود و مقداری از آن به صورت انباره در محیط باقی می ماند. تمامی متغیرهای مدل با احتمال صفر در تابع معنادار شده است. بر اساس یافته های پژوهش، متغیرهای مصرف انرژی، تولید ناخالص داخلی حقیقی، مجذور تولید ناخالص داخلی حقیقی و متغیر انتشار گاز دی اکسیدکربن با یک وقفه، اثر مثبت و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسیدکربن دارند.
مدیریت اکوسیستم‌ها
پریماه صمدپور؛ شهرزاد فریادی؛ لعبت زبردست
چکیده
مقدمه: سرمایه طبیعی برای بقای انسان و تحقق اهداف توسعه پایدار ضروری است. بنابراین یک چارچوب علمی برای ارزیابی مصرف سرمایه طبیعی منطقه‌ای و ظرفیت آن برای تضمین توسعه پایدار مورد نیاز میباشد. سرمایه طبیعی عامل محدود کننده و جایگزین ناپذیر در رفاه و پایداری انسان است. کاهش انباشت و استفاده از جریان‌های سرمایه طبیعی موضوعات اصلی در ...
بیشتر
مقدمه: سرمایه طبیعی برای بقای انسان و تحقق اهداف توسعه پایدار ضروری است. بنابراین یک چارچوب علمی برای ارزیابی مصرف سرمایه طبیعی منطقه‌ای و ظرفیت آن برای تضمین توسعه پایدار مورد نیاز میباشد. سرمایه طبیعی عامل محدود کننده و جایگزین ناپذیر در رفاه و پایداری انسان است. کاهش انباشت و استفاده از جریان‌های سرمایه طبیعی موضوعات اصلی در بحث پایداری محیط زیست است. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت پایداری اکوسیستم با استفاده از دو رویکرد ردپای اکولوژیکی و خدمات اکوسیستمی و به عبارتی مقایسه میزان تقاضای منابع در برابر عرضه کالا و خدمات توسط اکوسیستم‌ها انجام گرفته است. مواد و روش‌ها: در این تحقیق، شهرستان نوشهر به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. برای بررسی پایداری اکوسیستم شهرستان نوشهر، نخست روند تغییرات کاربری زمین و پدیده‌های مرتبط آن در منطقه با استفاده از تصاویر ماهوارهای و پردازش آنها در نرم افزار ENVI 5.6 مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور بررسی روند تغییرات محدوده مطالعاتی، از تصاویر زمین مرجع ماهواره Landsat، سنجنده‌‌‌های TM ، ETM+ و OLI طی سالهای 1381، 1392 و 1399 استفاده شده است. در ادامه ردپای اکولوژیکی کلاسیک منطقه برای شش نوع اراضی تولیدی شامل اراضی زراعی، مرتع، بسترهای صید، اراضی جنگلی، زمین‌های انسان ساخت و تقاضای کربن محاسبه گردید. مناطق این شش نوع زمین با استفاده از فاکتورهای عملکرد و هم ارزی به هکتارهای جهانی تبدیل شدند. سپس حداکثر میزان جریان خدمات اکوسیستمی به واحد هکتار جهانی برآورد گردید. در ادامه میزان مصرف انباشت سرمایه طبیعی و اشغال جریان سرمایه در منطقه مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت آنکه پایداری اکوسیستمی محدوده مطالعاتی به کمک شاخص‌‌هایی نظیر شاخص فشار اکولوژیکی(EPI)، شاخص پایداری اکولوژیکی(ESI)، شاخص نسبت انباشت سرمایه به جریان، شاخص نسبت اشغال جریان و شاخص میزان مازاد جریان سرمایه طبیعی مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: طبق نتایج تحقیق در شهرستان نوشهر، طی بازه زمانی 99-1381 میزان ردپای اکولوژیکی، کسری اکولوژیکی و فشار اکولوژیکی به تدریج افزایش یافته که ماحصل آن کاهش تعادل و پایداری اکولوژیکی میباشد. تنها کاربری‌های مرتع، جنگل و بسترهای صید در حالت پایدار قرار داشته و عرضه منابع اکولوژیکی از تقاضا، بیشتر بوده و فشار وارد شده هنوز در حد ظرفیت تحمل اکوسیستم میباشد. در این دوره زمانی میزان استفاده انباشت به جریان سرمایه طبیعی افزایش یافته و تقریبا به چهار برابر جریان سرمایه طبیعی رسیده است. بحث: اندازه گیری تقاضای انسان از سرمایه طبیعی و عرضه طبیعت برای ردیابی پیشرفت، تعیین اهداف و هدایت سیاست‌های پایداری ضروری است. با تلفیق دو رویکرد ارزیابی خدمات اکوسیستم و ردپای اکولوژیکی، امکان پیگیری تقاضای انسان و عرضه طبیعت از زیرمجموعه دقیقی از خدمات اکوسیستمی فراهم شده و بنابراین میتوان تعادل و پایداری اکولوژیکی را در سطح محلی بررسی نمود. بر اساس نتایج بدست آمده تحقیق، در بازه زمانی مورد مطالعه پایداری شهرستان نوشهر کاهش یافته و وضعیت خدمات اکوسیستمی آن، توسط جریان زمین‌های زراعی، انسان ساخت و به طور عمده مصرف انرژی فسیلی تهدید می‌شود. طی این دوره و با درنظر گرفتن عواملی چون سطح کاربری، کسری اکولوژیکی، عمق ردپا، جریان خدمات اکویسیستمی، شاخص فشار اکولوژیکی و همچنین شاخص پایداری اکولوژیکی کاربری زراعی ناپایدارترین و کاربری بسترهای صید پایدارترین کاربری در شهرستان نوشهر بوده است. کلمات کلیدی: سرمایه طبیعی، ردپای اکولوژیکی، ظرفیت زیستی، خدمات اکوسیستمی، پایداری.
آلودگی آب
محمد ابراهیم فراشیانی؛ مرضیه علینژاد؛ سیده معصومه زمانی
چکیده
رشد سریع جمعیت، نیاز به تولیدات کشاورزی و مواد غذایی را افزایش داده و زمینه توسعه فعالیت‌های کشاورزی را فراهم کرده است. با توجه به محدود بودن زمین جهت کشت، نیاز روز افزون به مواد غذایی تنها با دستیابی به حداکثر بهره‌وری در واحد سطح و افزایش کیفیت محصول امکان‌پذیر خواهد بود. کاربرد کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها و همچنین آبیاری از ...
بیشتر
رشد سریع جمعیت، نیاز به تولیدات کشاورزی و مواد غذایی را افزایش داده و زمینه توسعه فعالیت‌های کشاورزی را فراهم کرده است. با توجه به محدود بودن زمین جهت کشت، نیاز روز افزون به مواد غذایی تنها با دستیابی به حداکثر بهره‌وری در واحد سطح و افزایش کیفیت محصول امکان‌پذیر خواهد بود. کاربرد کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها و همچنین آبیاری از جمله روش‌های مؤثر در جهت افزایش تولید و بهره‌وری محصولات کشاورزی هستند که در این میان، استفاده از کودهای شیمیایی همواره یکی از اولویت‌های بسیار مهم در بهبود فعالیت‌های کشاورزی تولیدکنندگان این محصولات بوده است. کشاورزان کاربرد این نهاده‌های شیمیایی را عامل افزایش عملکرد محصول، بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش درآمد خود می‌دانند. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که مصرف بیش از اندازه و بی‌موقع کودها اثرات نامطلوب متعددی بر محیط‌زیست و سلامت انسان دارد. از جمله این اثرات میتوان به شستشو و جابه‌جایی ترکیبات لایه‌های مختلف خاک، آلودگی آب‌های زیرزمینی و سطحی، تجمع فلزات سنگین و نیترات، افزایش خوراک تالاب‌ها، آلودگی هوا و تجمع گازهای نیتروژن، سولفور و تولید گازهای گلخانه‌ای، گرم شدن زمین، از بین رفتن لایه ازن و اسیدی شدن باران و تجمع مواد شیمیایی در بافت‌های گیاهی، جانوری و انسانی اشاره کرد. هدف از این بررسی مشخص نمودن اثرات محیطی و زیستی ناشی از کاربرد نادرست کودهای شیمیایی و ارائه راهکار عملی در جهت کاهش مصرف و آلودگی‌های محیطزیستی است.
ارزیابی زیست محیطی
مریم دهمرده پهلوان؛ محسن شهریاری مقدم؛ سعیده ملکی نجف آبادی؛ وحید راهداری
چکیده
مقدمه: مناطق ساحلی در سراسر جهان از اهمیت اجتماعی و اقتصادی زیادی برخوردار میباشند. این مناطق علاوه بر ارائه خدمات مهم اکوسیستمی، قابلیت شایانی برای فعالیت‌هایی از قبیل گردشگری، صنعتی و ترابری داشته و به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها کمک زیادی کرده است. از سویی دیگر با توجه به اینکه مناطق ساحلی از پیچیده‌ترین اکوسیستم‌ها هستند، ...
بیشتر
مقدمه: مناطق ساحلی در سراسر جهان از اهمیت اجتماعی و اقتصادی زیادی برخوردار میباشند. این مناطق علاوه بر ارائه خدمات مهم اکوسیستمی، قابلیت شایانی برای فعالیت‌هایی از قبیل گردشگری، صنعتی و ترابری داشته و به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها کمک زیادی کرده است. از سویی دیگر با توجه به اینکه مناطق ساحلی از پیچیده‌ترین اکوسیستم‌ها هستند، نیازمند پایش و برنامه‌ریزی برای حفاظت هرچه بیشتر میباشند، بنابراین تشخیص به موقع و دقیق تغییرات کاربری اراضی که پایه و اساس درک بهتر تعاملات میان انسان و پدیده‌های طبیعی است، مقدمات لازم را برای مدیریت و استفاده کارآمد از قابلیت‌های مناطق ساحلی را فراهم میکند. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات کاربری و پوشش اراضی در نواحی ساحلی چابهار برای 4 دوره شامل سالهای 1368، 1378، 1388 و 1398 با استفاده از از سری زمانی داده‌های ماهواره لندست انجام گرفت. به منظور تهیه نقشه پوشش زمین، عملیات پردازش بر روی تصاویر طی مراحل پیش‌پردازش و پردازش انجام و طبقه‌بندی به روش ترکیبی انجام شد. دقت نقشه‌های تهیه شده با تهیه ماتریس خطا، محاسبه شاخص کاپا و صحت کلی به ترتیب بیش از 8/0 و 80 درصد، محاسبه گردید. سپس با استفاده سنجه‌های سیمای سرزمین تحلیل تغییرات الگوی مکانی طبقات کاربری اراضی انجام گرفت.نتایج: نتایح نشان داد در سالهای مورد مطالعه بیشترین درصد کاربری مربوط به اراضی بایر بوده است. پوشش اراضی شوره زار و بایر در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال 1368 به ترتیب 28/398 و 7/75 هکتار کاهش در حالی که پوشش اراضی پهنه آبی در سال 1398 نسبت به سال 1368 به میزان 3/115 هکتار افزایش را نشان داد. بررسی کاربری پوشش گیاهی نیز نشان داد این کاربری در تمامی دوره‌ها کمترین میزان مساحت را به همراه کاربری انسان ساخت به خود اختصاص داده است و افزایش تدریجی داشته‌اند. همچنین ارزیابی صحت طبقه‌بندی نقشه پوشش اراضی نشان دهنده صحت بالای نقشه تولیدی هستند به طوری که در دوره 1368 با 25/93 بیشترین و دوره 1398 با 6/85 کمترین میزان صحت جهت طبقه‌بندی به دست آمده است. نتایج نشان داد در سال ۱۳۹۸ تعداد لکه پهنه آبی، پوشش گیاهی و انسان ساخت (830، 2662 و 4 به ترتیب) نسبت به سال 1368 (146، 2386 و 1 به ترتیب) افزایش یافته در حالی که تعداد لکه شوره زار و اراضی بایر در سال 1398 (643 و 761 به ترتیب) نسبت به سال ۱۳۶۸ (720 و 1060 به ترتیب) کاهش نشان داد.بحث: نتایج مطالعه حاضر نشان داد تغییرات قابل ملاحظه‌ایی در خط ساحلی چابهار طی 30 سال اخیر رخ داده است. نتایج حاکی از آن است که در منطقه مطالعاتی از سال 1368 تا 1398 پوشش گیاهی رشد قابل ملاحظه‌ایی کرده است (از 34/116 به 30/202) و در مجموع 96/85 به کاربری پوشش گیاهی افزوده شده است. افزایش کاربری پوشش گیاهی را میتوان به افزایش کشاورزی نسبت داد. نتایج آشکارسازی تغییرات مناطق انسان ساخت نیز رشد چشمگیری را (18/133، 74/205، 29/228 و 42/411 به ترتیب در سالهای 1368، 1378، 1388 و 1398) در دوره مورد مطالعه نشان داده است. به طور کلی میتوان گفت با توجه به تجزیه و تحلیل‌های سنجه‌های سیمای سرزمین در دوره مطالعه افزایش کاربری‌های انسان ساخت و تغییرات محیط زیستی ادامه داشته است و طرح‌های مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی اتخاذ نشده است.
سمانه باقری
چکیده
توسعه مالی از اهداف کشورهاست. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی تأثیر توسعه مالی بر آلودگی محیط زیست و مصرف انرژی باروش گشتاور تعمیم یافته، حداقل مربعات پویا و حداقل مربعات معمولی تعدیل شده در کشورهای عضو اوپک در دوره 1992-2018 میلادی میپردازد. کشور ایران دارای مزیت نسبی در مصرف انرژی است، پس پژوهش در این زمینه ضرورت ...
بیشتر
توسعه مالی از اهداف کشورهاست. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی تأثیر توسعه مالی بر آلودگی محیط زیست و مصرف انرژی باروش گشتاور تعمیم یافته، حداقل مربعات پویا و حداقل مربعات معمولی تعدیل شده در کشورهای عضو اوپک در دوره 1992-2018 میلادی میپردازد. کشور ایران دارای مزیت نسبی در مصرف انرژی است، پس پژوهش در این زمینه ضرورت می یابد. مطابق با نتایج توسعه مالی بر آلودگی محیط‌زیست در این کشورها در قالب سه مدل، اثر مثبت و معنی داری داشته است و بیانگر این است که توسعه مالی در این کشورها به ایجاد تکنولوژی های دوستدار محیط زیست نشده است. مصرف انرژی، تولید ناخالص داخلی و رشد شهرنشینی اثر مثبت و معنی داری بر آلودگی محیط زیست دارد. منحنی کوزنتس در این کشورها به شکل U معکوس تأیید می شود. توسعه مالی با روش حداقل مربعات پویا و حداقل مربعات معمولی تعدیل شده اثر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی دارد. تولید ناخالص داخلی، تجارت آزاد و رشد شهرنشینی اثر مثبت و معنی داری بر مصرف انرژی دارند.
توسعه پایدار
کیومرث مولادوست؛ مهنا شاهمرادی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر نهادینه‌سازی فرهنگ محیطزیستی در ورزش به روش ترکیبی(متوالی-اکتشافی)، در دو گام کیفی و کمی انجام شده است. نخست به‌منظور شناسایی عوامل اثرگذار، از روش کیفی بهره گرفته شد. جامعه موردمطالعه در بخش کیفی را صاحب نظران حوزه ورزش و محیط‌زیست (کارشناسان کمیته‌های تخصصی ورزش و محیط زیست، کمیته ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر نهادینه‌سازی فرهنگ محیطزیستی در ورزش به روش ترکیبی(متوالی-اکتشافی)، در دو گام کیفی و کمی انجام شده است. نخست به‌منظور شناسایی عوامل اثرگذار، از روش کیفی بهره گرفته شد. جامعه موردمطالعه در بخش کیفی را صاحب نظران حوزه ورزش و محیط‌زیست (کارشناسان کمیته‌های تخصصی ورزش و محیط زیست، کمیته ملی المپیک و سازمان حفاظت محیط‌زیست) تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند 25نفر از آنان به عنوان نمونه موردمطالعه قرار گرفتند. گردآوری داده ها با مصاحبه‌های نیمه‌ساختارمند تا زمان رسیدن به اشباع داده صورت گرفت. تجزیه‌وتحلیل محتوای مصاحبه های میدانی نیز با استفاده از روش تحلیل‌محتوا با رویکرد استقرایی، انجام شد. در گام دوم (رویکرد کمی) اثر عوامل مختلف بر نهادینه‌سازی فرهنگ محیطزیستی در ورزش ارزیابی شد. جامعه آماری در بخش کمی شامل کارکنان دولت، اساتید دانشگاه، دانشجویان و سایر مشاغل مرتبط بودند که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده تعداد 412 نفر از آنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزارگردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. بررسی روایی- صوری و محتوایی پرسشنامه با نظرخواهی از صاحب نظران و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (≤α7/0) مورد تأیید قرارگرفت. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با نرمافزار spss22 انجام شد. براین اساس نتایج به‌دست آمده چهار عامل انگیزشی- حمایتی، حکومتی- مدیریتی، فرهنگی- اجتماعی و سیاستی- حمایتی شناسایی شد که در مجموع 66/65% واریانس نهادینه‌سازی فرهنگ محیطزیستی در ورزش کشور را تبیین میکند. به علاوه، رسانه به سبب نقش مهمی که در اطلاع‌رسانی، گفتمان‌سازی جامعه و تأثیر بر افکارعمومی دارد، باید به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی نهادینه‌سازی فرهنگ محیط‌زیست در ورزش، مدنظر باشد.
جغرافیای طبیعی
فرهاد جوان؛ حسن حسنی مقدم؛ حسن ترابی
چکیده
شهرستان نمین در استان اردبیل دارای اراضی وسیعی از گونههای جنگلی فندقلو است. بنابراین هدف از این تحقیق، ارزیابی روند تخریب اراضی جنگل های فندقلو در شهرستان نمین با استفاده از تصویر ماهوارهای LANDSAT سنجنده +ETM در سال 1386 و تصویر سنجنده OLI مربوط به سال 1396 است. پس از انجام پیش پردازش های لازم، به منظور بالا بردن قدرت تفکیک مکانی ...
بیشتر
شهرستان نمین در استان اردبیل دارای اراضی وسیعی از گونههای جنگلی فندقلو است. بنابراین هدف از این تحقیق، ارزیابی روند تخریب اراضی جنگل های فندقلو در شهرستان نمین با استفاده از تصویر ماهوارهای LANDSAT سنجنده +ETM در سال 1386 و تصویر سنجنده OLI مربوط به سال 1396 است. پس از انجام پیش پردازش های لازم، به منظور بالا بردن قدرت تفکیک مکانی تصاویر از روش IHS جهت ادغام تصویر پانکروماتیک و چندطیفی هر دو سنجنده استفاده شد. طبقه بندی تصاویر به صورت نظارت شده و از روی تصاویر ادغام شده که دارای قدرت تفکیک مکانی 15 متر بوده، با الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی انجام شد. نتایج نشان داد که از کل مساحت کاربری‌های طبقه‌بندی شده در سال 1379، معادل 06/9990 هکتار به اراضی جنگلی تعلق داشته است که در مقایسه با سال 1386 این میزان به معادل 74/9531 هکتار کاهش داشته است. همچنین وسعت اراضی این جنگل ها که از سال 1386 تا سال 1396 بیش از 7700 هکتار کاهش یافته است. بنابراین برای حفظ عرصههای طبیعی، تثبیت و قانونی کردن کاربری اراضی در دستور کار متخصصان و مسئولان کشور قرار گیرد.
آلودگی هوا
راضیه فرهادی؛ مهدی کارگر؛ قاسم ذوالفقاری
چکیده
آلودگی هوا، یک تهدید جهانی برای بهداشت عمومی و محیط زیست، به ویژه در مناطق شهری است. از این رو برای کنترل و برنامه ریزی غلظت آلاینده ها از مدلسازی استفاده می شود. در این مقاله یک مدل بر مبانی رگرسیون خطی به منظور پیش بینی کوتاه مدت CO، PM10 و O3 بر حسب پارامترهای هواشناسی ارائه شده است. داده های پارامترهای هواشناسی شامل ...
بیشتر
آلودگی هوا، یک تهدید جهانی برای بهداشت عمومی و محیط زیست، به ویژه در مناطق شهری است. از این رو برای کنترل و برنامه ریزی غلظت آلاینده ها از مدلسازی استفاده می شود. در این مقاله یک مدل بر مبانی رگرسیون خطی به منظور پیش بینی کوتاه مدت CO، PM10 و O3 بر حسب پارامترهای هواشناسی ارائه شده است. داده های پارامترهای هواشناسی شامل رطوبت، فشار، حداقل و حداکثر دما و سرعت باد (سازمان هواشناسی بیرجند) و داده های آلودگی هوا (غلظت CO ،PM10 و O3) از اداره کل محیط زیست بیرجند، تهیه و به صورت میانگین روزانه استفاده شد. برای مدلسازی رگرسیون خطی از نرم افزار SPSS.16 استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین ضریب همبستگی برای آلاینده CO با حداقل درجه حرارت، 53/0 و کمترین ضریب همبستگی با مقدار 166/0 بود. بیشترین ضریب همبستگی آلاینده PM10 با سرعت باد، 33/0 و کم ترین ضریب همبستگی این آلاینده با فشار، 082/0 بدست آمد. بیشترین ضریب همبستگی آلاینده O3 با حداکثر درجه حرارت، 50/0و کمترین ضریب همبستگی این آلاینده با جهت باد، 09/0 بدست آمد. همچنین نتایج حاصل از مدل رگرسیون برای آلاینده مونوکسیدکربن در مقایسه با دو آلاینده دیگر، بهتر بود.
ارزیابی زیست محیطی
خداکرم شکری؛ مجید شبان
چکیده
ضایعات حاصل از معدنکاری، از خطرناکترین آلاینده های محیط زیست هستند که در صورت عدم حذف آنها ضمن ورود به آب های سطحی و زیرزمینی، موجب تشکیل کمپلکس های سمی شده و خطرات بالقوای را برای انسان و اکوسیستم های زیست محیطی ایجاد می کنند. چون سنگ معدن قسمت کوچکی از حجم کل مواد معدنی شده را تشکیل می دهد، معادن مقدار زیادی ...
بیشتر
ضایعات حاصل از معدنکاری، از خطرناکترین آلاینده های محیط زیست هستند که در صورت عدم حذف آنها ضمن ورود به آب های سطحی و زیرزمینی، موجب تشکیل کمپلکس های سمی شده و خطرات بالقوای را برای انسان و اکوسیستم های زیست محیطی ایجاد می کنند. چون سنگ معدن قسمت کوچکی از حجم کل مواد معدنی شده را تشکیل می دهد، معادن مقدار زیادی ضایعات خواهند داشت. در صنعت فلزی تولید مس، سرب و روی بیشترین تخریب را به محیط زیست وارد می سازند. عملیات معدن کاری مس ضایعات معدنی وسیعی تولید میکند ذوب روی و سرب مقادیر زیادی کادمیوم و سرب وارد محیط می سازد. تصاعد گازها و ذرات معلق، تولید پساب های آلوده و ضایعات جامد حاصل ذوب و تصفیه فلزات می باشند. آلودگی خاک با فلزات سنگین در ارتباط با ذوب فلزات مسأله ای جدی به حساب می آید. جهت بررسی تأثیرات معدن مورد مطالعه بر محیط زیست، ضروری است تا آب، سنگ ها و خاک، گیاهان و حتی زهاب ها و آبراه های آن ها از نظر آلودگی مورد بررسی قرار گیرند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که معدن مس بوانات بر میزان آلودگی در آب، خاک و گیاهان منطقه تأثیر به سزایی دارد.
آلودگی آب
مائده پریچهره؛ فردین صادق زاده؛ بهی جلیلی؛ محمدعلی بهمنیار؛ عبدالوحید سامسوری
چکیده
مقدمه: افزایش صنایع مختلف و رشد روزافزون جمعیت کره زمین سبب ایجاد انواع آلودگی در محیط زیست شده است. یکی از مهمترین آلاینده های موجود در آب که دارای خطرات متعددی بر سلامت انسان و موجودات زنده و خطرات مهم محیط زیستی است، ترکیبات آنیونی در غلظت بالا می باشد. فلزسنگین کروم یکی از این آلاینده هاست که موجب ایجاد آلودگی در محیط ...
بیشتر
مقدمه: افزایش صنایع مختلف و رشد روزافزون جمعیت کره زمین سبب ایجاد انواع آلودگی در محیط زیست شده است. یکی از مهمترین آلاینده های موجود در آب که دارای خطرات متعددی بر سلامت انسان و موجودات زنده و خطرات مهم محیط زیستی است، ترکیبات آنیونی در غلظت بالا می باشد. فلزسنگین کروم یکی از این آلاینده هاست که موجب ایجاد آلودگی در محیط زیست شده و خطرات متعددی برای سلامت انسان و سایر موجودات زنده به همراه دارد. روش های مختلفی برای حذف فلزات سنگین از آب مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند که اغلب شامل فرآیندهای شیمیایی یا انرژی بر است. لذا اصلاح این منابع با کمک جاذب های مقرون به صرفه و با صرف انرژی کم حائز اهمیت است. مطالعات گذشته نشان می دهند که بایوچار، بایوچارهای دارای پوشش فلز و کامپوزیت های کربن- فلز کارایی بالایی در حذف آلاینده کروم با غلظت 20 میلیگرم در لیتر از آب دارند ولی تاکنون تأثیر این جاذب ها بر حذف این آلایندهی آنیونی در غلظت های بالا مورد بررسی قرار نگرفته است.مواد و روش ها: در این پژوهش کارایی جاذب های مختلف (بایوچار، بایوچار دارای پوشش مس، بایوچار دارای پوشش آلومینیوم، بایوچار دارای پوشش آهن، کامپوزیت بایوچار- مس، کامپوزیت بایوچار- آلومینیوم و کامپوزیت بایوچار- آهن) بر حذف کروم با غلظت 300 میلی گرم در لیتر از آب مورد بررسی قرار گرفت. بایوچارهای دارای پوشش فلز از ترکیب فلزات (مس، آهن و آلومینیوم) با غلظت 10000 میلی گرم بر کیلوگرم با بایوچار تولید شده در دمای 600 درجهی سانتی گراد و کامپوزیت های بایوچار- فلز مختلف از ترکیب این فلزات با کاه برنج و سپس حرارت دهی نمونه ها در دمای 600 درجهی سانتیگراد تهیه شدند. به منظور تعیین کارایی جاذب ها، 5/0 گرم از هر جاذب با 40 میلی لیتر محلول کروم با غلظت 300 میلی گرم بر لیتر و 6= pH ترکیب شده و به مدت سه ساعت تکان داده شدند تا به تعادل رسیدند. سپس نمونه ها برای مدت 5 دقیقه با دور rpm 6000 سانتریفیوژ شده و فیلتراسیون، غلظت نهایی آلاینده قرائت شد و درصد حذف کروم محاسبه گردید.نتایج: نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که تمامی جاذب های مورد استفاده، در حذف غلظت بالای کروم از آب مؤثر بودند. کمترین میزان حذف این آلاینده مربوط به نمونه بایوچار بود که تنها توانست 28/15 درصد از این آلاینده را از آب حذف نماید و بیشترین میزان حذف با استفاده از کامپوزیت بایوچار- آهن حاصل شد، که این جاذب 45/44 درصد از آلاینده را از محلول آبی حذف کرد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش مشاهده می شود که بایوچارهای دارای پوشش فلز و کامپوزیت های بایوچار- فلز نسبت به جاذب بایوچار دارای کارایی بهتری در حذف کروم از آب میباشند. به طور مثال، کامپوزیت بایوچار- آهن و بایوچار دارای پوشش آهن توانستند به ترتیب 45/44 و 867/30 درصد از آلایندهی کروم را از محلول آبی حذف کنند در حالی که بایوچار کاه برنج تنها قادر به حذف 28/15 درصد از این آلاینده از آب بود.بحث: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که بایوچار پوششدار شده با آهن و کامپوزیت بایوچار- آهن، نسبت به سایر نمونه های دارای پوشش سطحی و کامپوزیت های بایوچار-فلز دارای توانایی بیشتری در حذف آلاینده کروم از محلول آبی بوده است و توانسته است موفقتر عمل کند. بنابراین کاربرد این جاذب ها می تواند در اصلاح آب آلوده به این آلاینده مؤثر باشد.