نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
2 سازمان حفاظت محیط زیست ایران
چکیده
ارزیابی اثرات زیست محیطی ابزار مدیریتی مهمی است که مخاطرات زیست محیطی طبیعی و انسانی و اثرات گسترده آن ها را شناسایی نموده و محاسبات کنترلی مناسبی را تعیین می نماید. شناخت درست و دقیق از عوامل تهدید کننده تالاب ها بر اساس اهمیت و میزان تاثیرگذاری آن ها می تواند زمینه را برای جلوگیری و مقابله اصولی تر با این عوامل و نیز تهیه و اجرایی دقیق طرح های حفاظت از تالاب ها و مدیریت محیط زیستی آن ها را فراهم آورد. روش ارزیابی آسیب پذیری تالاب های پلدختر در این پژوهش بر اساس روش تجزیه و تحلیل حالات شکست EFMEA است. برای این منظور ابتدا مهم ترین ریسک و تهدیدات زیست محیطی در منطقه شکار و صید ممنوع تالاب های پلدختر در سه دسته تهدیدات اکولوژیکی، هیدرولوژیکی و اجتماعی به تعداد 17 تهدید شناسایی، سپس بر اساس سه متغییر:« احتمال وقوع، شدت وقوع و گستردگی اثر» مقادیر عددی هر تهدید تعیین و بر اساس دامنه تغییرات، رده ها در پنج دسته رتبه بندی شدند. نتایج نشان داد که از نظر اکولوژیکی: آتش سوزی نیزارها و زهکشی تالاب های گوری بلمک و پیکه، از لحاظ هیدرولوژیکی تهدید افزایش بار رسوب معلق، خشکسالی های دوره ای و حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در آبخوان تالاب ها و اجتماعی: سطح پایین نگرش و دانش زیست محیطی تالاب ها توسط جامعه محلی، عدم وجود کارشناس و محیط بان تالابی در اداره محیط زیست شهرستان و استان مهم ترین تهدیدات در اکوسیستم تالاب های 11 گانه شهرستان پلدختر می باشند. در مجموع 88/2 درصد از ریسک در رده بدون ریسک ، ریسک کم و متوسط و تنها 18/8 درصد ریسک ها در حد ریسک زیاد و بی نهایت قرار دارند که نیازمند اقدامات فوری از سوی متولیان حفاظت و نگه داری از تالاب ها برای کاهش خطرات این ریسک ها می باشند.
کلیدواژه‌ها
- ترک، ل. و یاراحمدی، ع.م.، 1398. توسعه بدون برنامه گردشگری و تاثیر آن بر محیط زیست دریاچه ها (مطالعه موردی: دریاچه گهر لرستان). مجله مدیریت مخاطرات محیطی(دانش مخاطرات سابق). دوره 6، شماره 1، صفحات 83 تا 95.
- جعفری آذر، س.؛ سیزقبایی، غ ر.؛ توکلی، م. و دشتی، س.، 1397. ارزیابی ریسک زیست محیطی تالاب بین المللی رودهای شور، شیرین و میناب. مجله تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. سال 5، شماره 4، صفحات 65 تا 88.
- جوزی، س.ع.؛ گلیجی، ن. و محمدفام، ا.، 1390. ارزیابی و مدیریت ریسک زیست محیطی واحد پلی اتلین شرکت پلیمر آریاساسول به روش EFMEA. فصلنامه علوم و فنوان منابع طبیعی. سال 6، شماره 4، صفحات 147 تا 159.
- رحیمی بلوچی، ل. و ملک محمدی، ب.، 1392. ارزیابی ریسک های محیط زیستی تالاب بین المللی شادگان بر اساس شاخص های عملکرد اکولوژیکی. محیط شناسی. سال 39، شماره 1، صفحات 101 تا 112.
- گزابی زاده، م.؛ سبزقبایی، غ.ر. و دشتی، س.، 1397. تحلیل و ارزیابی راهبردهای حفاظتی تالاب هورالعظیم با استفاده از ماتریس های SWOT و QSPM. مجله علوم و مهندسی آب. جلد 41، شماره 4، صفحات 45 تا 59.
- مکوندی، ر.؛ آستانی، س. و چراغی، م.، 1392. ارزیابی ریسک محیط زیستی تالاب ها با استفاده از روش های SAW و EFMEA (مطالعه موردی: تالاب بین المللی انزلی). فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. سال 5، شماره 17، صفحات 61 تا 74.
- میرجلیلی، ع.ا. و میرجلیلی، ع.ر.، 1388. اصول و مبانی ارزیابی و مدیریت ریسک در محیط زیست. انتشارات اندیشمندان یزد، چاپ اول.
- مهدی نسب، م. و میرزایی، ر.، 1397. تالاب ها با تاکید بر ارزش های زیست محیطی و ژئوتوریستی تالاب های 11 گانه شهرستان پلدختر. انتشارات نارین رسانه، چاپ اول، پاییز، کرج. 271 صفحه.
- مهدی نسب، م. و میرزایی، ر.، 1397. ارزیابی کیفیت و برآورد حجم تغییرات پهنه آب تالاب های شهرستان پلدختر. فصلنامه اکوبیولوژی تالاب. سال 10، شماره 38، صفحات 55 تا 68.
- Damian, S.H. and Waverly, T.H., 2012. ecological risk assessment, department of biology, North Carolina state university, Raleigh, North Carolina. USA, progress in molecular biology and translational science. Vol. 112, pp: 1877-1173.
- Danielsson, M. and Gunnarsson, S.A., 2001. Guidaline for Im [lamentation of Environment failure mode and effect analysis method, marmait publish. Sofia, Bulgaria. 127 p.
- Heller, S., 2006. Managing industrial risk – having a tasted and proven system to prevent and assess risk. Journal of hazardous material. pp: 1-2.
- Kim, K.G. and Lee, D.H., 2011. Wetland Restoration to Enhance Biodiversity in Urban Areas-A Comparative Analysis. Landscape Ecological Engineering. Vol. 7, pp: 27-32.
- Klemas, V., 2011. Remote sensing of wetlands: case studies comparing practical techniques. Journal of Coastal Research. Vol. 27, No. 3, pp: 418-427.
- Nguyen, A.K.; Liou, Y.A.; Li, M.H. and Tran, T.A., 2016. Zoning Eco-Environmental Vulnerability for Environmental Management and Protection. Ecological Indicators. Vol. 69, pp: 100-117.
)