حیات وحش
سمیه اراضی
چکیده
گونه های مختلف حیات وحش خدمات زیادی فراهم می سازند. بر همین اساس، در این پژوهش به مطالعه شناسایی حیات وحش دارای ارزش دارویی حوضه آبخیز آدرشک و تهیه نقشه پراکندگی آنها پرداخته شد. بدین منظور، در بهار و تابستان سال 1398، از طریق بازدیدهای میدانی و روش ترانسکت خطی تصادفی، شناسایی حیات وحش زیستگاه انجام گرفت و برای تهیه ...
بیشتر
گونه های مختلف حیات وحش خدمات زیادی فراهم می سازند. بر همین اساس، در این پژوهش به مطالعه شناسایی حیات وحش دارای ارزش دارویی حوضه آبخیز آدرشک و تهیه نقشه پراکندگی آنها پرداخته شد. بدین منظور، در بهار و تابستان سال 1398، از طریق بازدیدهای میدانی و روش ترانسکت خطی تصادفی، شناسایی حیات وحش زیستگاه انجام گرفت و برای تهیه نقشه های پراکنش حیات وحش، نقاط حضور گونه ها، توسط دستگاه موقعیت یاب جهانی ثبت میشد. تهیه نقشه های پراکندگی در محیط نرم افزار Google Earth، از طریق تفسیر چشمی پدیده ها و اطلاعات حاصل از بازدیدهای میدانی و نقاط کنترل زمینی صورت پذیرفت. نقشه های نهایی در محیط نرم افزار Arc GIS 10,3 تهیه شدند. نتایج نشان داد که در آدرشک، تعداد 11 گونه پستاندار دارویی متعلق به 7 خانواده و 4 راسته وجود دارد که از این میان، بیشترین فراوانی متعلق به گونه علفخوار، کل و بز با 57 رأس و کمترین تعداد فراوانی متعلق به گونه های گوشتخوار؛ پلنگ، زردهبر، سمورسنگی و کفتار با یکبار مشاهده می باشد. راسته گوشتخواران با 5 گونه، بیشترین تعداد و راسته خارپشت ها با یک گونه کمترین تعداد گونه دارویی را دارا هستند. همچنین، تعداد 6 گونه پرنده با خواص دارویی متعلق به 3 خانواده و 3 راسته نیز شناسایی و شمارش شدند. از این میان، بیشترین تعداد فراوانی متعلق به گونه کبک با 193 قطعه و کمترین تعداد به گونه کبوتر جنگلی با 2 قطعه تعلق دارد و تعداد کل پرندگان دارویی مشاهده شده در این پژوهش، 392 قطعه برآورد شد.
آلودگی آب
مهدی مهدی نسب
چکیده
همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های 2000 تا 2008 تقریباً 99 میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تأثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با 8 زیر حوضه به وسعت 66/9275 کیلومتر مربع، در مجموع 4/22 درصد از کل حوضه کرخه را ...
بیشتر
همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های 2000 تا 2008 تقریباً 99 میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تأثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با 8 زیر حوضه به وسعت 66/9275 کیلومتر مربع، در مجموع 4/22 درصد از کل حوضه کرخه را شامل می شود، این رودخانه با طول 290 کیلومتر و شیب 26 درصدی پرشیبترین و سیلخیزترین زیر حوضه کرخه است. نتایج تحلیل های آماری بر داده های دبی لحظه ای حوضه کشکان نشان داد که از سال 1342 تا 1398 تعداد 58 سیلاب با میانگین دبی لحظه ای 78/1062 متر مکعب حادث شده است از نظر پراکنش زمانی تعداد 65 درصد سیلاب ها در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت و ازلحاظ میزان دبی 36 درصد سیلاب ها دبی آن ها بیش از 1000 متر مکعب میباشد. از نظر فراوانی وقوع سیلاب دهه 1398- 1390 با 19 درصد سیلاب بیشترین فراوانی را دارا و از نظر دامنه بزرگی سیلاب حدود 14 درصد سیلابها شدید، 22 درصد متوسط و 64 درصد در رنج سیلاب کوچک قرار داشته اند. براساس توزیع گمبل در 200 سال یکبار با احتمال وقوع 995/0 درصد سیلابی با دبی لحظه ای 77/4489 متر مکعب با تلرانس 06/535 متر مکعب در حوضه کشکان حادث می گردد. بر اثر سیل 12 فروردین ماه تعداد 14 نفر جان خود را از دست دادند و میزان خسارت در حدود 4/10301 میلیارد تومان برآورد گردید. عمده دلایل وقوع سیلابی با دبی لحظه ای 6000 متر مکعب در ثانیه در حوضه کشکان را می توان به وقوع بارش با میانگین 3/112 میلیمتر در روز 12 فروردین و 5/321 میلیمتری به مدت 9 روز از 4 تا 12 فروردین در سطح حوضه کشکان، حادث شدن سیلی با دبی لحظه ای 3350 متر مکعب در مورخه 5 فروردین 1398، نبود سد مخزنی ذخیرهای قابل ملاحظه برای مهار سیلاب، تأثیر پل بابازید به عنوان سد و جمع شدن رواناب در پشت پل تا شعاع 5 کیلومتری و رسیدن رمپ پل به نقطه شکست و درنتیجه افزایش مقدار و سرعت جریان دبی سیلابی به سمت شهر پلدختر، کاهش بستر رودخانه بین 1 تا 13 متر در بازسازی دیواره ساحلی بعد از سیل 15 بهمن 1384 در نتیجه کاهش ظرفیت آبگذری رودخانه کشکان در شهر پلدختر هنگام سیل را می توان اشاره کرد.
آموزش محیط زیست
محمد بابایی؛ اسدالله مهرآرا؛ مهرداد متانی؛ محمدرضا باقرزاده
چکیده
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف ...
بیشتر
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف شده در راستای دستیابی به محیط زیست پایدار میلیاردها دلار برآورد می گردد. کشور ایران نیز به سبب برخورداری از صنایع نفت و گاز یکی از کشورهایی است که به مسأله محیط زیست و آلاینده های حاصل از فعالیت آن اهمیت ویژه ای می دهد و همواره درصدد طراحی و اعمال مدل و الگوهایی مختلفی برای کاهش آلاینده های نفت و گاز بوده است. در این مقاله نیز، نویسندگان مساعی خود را صرف طراحی الگوی محیط زیستی توسعه پایدار در صنعت گاز ایران نموده اند. روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری مقاله حاضر مبتنی بر 1080 نفر بوده و با استفاده از روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری با 25 خبره، مصاحبه عمیق انجام و در بخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته ای با روش نمونه گیری خوشه ای نسبی در بین 285 نفر از نمونه ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با نرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی محیط زیستی توسعه پایدار دارای 15 بعد به شرح شرایط علی (1. رسالت خدماترسانی، 2. الزامات ایمنی و بهداشت، 3. مسؤولیت اجتماعی)، شرایط زمینه ای (4. آموزش و یادگیری، 5. فرهنگسازی، 6. نگرش و آگاهی مدیران)، شرایط مداخله ای (7. پیمانکاران، 8. تأسیسات و تجهیزات فنی، 9. تکنولوژی و عملیات فنی)، راهبرد ( 10. سیاستگذاریهای میانمدت و بلندمدت وزارت نیرو، 11. نظارت و ارزیابی مستمر بر روند پروژهها، 12. برنامههای مدیریت مصرف مشترکان، 13. برنامههای مدیریت آلایندههای حاصله) و پیامد ( 14. ارتقاء عملکرد زیست محیطی شرکت گاز و 15. حرکت در جهت توسعه پایدار) است. نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی ابعاد مدل پارادایمی پژوهش، مورد تأیید واقع شدند.
ارزیابی زیست محیطی
الهام شفائی مقدم؛ محسن نیازی
چکیده
در قرن حاضر، رفتارهای زیست محیطی انسان، به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر محیط زیست مورد توجه جامعهشناسان قرار گرفته است. این رفتارها ضمن این که بر مسائل و تهدیدات زیست محیطی مؤثر است، خود نیز از عوامل متعددی تأثیر میپذیرد. در این مطالعه به بررسی رابطه آگاهی زیست محیطی با رفتار زیست محیطی با رویکرد فرا تحلیل پرداخته ...
بیشتر
در قرن حاضر، رفتارهای زیست محیطی انسان، به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر محیط زیست مورد توجه جامعهشناسان قرار گرفته است. این رفتارها ضمن این که بر مسائل و تهدیدات زیست محیطی مؤثر است، خود نیز از عوامل متعددی تأثیر میپذیرد. در این مطالعه به بررسی رابطه آگاهی زیست محیطی با رفتار زیست محیطی با رویکرد فرا تحلیل پرداخته شده است. بدین منظور 23 پژوهش انجام شده در بین سال های 98-1390 با موضوع رفتارهای زیست محیطی که در پایگاه های ثبت مقالات ایرانی قابل دسترس بوده و دارای شرایط لازم جهت ورود به فرا تحلیل بودند، جهت بررسی انتخاب شدند. پژوهشهای منتخب به روش پیمایشی و با بهکارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و بر حسب سنجههای پایا به انجام رسیدهاند. در گام نخست ارزیابی پژوهشهای منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافتهها حکایت از همگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با به کارگیری نسخه دوم نرمافزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر آگاهی زیست محیطی بر رفتار زیست محیطی معادل 233/0 میباشد که بر حسب نظام تفسیری کوهن، در حد متوسط ارزیابی میشود. همچنین، نتایج بررسی نقش تعدیلکنندگی متغیر جامعه آماری در مطالعات بیانگر آن بود که آگاهی زیست محیطی شهروندان تأثیر بیشتری بر رفتار زیست محیطی آنها نسبت به دانش آموزان داشته است.
ارزیابی زیست محیطی
خداکرم شکری؛ مجید شبان
چکیده
ضایعات حاصل از معدنکاری، از خطرناکترین آلاینده های محیط زیست هستند که در صورت عدم حذف آنها ضمن ورود به آب های سطحی و زیرزمینی، موجب تشکیل کمپلکس های سمی شده و خطرات بالقوای را برای انسان و اکوسیستم های زیست محیطی ایجاد می کنند. چون سنگ معدن قسمت کوچکی از حجم کل مواد معدنی شده را تشکیل می دهد، معادن مقدار زیادی ...
بیشتر
ضایعات حاصل از معدنکاری، از خطرناکترین آلاینده های محیط زیست هستند که در صورت عدم حذف آنها ضمن ورود به آب های سطحی و زیرزمینی، موجب تشکیل کمپلکس های سمی شده و خطرات بالقوای را برای انسان و اکوسیستم های زیست محیطی ایجاد می کنند. چون سنگ معدن قسمت کوچکی از حجم کل مواد معدنی شده را تشکیل می دهد، معادن مقدار زیادی ضایعات خواهند داشت. در صنعت فلزی تولید مس، سرب و روی بیشترین تخریب را به محیط زیست وارد می سازند. عملیات معدن کاری مس ضایعات معدنی وسیعی تولید میکند ذوب روی و سرب مقادیر زیادی کادمیوم و سرب وارد محیط می سازد. تصاعد گازها و ذرات معلق، تولید پساب های آلوده و ضایعات جامد حاصل ذوب و تصفیه فلزات می باشند. آلودگی خاک با فلزات سنگین در ارتباط با ذوب فلزات مسأله ای جدی به حساب می آید. جهت بررسی تأثیرات معدن مورد مطالعه بر محیط زیست، ضروری است تا آب، سنگ ها و خاک، گیاهان و حتی زهاب ها و آبراه های آن ها از نظر آلودگی مورد بررسی قرار گیرند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که معدن مس بوانات بر میزان آلودگی در آب، خاک و گیاهان منطقه تأثیر به سزایی دارد.
اقتصاد محیط زیست
جلیل بادام فیروز؛ رویا موسی زاده
چکیده
ارزش گذاری اقتصادی خدمات اکوسیستم ابزاری مفید، به منظور پشتیبانی از تصمیم گیری در خصوص مدیریت اکوسیستم می باشد و به تصمیم گیران در جهت حفاظت بیشتر و مؤثرتر اکوسیستم کمک می کند. در حال حاضر سیاستگذاران و برنامه ریزان، جعبه ابزارهای مناسب با دسترسی آسانی را برای ارزیابی ارزش اقتصادی اکوسیستمهای تالاب در اختیار ندارند ...
بیشتر
ارزش گذاری اقتصادی خدمات اکوسیستم ابزاری مفید، به منظور پشتیبانی از تصمیم گیری در خصوص مدیریت اکوسیستم می باشد و به تصمیم گیران در جهت حفاظت بیشتر و مؤثرتر اکوسیستم کمک می کند. در حال حاضر سیاستگذاران و برنامه ریزان، جعبه ابزارهای مناسب با دسترسی آسانی را برای ارزیابی ارزش اقتصادی اکوسیستمهای تالاب در اختیار ندارند بدیهی است که استناد به مقادیر کمی و ریالی در بیان ارزش هر منبع، ابزاری کارا و مؤثر در جهت توجیه اهداف توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست خواهد بود و این مهم با در دست داشتن الگوی راهنمای مشخص امکان پذیر می باشد. برآورد ارزشهای اقتصادی و هزینه خسارات زیست محیطی اکوسیستم تالابی می تواند در حفظ ارزش ها و جلوگیری از تخریب آن مثمرثمر واقع گردد. مطالعه حاضر با هدفایجاد یکپارچه سازی در بحث ارزشگذاری اقتصادی و برآورد هزینه خسارات وارد بر خدمات زیست بومی تالاب ها به عنوان بخشی از فرآیند تعیین ارزش اقتصادی منابع طبیعی می باشد. وجود الگو و راهنمایی پایه و کاربردی در حوزه ارزش گذاری تالاب می تواند کاربران علاقهمند را در خصوص شناسایی ارزش ها، انتخاب فنون ارزشگذاری متناسب با هر ارزش و به طور کل، هدایت در مسیر صحیح ارزش گذاری کالاها و خدمات و نیز در اعمال سیاست های مدیریتی و اجرایی منطبق با توسعه پایدار یاری نماید. در این مطالعه با مرور مقالات و دستورالعملهای منتشر شده منتخب مرتبط با موضوع تحقیق، مراحل گام به گام برآورد ارزشهای اقتصادی و هزینه خسارات زیست محیطی تالاب ها ارائه شده است.