مریم محمودی اصل؛ فرهاد حسینی طایفه؛ باقر نظامی بلوچی
چکیده
یوزپلنگ تنها گونه از جنس و زیرخانواده Acinonyx است که روند جمعیت جهانی کاهشی را تجربه میکند. این گونه با تغییرات ژنتیکی پایین شناخته میشود که نتیجه تجربه دو گردنه بطری در حدود 10000 و 12000 سال پیش است. تمام جمعیتهای زیرگونه یوز آسیایی در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا منقرض شده و ایران آخرین پناهگاه یوز آسیایی در دنیاست. زیرگونه یوز آسیایی ...
بیشتر
یوزپلنگ تنها گونه از جنس و زیرخانواده Acinonyx است که روند جمعیت جهانی کاهشی را تجربه میکند. این گونه با تغییرات ژنتیکی پایین شناخته میشود که نتیجه تجربه دو گردنه بطری در حدود 10000 و 12000 سال پیش است. تمام جمعیتهای زیرگونه یوز آسیایی در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا منقرض شده و ایران آخرین پناهگاه یوز آسیایی در دنیاست. زیرگونه یوز آسیایی در فهرست سرخ اتحادیه بینالمللی حفاظت در زمره گونههای در آستانه انقراض قرار دارد و به دلیل کاهش شدید تنوع ژنی به دلیل کاهش شدید جمعیت ناشی از تخریب زیستگاه، جدایی جغرافیایی و افزایش درونآمیزی تعداد اندکی از آنها در طبیعت ایران باقی مانده است. دراین پژوهش مروری، بر اعتبارسنجی کاهش تغییرات ژنی در سطوح مختلف نشانگرهای مولکولی آلوزیمها، ریزماهوارهها، دی.ان.ای. میتوکندریایی و نرخ چندشکلی تکنوکلئوتیدی در کل ژنوم یوزپلنگ پرداخته شده است. بررسیهای مبتنی بر چندشکلی قطعات طولی محدود شونده بیانگر کاهش شدید تنوع ژنومی در بروز تغییرات تک نوکلئوتیدی، تراکم تغییرات تک نوکلئوتیدی، تغییرات تکنوکلئوتیدی ژنهای کدکننده، ژنهای مجموعه سازگاری بافتی اصلی و تغییرات تکنوکلئوتیدی دی.ان.ای. میتوکندریایی نسبت به سایر گونهها است. کاهش چشمگیر در تغییرات کلی ژنتیکی توسط نشانگرهای ژنومی متعدد با افزایش مرگ و میر تولهها، ناهنجاریهای شدید در رشد اسپرم، مشکلات مربوط به برنامههای تکثیر در اسارت و افزایش آسیب پذیری در برابر شیوع بیماریهای عفونی ارتباط دارد. از آنجائیکه علم ژنتیک حفاظت نقش اساسی در حفاظت و مدیریت گونهها دارد، نتایج این پژوهش میتواند در حفاظت ژنتیکی، تولیدمثل در اسارت و مدیریت جمعیتهای باقیمانده یوز آسیایی مورد استفاده قرار گیرد.
مهدی غلامی؛ رضا شیخ اکبری مهر
چکیده
شناخت زیستگاهها و ویژگیهای زیستی و غیرزیستی مرتبط با آنها، گام اولیه و مهم در مدیریت بهرهبرداری و حفاظت از منابع طبیعی و محیطزیست میباشد. استان قم در فلات مرکزی ایران قرار گرفته و بر اساس ردهبندی دومارتن دارای اقلیم خشک میباشد. بهمنظور شناسایی انواع زیستگاهها و رستنیهای شاخص آنها، همزمان با پایش مناطق ...
بیشتر
شناخت زیستگاهها و ویژگیهای زیستی و غیرزیستی مرتبط با آنها، گام اولیه و مهم در مدیریت بهرهبرداری و حفاظت از منابع طبیعی و محیطزیست میباشد. استان قم در فلات مرکزی ایران قرار گرفته و بر اساس ردهبندی دومارتن دارای اقلیم خشک میباشد. بهمنظور شناسایی انواع زیستگاهها و رستنیهای شاخص آنها، همزمان با پایش مناطق مختلف استان و جمعآوری اطلاعات مورد نیاز، گونههای گیاهی غالب نیز جمعآوری و با استفاده از منابع معتبر گیاهشناسی شناسایی و نامگذاری گردیدند. از ده زیستگاه اصلی موجود در جهان هشت نوع آن در استان قم با 24 نوع زیستگاه فرعی با استفاده از سیستم ردهبندی زیستگاههای یونیس تشخیص داده شد. این 8 زیستگاه عبارتند از: 1-آبهای سطحی درون سرزمینی 2- باتلاق، لجنزار و مرداب 3- چمنزارها با چیرگی گیاهان علفی 4- خلنگزار، بوتهزار و خارستان 5-درختزارهای تنک 6-زیستگاهها و زمینهای بدون پوشش 7-زیستگاههای زراعی 8- زیستگاههای احداثی مصنوعی. با در نظر گرفتن این حقیقت که از دست دادن خدمات اکوسیستم باعث افزایش آسیبپذیری انسانها بهویژه در مناطق خشک میشود و از آنجاییکه عرصههای استان قم عمدتاً شامل اکوسیستم بیابانی است و این نوع اکوسیستم بسیار آسیبپذیر و شکننده میباشد، با شناخت و محافظت از زیستگاههای اصلی و فرعی و همچنین ریززیستگاههای این استان، با تأکید بر گیاهان شاخص و خودروی آنها، میتوان گامی مؤثر در حفاظت از محیطزیست استان قم برداشت.
کامران شایسته؛ شیوا غریبی؛ فرهاد فیضی
چکیده
شهر دارای پوشش ناهمگنی از زیرساختهای سبز و خاکستری است. زیرساختهای سبز از جمله پوشش درختی به عنوان ذخایر کربن عمل میکنند. روشهای مختلفی جهت برآورد مقدار ترسیب کربن توسط درختان وجود دارد که هرکدام از روشها وابسته به زمان، هزینه و نوع منطقه مورد مطالعه است. جهت تهیه نقشه پوشش درختان در مقیاس شهر همدان با مساحت 74 کیلومتر ...
بیشتر
شهر دارای پوشش ناهمگنی از زیرساختهای سبز و خاکستری است. زیرساختهای سبز از جمله پوشش درختی به عنوان ذخایر کربن عمل میکنند. روشهای مختلفی جهت برآورد مقدار ترسیب کربن توسط درختان وجود دارد که هرکدام از روشها وابسته به زمان، هزینه و نوع منطقه مورد مطالعه است. جهت تهیه نقشه پوشش درختان در مقیاس شهر همدان با مساحت 74 کیلومتر مربع از تصاویر گوگل ارث استفاده شد. حریم50 متری اطراف خیابانهای اصلی شهر اعمال و بر اساس درصد سبزینگی به 3 گروه تراکمی بالا، متوسط و پائین طبقهبندی شدند. در هر طبقه بهصورت تصادفی و با عملیات میدانی اطلاعات 265 درخت (در مجموع 800 درخت) از جمله قطر تاج پوشش و اطلاعات آلومتریک ثبت شد. یک رویکرد شیگرا برای استخراج مساحت و درصد تاج پوشش درختان به کار گرفته شد. با تقسیم مجموع تاج پوشش درختان به میانگین مساحت تاج پوشش درختان منفرد، تعداد کل و سپس موقعیت درختان تخمین زده شد. جهت برآورد زیتوده خشک گونههای درختی از معادلات آلومتریک استفاده شد. بر اساس نتایج، عمدهترین گونههای درختی شامل افرا، اقاقیا، چنار، زبان گنجشک، سرو، صنوبر، کاج و نارون است. میانگین کربن آلی ذخیره شده در درختان منفرد و حاشیه خیابان که سطح زیر آنها به صورت سنگفرش و آسفالت است حدود 29/88 کیلوگرم برآورد شد که در مقایسه با میانگین کربن آلی درختان که سطح زیر درخت پوشیده از خاک و پوشش علفی (میانگین: 79/148 کیلوگرم) و دارای تفاوت چشمگیری است. در مجموع، مقدار کربن ذخیره شده توسط درختان شهری در شهر همدان 6/1 تن در هر هکتار برآورد شد.
مسلم سواری؛ فاطمه نقی بیراوند
چکیده
این تحقیق با هدف کلی عوامل موثر بر به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار شهرستان خرم آباد بودند (N= 12500). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 240 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان ...
بیشتر
این تحقیق با هدف کلی عوامل موثر بر به کارگیری عملیات پایدار محیط زیستی انجام شد. جامعه آماری پژوهش تمامی خانوارهای کشاورزان گندمکار شهرستان خرم آباد بودند (N= 12500). حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران 240 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. دادههای پژوهش با کمک نرم افزار SPSS19 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که کشاورزان مورد مطالعه از دانش و نگرش مساعدی نسبت به به کارگیری عملیات پایدار زیست محیطی برخوردار نیستند. علاوه بر این، نتایج تحلیل تشخیصی نشان داد که شش متغیر (نگرش نسبت به عملیات پایداری، دانش نسبت به عملیات پایداری، نگرانی زیست محیطی، دلبستگی مکانی، سرمایه اجتماعی و اشتغال غیرزراعی) بیشترین تاثیر را در تفکیک گروه های کشاورزی (پذیرنده و نپذیرنده عملیات زیست پایدار زیست محیطی) دارند و تابع تشخیصی به دست آمده از این شش متغیر قادر است کشاورزان پذیرنده و نپذیرنده را با دقت 28/87 درصد از هم تفکیک کند.
امیر عباس مفرد؛ فرهاد حمزه؛ امید مرادی؛ نادر بهاری
چکیده
امنیت و ایمنی کلانشهرها امروزه مورد توجه دولت مردان و دیپلماسی شهری در تمام ابعاد زندگی شهری قرار دارد. همچنین یکی از مولفههای اصلی تهدید امنیت، بحث محیط زیستی از جمله آلودگی هوا است. موضوع آلودگی هوا و بحران محیط زیستی کلان شهرها مخصوصا شهر تهران در سالهای گذشته به یکی از مسالههای اصلی متولیان مسئولان تبدیل گشته است که تلاش برای ...
بیشتر
امنیت و ایمنی کلانشهرها امروزه مورد توجه دولت مردان و دیپلماسی شهری در تمام ابعاد زندگی شهری قرار دارد. همچنین یکی از مولفههای اصلی تهدید امنیت، بحث محیط زیستی از جمله آلودگی هوا است. موضوع آلودگی هوا و بحران محیط زیستی کلان شهرها مخصوصا شهر تهران در سالهای گذشته به یکی از مسالههای اصلی متولیان مسئولان تبدیل گشته است که تلاش برای شناخت جنبههای این بحران در کنار عوامل تاثیر گذار اهمیت فراوانی یافته است. مقاله حاضر با هدف بررسی رابطه بین آلودگی هوا و امنیت با نقش میانجی فناوری نانو در کلانشهر تهران تهیه شده است. تحقیق حاضر از حیث روش اجرا توصیفی- پیمایشی، بر اساس هدف پژوهش کاربردی و روش نمونه گیری تصادفی است. جامعهی آماری این پژوهش به علت نامحدود بودن آن ها، نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران، 384 نفر که از فعالان و کارشناسان در حوزه های مدیریت شهری، جغرافیای سیاسی، فناوری نانو، محیط زیست می باشند، انتخاب شدند. با توجه به نتایج تحقیق، اعمال سیاست های کاهش آلودگی هوا بر افزایش امنیت با بکارگیری فناوری نانو تاثیر گذار است و کاهش آلودگی هوا و امنیت با نقش میانجی فناوری نانو رابطه معنادار و مثبتی دارد. همچنین، کاهش آلودگی هوا و افزایش امنیت، کاهش آلودگی هوا و فناوری نانو، فناوری نانو و افزایش امنیت رابطه معنادار و مثبتی دارد.
مهدی اجلی؛ عباس نصیری؛ حسن هدایتی
چکیده
توجه به موضوع مدیریت زنجیره تامین سبز به مفهوم یکپارچهسازی تفکر محیطی در مدیریت زنجیره تأمین در حال افزایش است. این مفهوم در اثرگذاری کلی محیط هر سازمان درگیر در فعالیتهای زنجیره تأمین از اهمیت اساسی برخوردار است، به طوری که میتواند به بهبود عملکرد پایداری کمک کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عملیات مدیریت زنجیره تامین ...
بیشتر
توجه به موضوع مدیریت زنجیره تامین سبز به مفهوم یکپارچهسازی تفکر محیطی در مدیریت زنجیره تأمین در حال افزایش است. این مفهوم در اثرگذاری کلی محیط هر سازمان درگیر در فعالیتهای زنجیره تأمین از اهمیت اساسی برخوردار است، به طوری که میتواند به بهبود عملکرد پایداری کمک کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عملیات مدیریت زنجیره تامین سبز (تدارکات سبز، تولید سبز، توزیع سبز، لجستیک سبز) بر همکاری محیطی و عملکرد پایداری (اقتصادی، اجتماعی، محیطی) در شرکت پتروشیمی فناوران کشور میباشد. بدین منظور پس از مرور ادبیات و پیشینه پژوهش، مدلی مفهومی از ارتباط میان این سازهها ارائه شد. در ادامه به منظور بررسی ارتباط میان آنها از رویکرد تحلیل مسیر استفاده شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از 55نفر از خبرگان و متخصصان شرکت مذکور است که به دلیل محدود بودن اندازه جامعه، از تمامی اعضاء به عنوان نمونه بهره گرفته شد. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جمعآوری دادهها، توصیفی از نوع پیمایشی میباشد. خروجی تحلیل مسیر نشان داد که: "عملیات مدیریت زنجیره تأمین سبز تأثیر مثبت بر "عملکرد پایداری" و "همکاری محیطی"؛ و همچنین "همکاری محیطی تأثیر مثبت بر عملکرد پایداری در شرکت پتروشیمی فناوران دارد". در ادامه با استفاده از تکنیک تصمیمگیری نوین سوارا، معیارهای عملکرد پایداری موردارزیابی قرار گرفته و وزن (اهمیت) آنها استخراج شد. خروجی این تکنیک حاکی از آن است که "معیار محیطی" با بیشترین وزن به عنوان مهمترین معیار عملکردی پایداری در ارزیابی تأمینکنندگان شناسایی شده است. همچنین "معیارهای اقتصادی" و "معیارهای اجتماعی" در رتبههای بعدی از نظر اهمیت قرار گرفتند. نهایتاً با بکارگیری تکنیک رتبهبندی ویکور، هفت تأمینکننده مواد شرکت موردارزیابی قرار گرفته و تأمینکنندگان از نظر عملکرد پایداری رتبهبندی شدند. یافتههای این پژوهش به ویژه برای شرکتهای تولیدی در توسعه همکاری محیطی با تأمینکنندگان آنها به منظور دستیابی به عملکرد پایداری بسیار مفید است.
مهدی مهدی نسب
چکیده
با بهکارگیری روشهای نوین در ارزیابی ریسکها میتوان تا حدود قابل ملاحظهای از شدت بروز ریسکها و به تبع آن از خسارات وارده بر محیطزیست کاست و در راستای نیل به توسعه پایدار حرکت نمود. در این پژوهش با استفاده از مدل (DPSIR) تهدیدات و ارزشهای محیطزیستی تالابهای پلدختر در حیطه اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی بررسی و ...
بیشتر
با بهکارگیری روشهای نوین در ارزیابی ریسکها میتوان تا حدود قابل ملاحظهای از شدت بروز ریسکها و به تبع آن از خسارات وارده بر محیطزیست کاست و در راستای نیل به توسعه پایدار حرکت نمود. در این پژوهش با استفاده از مدل (DPSIR) تهدیدات و ارزشهای محیطزیستی تالابهای پلدختر در حیطه اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی بررسی و بر اساس امتیاز تهدیدات، ارزشها و ارتباط بین تهدیدها و ارزشها ارزیابی آسیبپذیری تالابها انجام و راهبردهای مدیریتی در پاسخ به نیروهای محرکه، فشارها، وضعیت و اثرات ریسکها ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان داد از نظر اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی به ترتیب: وقوع خشکسالیها، آتشسوزی نیزارها و زهکشی تالاب منجر به کاهش تنوع زیستی، افزایش کدورت آب و کاهش نگه داشت ذخیره آب و کاهش کارکردی منطقه شکار و صید ممنوع تالابهای پلدختر گردیده است. بیشترین تأثیر تهدیدات اکولوژیک بر پرندگان تالابی با میانگین امتیاز 1/16 و کمترین تأثیر تهدیدات بر گیاهان خشکیزی با میانگین امتیاز 2 میباشد. ریسکهای محیط زیستی تأثیری بیشتری با میانگین امتیاز 3/10 بر کاهش نگه داشت آب در دوره کم آبی تالابها خواهند داشت و کاهش کارکردی منطقه شکار و صید ممنوع تالاب با امتیاز 6/8 از نظر اجتماعی مهمترین اثر ریسکها بوده است.
مهشید جلیلی؛ ابوالفضل صالح؛ مریم فلاحی؛ علی ماشینچیان مرادی؛ محمدرضا فاطمی
چکیده
فراوانی، پراکندگی و تنوع ساختار جمعیت گونهای فیتوپلانکتونی و میزان غلظت مواد مغذی خلیج چابهار در سال 99-98 مورد بررسی و اندازهگیری قرار گرفت. گسترش فیتوپلانکتون به عوامل فیزیکوشیمیایی، مواد مغذی در دسترس، میکسوتروفی بودن گونهها و شکارچیان (زئوپلانکتون) بستگی دارد. نمونهبرداری از آب توسط بطری نیسکین در 9 ایستگاه در 6 بار از ...
بیشتر
فراوانی، پراکندگی و تنوع ساختار جمعیت گونهای فیتوپلانکتونی و میزان غلظت مواد مغذی خلیج چابهار در سال 99-98 مورد بررسی و اندازهگیری قرار گرفت. گسترش فیتوپلانکتون به عوامل فیزیکوشیمیایی، مواد مغذی در دسترس، میکسوتروفی بودن گونهها و شکارچیان (زئوپلانکتون) بستگی دارد. نمونهبرداری از آب توسط بطری نیسکین در 9 ایستگاه در 6 بار از سال در دورههای پیش مانسون، 2 بار در مانسون جنوب غربی، پس مانسون و 2 بار در مانسون تابستانه انجام گرفت. در این بررسی 114 گونه فیتوپلانکتون متعلق به 4 شاخه باسیلاریوفیتا، داینوفیتا، سیانوفیتا و کروموفیتا شناسایی شد. داینوفیتا با تراکم 94% بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. با انجام آزمون آماری غیرپارامتریک Kruskal-Wallis تفاوت معنیداری بین تراکم گونههای ماههای نمونهبرداری شده دیده شد. اگرچه اختلاف معنیداری بین تراکم گونهها و میزان مواد مغذی دیده نشد اما همسویی مشخص و واضحی بین میزان مصرف مواد مغذی و تراکم فیتوپلانکتون مشاهده گردید. نتایج نشان داد افزایش مواد مغذی در پاییز و زمستان سبب افزایش تراکم فیتوپلانکتون (به خصوص در مهر و بهمن) میشود. آزمون CCA نشان داد که حدود 84% تغییرات تراکم فیتوپلانکتون به میزان مواد مغذی و میزان اکسیژن محلول بستگی دارد.
روانبخش شیردم؛ سارا امامی؛ سمیه محمدی
چکیده
با هدف کاهش حلالیت فلزات نیکل، کادمیم، سرب، روی و کبالت باطله فیلتر کیک حاصل از فرآوری روی، نمونهای از باطلههای مذکور از محل انباشت در استان زنجان جمعآوری شدند. خصوصیات شیمیایی آنها با استفاده از آنالیزهای XRF و XRD اندازهگیری شدند. سپس، این باطلهها با تثبیت کنندههای آهک، گل قرمز، سیمان و سرباره ذوب آهن (GGBFS) به ترتیب ...
بیشتر
با هدف کاهش حلالیت فلزات نیکل، کادمیم، سرب، روی و کبالت باطله فیلتر کیک حاصل از فرآوری روی، نمونهای از باطلههای مذکور از محل انباشت در استان زنجان جمعآوری شدند. خصوصیات شیمیایی آنها با استفاده از آنالیزهای XRF و XRD اندازهگیری شدند. سپس، این باطلهها با تثبیت کنندههای آهک، گل قرمز، سیمان و سرباره ذوب آهن (GGBFS) به ترتیب با درصدهای 0-10%، 0-3%، 0-2% و 0-6% نمونه مخلوط شدند. به منظور بررسی میزان کاهش حلالیت عناصر فلزی، فرآیند عصارهگیری از نمونهها با محلول 05/0 مولار EDTA انجام گرفت و عناصر فلزی این عصارهها با جذب اتمی اندازهگیری شدند. نتایج نشان میدهد نمونههایی که با ترکیبی از هر دو تثبیتکننده آهک و گلقرمز ساخته شدهاند، میزان حلالیت همه فلزات به جز سرب را 45 تا 50 درصد کاهش داده است. مقایسه طیف XRD نمونه شاهد و نمونه تثبیت یافته نشان میدهد که فرم سولفاتی PbSO4 نمونه شاهد، به فرم کربناتی PbCO3 در نمونه حاوی آهک و گل قرمز که دارای حلالیت بیشتری میباشد تغییر یافته است. این تغییر عامل اصلی افزایش حلالیت سرب (87%) در این نمونهها بوده است. سیمان و سرباره مؤثرترین افزودنی در کاهش حلالیت سرب در فیلتر کیک، بودهاند. مطابق با طیف XRD، فرم PbSO4 در نمونه شاهد، پس از اختلاط با سیمان و سرباره بهطور قابل توجهی (100%) کاهش یافته است که این مهم، دلیل کاهش حداکثری حلالیت سرب قابل استخراج در نمونه بوده است.