نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
چکیده
همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های 2000 تا 2008 تقریباً 99 میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تاثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با 8 زیر حوضه به وسعت 9275/66 کیلومتر مربع، در مجموع 22/4 درصد از کل حوضه کرخه را شامل می شود، این رودخانه با طول 290 کیلومتر و شیب 26 درصدی پرشیب ترین و سیلخیز ترین زیر حوضه کرخه است. نتایج تحلیل های آماری بر داده های دبی لحظه ای حوضه کشکان نشان داد که از سال 1342 تا 1398 تعداد 58 سیلاب با میانگین دبی لحظه ای 1062/78 متر مکعب حادث شده است از نظر پراکنش زمانی تعداد 65 درصد سیلاب ها در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت و ازلحاظ میزان دبی 36 درصد سیلاب ها دبی آن ها بیش از 1000 متر مکعب می باشد. از نظر فراوانی وقوع سیلاب دهه 1398- 1390 با 19 درصد سیلاب بیش ترین فراوانی را دارا و از نظر دامنه بزرگی سیلاب حدود 14 درصد سیلاب ها شدید، 22 درصد متوسط و 64 درصد در رنج سیلاب کوچک قرار داشته اند. بر اساس توزیع گمبل در 200 سال یک بار با احتمال وقوع 0/995 درصد سیلابی با دبی لحظه ای 4489/77 متر مکعب با تلرانس 535/06 متر مکعب در حوضه کشکان حادث می گردد. بر اثر سیل 12 فروردین ماه تعداد 14 نفر جان خود را از دست دادند و میزان خسارت در حدود 10301/4 میلیارد تومان برآورد گردید. عمده دلایل وقوع سیلابی با دبی لحظه ای 6000 متر مکعب در ثانیه در حوضه کشکان را می توان به وقوع بارش با میانگین 112/3 میلی متر در روز 12 فروردین و 321/5 میلی متری به مدت 9 روز از 4 تا 12 فروردین در سطح حوضه کشکان، حادث شدن سیلی با دبی لحظه ای 3350 متر مکعب در مورخه 5 فروردین 1398، نبود سد مخزنی ذخیره ای قابل ملاحظه برای مهار سیلاب، تاثیر پل بابازید به عنوان سد و جمع شدن رواناب در پشت پل تا شعاع 5 کیلومتری و رسیدن رمپ پل به نقطه شکست و در نتیجه افزایش مقدار و سرعت جریان دبی سیلابی به سمت شهر پلدختر، کاهش بستر رودخانه بین 1 تا 13 متر در بازسازی دیواره ساحلی بعد از سیل 15 بهمن 1384 در نتیجه کاهش ظرفیت آبگذری رودخانه کشکان در شهر پلدختر هنگام سیل را می توان اشاره کرد.
کلیدواژه‌ها
- استانداری لرستان.1398. معاونت مدیریت بحران.
- رجبی زاده، ی.؛ ایوب زاده ، س.ع. و قمشی، م.، 1398. بررسی سیل خوزستان در سال آبی 1397-1398 و ارائه راهکارهای کنترل و مدیریت آن در آینده. فصلنامه اکو هیدرولوژی. دوره 6، شماره 4، صفحات 1069 تا 1084.
- شرکت آب منطقه ای استان لرستان.1398. واحد مطالعات و بیلان.
- محمدی خوشوئی، م.؛ ملکی نژاد، ح. و دستورانی، م.ت.، 1396. مقایسه روش های تجزیه و تحلیل منطقه ای برای تخمین تخلیه سیل قله (مطالعه موردی: حوضه های اصفهان-سیرجان و یزد-اردکان). مراتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران. دوره 70، شماره 2، صفحات 515 تا 592.
- مهدی نسب، م.؛ نگارش، ح. و طاووسی، ت.، 1394. مدل سازی بارش- رواناب حوضه آبریز کشکان بر اساس مدل های آماری. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی. سال 26، شماره پیاپی 58، شماره 2، صفحات 67 تا 84.
- مهدی نسب، م.؛ طاووسی، ت. و میرزایی، ر.، 1393. پیش بینی احتمال وقوع سیل و حداکثر بارش متحمل زیر حوضه پلدختر با استفاده از روش سری های جزیی. فصلنامه علمی پژوهشی اکوسیستم های طبیعی ایران. سال 5، شماره 1، صفحات 97 تا 109.
- نگارش، ح.؛ طاووسی، ت. و مهئی نسب، م.، 1391. مدل سازی تولید رواناب حوضه آبریز رودخانه کشکان بر اساس روش های آماری. دوفصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری. سال 3، شماره 6، صفحات 81 تا 92.
- Jongman, B.; Hochrainer-stigler, S.; Feyen, L.; Aerts, J.C.; Mechler, R.; Botzen, W.W.; Bouwer, L.M.; Pflug, G.; Rojas, R. and Ward, P.J., 2014. Increasing stress on disaster- risk finance due to large floods. Nat. Clim change. Vol. 4, No. 4, pp: 264- 268.
- Opolot, E., 2013. Application of remote sensing and geographical information systems in flood management. Journal of applied science engineering and technology. Vol. 6, No. 10, pp: 1884- 1984.
)