نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
چکیده
با بهکارگیری روشهای نوین در ارزیابی ریسکها میتوان تا حدود قابل ملاحظهای از شدت بروز ریسکها و به تبع آن از خسارات وارده بر محیطزیست کاست و در راستای نیل به توسعه پایدار حرکت نمود. در این پژوهش با استفاده از مدل (DPSIR) تهدیدات و ارزشهای محیطزیستی تالابهای پلدختر در حیطه اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی بررسی و بر اساس امتیاز تهدیدات، ارزشها و ارتباط بین تهدیدها و ارزشها ارزیابی آسیبپذیری تالابها انجام و راهبردهای مدیریتی در پاسخ به نیروهای محرکه، فشارها، وضعیت و اثرات ریسکها ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان داد از نظر اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی به ترتیب: وقوع خشکسالیها، آتشسوزی نیزارها و زهکشی تالاب منجر به کاهش تنوع زیستی، افزایش کدورت آب و کاهش نگه داشت ذخیره آب و کاهش کارکردی منطقه شکار و صید ممنوع تالابهای پلدختر گردیده است. بیشترین تأثیر تهدیدات اکولوژیک بر پرندگان تالابی با میانگین امتیاز 1/16 و کمترین تأثیر تهدیدات بر گیاهان خشکیزی با میانگین امتیاز 2 میباشد. ریسکهای محیط زیستی تأثیری بیشتری با میانگین امتیاز 3/10 بر کاهش نگه داشت آب در دوره کم آبی تالابها خواهند داشت و کاهش کارکردی منطقه شکار و صید ممنوع تالاب با امتیاز 6/8 از نظر اجتماعی مهمترین اثر ریسکها بوده است.
کلیدواژه‌ها
- ترک، ل. و یاراحمدی، ع. م. ۱۳۹۸. توسعه بدون برنامه گردشگری و تأثیر آن بر محیط زیست دریاچهها (مطالعه موردی: دریاچه گهر لرستان)، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دوره 6، شماره 1، صفحات ۸۳ تا ۹۵.
- جعفریآذر، س. سیزقبایی، غ. م. توکلی، م؛ و دشتی، س، ۱۳۹۷. ارزیابی ریسک زیستمحیطی تالاب بینالمللی رودهای شور، شیرین و میناب، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 5، شماره 4، صفحات ۶۵ تا ۸۸.
- جهانی شکیب، ف. ملک محمدی، ب؛ یوسفی روبیات، ا؛ و عالی پور، م،. ۱۳۹۶. تدوین راهبردهای مدیریتی به کمک روش نوین ارزیابی آسیب پذیری اکوسیستمهای تالابی (مطالعه موردی: تالاب چغاخور)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 19، ویژه نامه شماره 5، تابستان، صفحات ۳۷۷ تا ۳۹۱.
- رحیمی بلوچی، ل. و ملک محمدی، ب. ۱۳۹۲. ارزیابی ریسکهای محیطزیستی تالاب بینالمللی شادگان بر اساس شاخص های عملکرد اکولوژیکی، محیط شناسی، سال 39، شماره 1، صفحات ۱۰۱ تا ۱۱۲.
- گزابی زاده، م. سبز قبایی، غ ر. و دشتی، س.، ۱۳۹۶. تحلیل و ارزیابی راهبردهای حفاظتی تالاب هورالعظیم با استفاده از ماتریسهای SWOT و QSPM، علوم و مهندسی آبیاری، جلد 41، شمارهی 4، صفحات ۴۵ تا ۵۹.
- مددی، ح.، مرادی، ح.، سفیانیان، ع. ر. و سلمان ماهینی، ع. ر. ۱۳۹۶. کاربرد مدلسازی صدای ترافیک در تعیین منطقه اثر بومشناختی جادهها در
زیستگاههای طبیعی استان لرستان، بومشناختی کاربردی، سال ۶، شماره ۲، صفحات ۶۹ تا ۸۱. - مکوندی، ر.، آستانی، س. و چراغی، م. ۱۳۹۲. ارزیابی ریسک محیطزیستی تالابها با استفاده از
روشهای SAW و EFMEA (مطالعه موردی: تالاب بین المللی انزلی)، فصلنامه اکوبیولوژی تالاب، سال 5، شماره 17، صفحات ۶۱ تا ۷۴. - مهدی نسب، م. و میرزایی، ر.۱۳۹۷. تالابها با تأکید بر ارزشهای زیستمحیطی و ژئوتوریستی
تالابهای 11 گانه شهرستان پلدختر، انتشارات نارین رسانه، چاپ اول، پاییز، کرج، 271 صفحه. - مهدی نسب، م. ۱۳۹۸. بررسی تنوع زیستی پرندگان آبزی و کنار آبزی زمستانگذران تالابهای پلدختر، مجله علمی پژوهشی محیط زیست جانوری، سال ۱۱، شماره ۲، صفحات ۱۰۵ تا ۱۱۴.
- مهدی نسب، م.، ۱۳۹۸. ارزیابی تروفی بر اساس شاخص کارلسون (TSI) مطالعه موردی:
تالابهای دائمی شهرستان پلدختر، مجله علمی شیلات ایران، دوره ۲۸، شماره ۲، صفحات ۱۷۹ تا ۱۸۶. - Barbier, E.B. 2013.Valuing ecosystem services for coastal wetland protection and restoration, progress and challenge, department of economics and finance, university of Wyoming, 1000e. University ave., Laramie.
- Bassi, N. Dinesh kumai. M., Sharma, A., Pardha S. P. 2014. Status of wetlands in India: a review of extent, ecosystem benefits, theats and management strategies. Journal of hydrology: regional studies, 2: pp: 1- 19.
- Damian, S. and Waverly, T. 2012. Ecological risk assessment, department of biology, North Carolina state university, Raleigh, North Carolina. USA, progress in molecular biology and translational science, 112, pp: 1877- 1173.
- De Lange, H.J., sala, S., Vighl, M., faber, J.H., 2010, Ecological vulnerability in risk assessment: a review and perspectives, science of the total environment, 408, pp: 3871- 3879.
- Namaalwa, S., Vandam. A.A., Funk. A., Ajie. G.S and Kaggwa, R.C. 2013. A Characte Function and Services of Namatala Wetland Uganda, Environmental Science and Policy, 34, pp: 44-57.
- Kagalou, I., Leonardos. L., Anastasiadou, C., Neofytou, C. 2012. DPSIR Approach for an integrated river management frarnework. A preliminary application on a Mediterranean site (kalamas river- NW Greece) water resour manage, pp: 1677- 1692.
- Nguyen, A. K., Liou, Y. A., Li, M. H., Tran, T.A. 2016. Zoning Eco-Environmental Vulnerability for Environmental Management and Protection, Ecological Indicators, 69, pp: 100-117.
- Paustenbach, D. J. 2002. Human & ecological risk assessment, theory & practice New York: john wiley & sons 1556pp.
- Straford, C.J., Acreman, M.C. and Rees, H.G. 2011. A simple method for assessing the vulnerability of wetland ecosystem services. Hydrological sciences journal, 56(8). pp: 1485- 1500.
- K., Helming, K., Krippner, B., Sieber, S. and Paloma, S.G.Y. 2012. Does Research Applying the DPSIR Framework Support Decision Making Landuse Policy. 29. pp: 102- 110.
- Turner, B. L, II., Kasperson, R, E., Matson, P. A., McCarthy, J. J., Corell, R. W., Christensen, L., Eckley, N., Kasperson, J. X., Luers, A., Martello, M. L., Polsky, C., Pulsipher, A. and Schiller, A. 2003. A Framework for Vulnerability Analysis in Sustainability Science, Proc. Natl. Academic. Science. Pnas, 100 (14), pp: 8074-8079.
- Zacharias, I., Parasidoy, A., Bergmeier, E., Kehayias, G., Dimitriou, E. and Dimopoulos, P. 2012. A DPSIR model for Mediterranean temporary ponds, European, national and local scale comparisons. Annals Del limnologic- international journal of limnology, 44, pp: 253- 266.
)