ساجده صفی‌خوانی؛ ارشک حلی‌ساز
چکیده
پیشینه و هدف: قانون وسیله‌ای است برای بیان ارزش‌هایی که مطابق با زمان تغییر می‌کنند و همچنین، منعکس‌کننده مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اصول مورد قبول یک حاکمیّت است. فصل‌بندی قانون یکی از مهم‌ترین نکات ساختاری در هنگام تدوین قوانین است. علی‌رغم اینکه با تحلیل اصول و مؤلفه‌های به‌کار برده شده در متن قوانین و مقرّرات محیطزیستی ...
بیشتر
پیشینه و هدف: قانون وسیله‌ای است برای بیان ارزش‌هایی که مطابق با زمان تغییر می‌کنند و همچنین، منعکس‌کننده مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اصول مورد قبول یک حاکمیّت است. فصل‌بندی قانون یکی از مهم‌ترین نکات ساختاری در هنگام تدوین قوانین است. علی‌رغم اینکه با تحلیل اصول و مؤلفه‌های به‌کار برده شده در متن قوانین و مقرّرات محیطزیستی می‌توان مهم‌ترین مسائل و مشکلات مورد تأکید سیاست‌گذاران و سیاست‌گذاری‌های دولت‌ها برای اولویّت‌بندی و حل مسائل محیطزیستی را نشان داد امّا کمتر پژوهشی را می‌توان دید که اصول و مؤلفه‌های موجود در متن قوانین و مقرّرات محیطزیستی را از منظر تطبیقی بررسی کند. بنابراین، این پژوهش با تمرکز بر اسناد و قوانین بالادستی کشور و همچنین بیانیه‌های کنفرانس‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی مهم‌ترین اصول و مؤلفه‌های مورد تمرکز نهادهای قانون‌گذار را از مقطع زمانی کودتای رضاخان تا پایان دولت دوازدهم بررسی و مقایسه می‌کند.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مهم‌ترین اصول و مؤلفه‌های قوانین و مقرّرات محیطزیستی ایران استخراج شد. سپس برای نمایش درجه‌ی اهمیّت اصول و مؤلفه‌ها از رویکرد تحلیل شبکه و نرم‌افزارهای Ucinet و Netdraw استفاده شد. لازم به ذکر است که برای تعریف اصول و مؤلفه‌های قوانین و مقرّرات محیطزیستی بر سیاست‌های کلی نظام در بخش‌های منابع آب، منابع طبیعی و محیطزیست، اصل‌های 40، 44، 45، 47، 48 و 50 قانون اساسی، بیانیه‌های کنفرانس سازمان ملل درباره محیطزیست و انسان، کنفرانس سازمان ملل درباره محیطزیست و توسعه، دستور کار 21 و اجلاس جهانی توسه پایدار تمرکز شده‌است.
نتایج: نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین مؤلفه‌های به‌کاربرده شده در مقاطع زمانی اجرای اصلاحات ارضی تا انقلاب اسلامی (57-1341) با 29 مؤلفه، دولت‌های یازدهم و دوازدهم (1399-1392) با 28 مؤلفه و پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی (1367-1357) با 27 مؤلفه است. همچنین دولت‌های هفتم و هشتم (1383-1376) با 12 مؤلفه و دولت‌های نهم و دهم (1391-1384) با 15 مؤلفه کمترین مؤلفه‌ها را نسبت به سایر مقاطع زمانی دارند. تمامی مؤلفه‌های مورد توجّه در دولت‌های نهم و دهم مرکزیّت درجه (14) و مرکزیّت بینابینی (02/0) یکسانی دارند که به‌معنای درجه‌ی اهمیّت یکسان این 15 مؤلفه از نظر نهاد قانون‌گذار است. علی‌رغم اینکه در هر دوره‌ی زمانی مؤلفه‌های به‌کار برده شده در متن قوانین و همچنین درجه‌ی اهمیّت آنها تفاوت‌هایی را دارند و در هر مقطع زمانی نهادهای قانون‌گذار برخی از اصول دوره‌های قبلی را حفظ، برخی را حذف و اصول جدید دیگری را جایگزین می‌کنند امّا مؤلفه‌های «اولویت‌بندی و حق تقدم»، «آلودگی»، «پایش، نظارت و بازرسی»، «رعایت و بررسی اصول علمی و فنّی»، «مالی و اقتصادی» و «مشارکت و همکاری» در تمامی دوره‌های زمانی مورد توجّه قرار گرفته‌است. به‌عبارتی این مؤلفه‌ها وجه اشتراک تمامی مقاطع زمانی است. مقایسه‌ی اصول و مؤلفه‌های موجود در قوانین و مقرّرات محیطزیستی ایران با اصول و مؤلفه‌های اسناد بین‌المللی نشان میدهد که بیشتر مؤلفه‌های قوانین و مقرّرات محیطزیستی ایران در بیانیه‌‌ی کنفرانس سازمان ملل درباره محیطزیست و انسان و بیانیه‌‌ی کنفرانس محیطزیست و توسعه قرار دارند.
بحث: علی‌رغم اینکه حقوق محیطزیستی ایران تحت تأثیر عضویّت در سازمان‌ها و آژانس‌های بین‌المللی و پذیرش بیانیه‌های پایانی نشست‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی قرار گرفته است امّا نهادهای قانون‌گذار در ایران بر بعضی از اصول و مؤلفه‌های بیانیه‌های کنفرانس‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی تمرکز سطحی دارد. به این معنا که نهادهای قانون‌گذار این مؤلفه‌ها را در یک مقطع زمانی به متن قوانین و مقرّرات محیطزیستی اضافه و در مقطع زمانی بعدی حذف می‌کنند. مانند مؤلفه‌ی «ارزیابی» و سایر مؤلفه‌هایی که به‌طور مستقیم و غیرمسقیم به مؤلفه‌ی «ارزیابی» اشاره دارند.
بهناز یازرلو؛ علی شهیدی؛ محمدرضا فرزانه
چکیده
پیشینه و هدف: در عصر حاضر، موضوعات و چالش های بحران آب در مرکز توجه زندگی بشری قرار گرفته است. سیاست‌های محیط زیستی اخیر برای حل این بحران‌ها، بر تشویق رفتارهای طرفدار محیطزیست و عوامل تعیین‌کننده این رفتار متمرکز شده است. با توجه به این که یکی از دلایل این بحران، فقدان دانش بشر در مدیریت پایدار منابع می‌باشد، بنابراین ...
بیشتر
پیشینه و هدف: در عصر حاضر، موضوعات و چالش های بحران آب در مرکز توجه زندگی بشری قرار گرفته است. سیاست‌های محیط زیستی اخیر برای حل این بحران‌ها، بر تشویق رفتارهای طرفدار محیطزیست و عوامل تعیین‌کننده این رفتار متمرکز شده است. با توجه به این که یکی از دلایل این بحران، فقدان دانش بشر در مدیریت پایدار منابع می‌باشد، بنابراین تحقیق حاضر قصد دارد با بررسی تجارب غنی یک نمونه موفق در زمینه مدیریت محلی مصرف آب و با تمرکز بر مؤلفه دانش، سهمی در تبیین و پیش‌بینی رفتار بهرهبرداری مشارکتی از منابع آبی داشته باشد.مواد و روش‌ها: چارچوب نظری تحقیق، تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده تکامل یافته (MTPB) با تأکید بر مؤلفه دانش محلی می‌باشد. این پژوهش توصیفی با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامه بین دو دسته از بهره‌برداران شرب و کشاورزی روستاهای توشن و گلند در استان گلستان انجام شده است. روایی و پایایی پرسشنامه‌ها با استفاده از ضریب نسبی روایی محتوا و آزمون آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفته است. با توجه به اهداف تحقیق، برای تجزیه و تحلیل آماری پرسشنامه‌ها از نرمافزار SPSS استفاده شده است. در ادامه برای تحلیل هم‌زمان روابط علّی بین متغیر‌ها و میزان انطباق و برازش مدل مفهومی با مشاهدات تجربی از مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار Smart PLS بهره گرفته شده است.نتایج: نتایج تحلیل آماری گویای این موضوع است که دانش محیطزیستی بهره برداران در مورد مسائل آب در منطقه، بالاتر از متوسط قابل انتظار می‌باشد و این امر بدین معنی است که سطح رفتار مشارکتی در منطقه مطالعاتی بالا می‌باشد. همچنین بر اساس مقیاس Stone-Geisser، مدل ساختاری در تمام حالتها، از کیفیت ساختاری مناسبی برخوردار می باشد. بررسی بخش ساختاری مدل توسط معیارهای واریانس استخراج شده (AVE) و پایایی ترکیبی (CR) نشان‌دهنده پایایی و روایی همگرای مناسب مدل MTPB است. همچنین مقدار ضریب نشان می دهد که در مجموع متغیرهای مدل تکامل یافته به ترتیب 92، 93، 74 و 79 درصد از رفتار بهره برداران شرب توشن، شرب گلند، کشاورزی توشن و کشاورزی گلند را نسبت به مشارکت محلی در بهرهبرداری از منابع آبی تبیین می کنند. در خصوص مسیرهای ساختاری مدل، نتایج حاکی از آن می‌باشد که همه مؤلفه ها دارای اثر مثبت و معنی داری بر متغیر قصد رفتاری هستند. همچنین با توجه به ضرایب مسیر به دست آمده، بین دانش و نگرش با رفتار بهرهبرداری مشارکتی از منابع آبی، رابطه مثبت و معنادار مشاهده شده است که فرضیه پژوهش را تأیید می‌کند و نشان میدهد بهره برداران نگرش مثبتی نسبت به رفتار مشارکتی حفاظت از آب در تمام حالت ها دارند.بحث: طبق تجارب میدانی در منطقه مطالعاتی، مشارکت ذینفعان در بهره برداری از منابع آبی با به اشتراک‌گذاری دانش محیطزیستی در مواردی که در مورد استفاده از آب تعارض وجود دارد، کار را تسهیل می‌نماید. افزودن مؤلفه دانش، تفاوت‌های قابل توجهی را در بهبود پیش بینی رفتار بین حالت‌های مختلف مصرف نشان نداده است. البته نتایج گویای این موضوع است که دانش می‌تواند به‌عنوان پیش‌نیاز برای اقدام به رفتار مشارکتی مؤثر باشد. لازم به ذکر است که نتایج نشان میدهد که بهره برداران شرب، با اختلاف اندک نسبت به بهره برداران کشاورزی، تمایل رفتاری بیشتری به پذیرش مدیریت مشارکتی منابع آبی دارند.
قاسم آزادی احمدآبادی؛ ساجده عبدی؛ ابوذر رمضانی
چکیده
پیشینه و هدف: رویکرد جدید به محیطزیست در قرن حاضر و در نظر گرفتن آن به‌عنوان یک جزء از سرمایه ملی کشورها، لزوم حفظ آن با به‌کارگیری فناوری‌های پاک همچون فناوری زیستی تبدیل به مهم‌ترین دغدغه‌های بشر در سده حاضر شده است. در فصل سوم سند نقشه جامع علمی کشور که به اولویت‌های علم و فناوری کشور اختصاص پیدا کرده، در اولویت الف خود ...
بیشتر
پیشینه و هدف: رویکرد جدید به محیطزیست در قرن حاضر و در نظر گرفتن آن به‌عنوان یک جزء از سرمایه ملی کشورها، لزوم حفظ آن با به‌کارگیری فناوری‌های پاک همچون فناوری زیستی تبدیل به مهم‌ترین دغدغه‌های بشر در سده حاضر شده است. در فصل سوم سند نقشه جامع علمی کشور که به اولویت‌های علم و فناوری کشور اختصاص پیدا کرده، در اولویت الف خود در بخش فناوری، «فناوری‌های محیطزیستی» را مطرح نموده و خواستار هدایت سرمایه‌ها، هدایت نظام آموزشی و اصلاح و تجدید ساختارها و فرایندها به‌منظور رشد سریع این حوزه شده است. لذا هدف این پژوهش، مطالعه تأثیرات علمی، اقتصادی و اجتماعی پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه محیطزیست به جهت انعکاسی شفاف از وضعیت فعلی حوزه مذکور در کشور ایران است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با استفاده از رویکرد کمّی و علم‌سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش 10268 مقاله از پایگاه اسکوپوس در حوزه محیطزیست طی سال‌های 2012 تا 2021 بوده است که با بهره‌گیری از روش های کتابخانه ای به‌منظور مبانی نظری و تحلیل کتاب‌سنجی گذشته نگر ، پژوهش‌های علمی حوزه محیطزیست را از نظر روند انتشار مقالات، وضعیت استنادات ثبت اختراع و وضعیت خوانندگان در بسترهای شبکه‌های مختلف شبکه اجتماعی مورد مطالعه قرار میدهد. همچنین در راستای بررسی میزان انعکاس مقاله‌ها در رسانه‌های اجتماعی از داده‌های پایگاه آلتمتریک بهرهبرداری شده و داده‌های به دست آمده از آن پایگاه در نرمافزار اس پی اس اس مورد تحلیل آماری قرار گرفته است. درزمینه تجزیه و تحلیل استنباطی داده‌ها در این نرم افزار از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شده است.نتایج: یافته‌ها نشان دادند بیشترین انتشار تولیدات علمی در سال 2021، بالاترین استناد به تولیدات علمی حوزه «محیط زیست» در سال 2018 و بیشترین تأثیر استناد با وزن نرمال شده به سال‌های 2021 و 2019 تعلق دارد. همچنین بیشترین و کمترین امتیاز وزن استناد مقالات مربوط به سال های 2021 و 2014 است. علاوه‌براین، بهره برداری از پژوهش ها در جهت خلق محصولات محیطزیستی در سال 2012 به‌مراتب بهتر از سایر سال ها در دهه مورد بررسی بوده است و تعداد ثبت اختراعاتی که در سال 2012 (سال ابتدایی دهه مورد بررسی) به تولیدات علمی و پژوهشی کشور ایران در حوزه زیست فناوری استناد کردهاند نیز بیشتر از سایر سال های مورد بررسی است و این اختلاف به دلیل استفاده تولیدات علمی یاد شده توسط تعداد زیادی از ثبت اختراعات است که باعث رؤیتپذیری آنها میشود. بالاترین میزان انعکاس حوزه محیط زیست در شبکه‌های اجتماعی به ترتیب به نرمافزار مندلی، استناد دایمنشن، توییت کاربران، رسانه‌های خبری و فیس‌بوک تعلق داشت.بحث: به‌منظور افزایش رشد اقتصادی و حمایت و حفاظت از حقوق ثبت اختراع حوزه محیط زیست می بایست فراهمسازی زمینه های لازم مانند قوانین و مقررات و سایر زیرساخت های ضروری در دستور کار سیاستگذاری اقتصادی کشور قرار گیرد. از نگاهی دیگر، انتساب دقیق پیشرفت‌های اقتصادی و فناورانه به مطالعات و پژوهش‌ها کاری سخت و پیچیده است. سامانه‌های جهانی که به‌منظور رصد فعالیت‌های علمی منتشرشده در سطح بین‌الملل اختصاص یافته‌اند تلاش کردهاند ارتباطات پژوهش‌ها با پروانه‌های ثبت اختراع را پیگیری کرده و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری اقتصادی آن ها را تا حدی مشخص کنند. در هر صورت، به‌طور واقعی و عینی داده‌های دقیقی مبنی بر اینکه کدام‌یک از پژوهش‌های حوزه محیط زیست به چه میزان دستاورد اقتصادی منجر شده، امری دشوار و تقریباً ناممکن است.
زهرا نوری؛ محسن نیازی
چکیده
پیشینه و هدف: محیط زیست و لزوم حفاظت از آن یکی از موضوعاتی است که در عصر حاضر مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و متخصصان حوزه های مختلف علم قرار گرفته است. محیطزیست یکی از ابعاد دستیابی به توسعه ی پایدار به شمار می آید. آن چه که بر همگان روشن است، فقدان حیات جوامع بشری بدون برخورداری از محیط زیستی سالم است. رویکردهای متفاوتی ...
بیشتر
پیشینه و هدف: محیط زیست و لزوم حفاظت از آن یکی از موضوعاتی است که در عصر حاضر مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و متخصصان حوزه های مختلف علم قرار گرفته است. محیطزیست یکی از ابعاد دستیابی به توسعه ی پایدار به شمار می آید. آن چه که بر همگان روشن است، فقدان حیات جوامع بشری بدون برخورداری از محیط زیستی سالم است. رویکردهای متفاوتی به موضوع محیط زیست وجود دارد که از آن جمله می توان به رویکرد محیط زیست محور و رویکرد انسان محور اشاره کرد. رویکرد اول، محیط زیست را در مرکز توجه خود قرار داده و لزوم حفاظت از آن را بر همگان ضروری می داند. رویکرد دوم، که با رویکرد فایده گرایانه مرتبط است، محیط زیست را در خدمت بشر دانسته و هرگونه حقوق اعم از حقوق حیوانات، گیاهان و غیره را از آن سلب می کند. رویکرد اول منجر به شکل گیری قوانین به منظور محافظت از محیط زیست میشود. این گونه قوانین بر مبنای هنجارها و ارزش ها و میزان اهمیت موضوع از نظر استراتژیست ها و قانون گذاران هر کشور برنامه ریزی، وضع و ابلاغ شده و توسط مجریان قوانین مورد اجرا می گیرند. در این میان، برخی از جرایم محیط زیستی ارتکاب می یابند که اثرات جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد می کنند، اما توسط جرم شناسان جرم انگاری نشده اند و مرتکبان به آن هرگز مورد بازخواست و تنبیه قرار نمی گیرند. این گونه جرایم که در دسته ی جرایم حقوق بشری قرار دارند، از منظر جامعه شناختی مورد توجه قرار می گیرند. جرایم محیطزیستی بر اساس موقعیت جغرافیایی، فرهنگ و کنش های افراد متنوع بوده و از جامعه ای به جامعه ی دیگر متفاوت است. شناسایی جرایم محیط زیستی و نیز عوامل فرهنگی و اجتماعی مرتبط بر ارتکاب جرایم از سوی افراد جامعه به مسئولان جامعه در جهت پیشگیری از ارتکاب جرم و دستیابی به محیط زیستی سالم جهت ارتقای سلامت و کیفیت زندگی شهروندان کمک می کند. پژوهش پیشرو با هدف بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی ارتکاب به جرایم محیط زیستی توسط شهروندان کاشانی ساخت یافته است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام گرفته است. بدین ترتیب که در ابتدا، پرسشنامه های استاندارد موجود و پرسشنامه ی محقق ساخته پیرامون جرایم محیط زیستی پس از سنجش پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ بین پاسخگویان 16 تا 70 ساله ی کاشانی که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند، توزیع شد. تعداد نمونه با استفاده از روش کوکران 358 نمونه برآورد شده بود که به منظور دقت بیشتر این میزان به 481 نمونه ارتقا یافت. داده ها، پس از جمع آوری، توسط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت با استفاده از نرمافزار AMOS مدل مفهومی پژوهش مورد آزمون قرار گرفت.نتایج: نتایج حاصل از پژوهش حاضر بیانگر آن است که هویت ملی با تاثیرگذاری 35/0، هویت شهری 28/0، سرمایه ی اجتماعی 27/0، سرمایه فرهنگی 38/0، دینداری 12/0، آگاهی محیط زیستی 33/0 و فرهنگ شهروندی 56/0 به شکل معکوس و معناداری بر جرایم محیط زیستی اثر دارند. در این میان فرهنگ شهروندی با ضریب مسیر 56/0- بالاترین ضریب مسیر مستقیم و هویت ملی با ضریب 92/0 بالاترین اثرگذاری غیرمستقیم بر ارتکاب به جرایم محیط زیستی را به خود اختصاص داده اند. هم چنین، در پژوهش حاضر، میزان شاخص‌های نکویی برازش GFI و AGFI و CFI و NFI بیشتر از 90/0 گزارش شده است که دال بر برازش مناسب مدل تحقیق است.بحث: در این ارتباط فرهنگ شهروندی و هویت ملی به ترتیب با بالاترین تأثیر مستقیم و غیرمستقیم نقش به سزایی در کاهش جرایم محیط زیستی دارند. در نتیجه، با مشارکت هرچه بیشتر افراد جامعه در فعالیت های مربوط به شهر و نیز افزایش مسؤولیت پذیری آن ها در ارتباط با شهر محل زندگی و نیز شناسایی و تحکیم هویت ملّی از سوی برنامه ریزان و مجریان قوانین می توان اقدامات سازندهای در جهت کاهش جرایم محیط زیستی انجام داد.
اقتصاد محیط زیست
حمید سرخیل؛ مهدیه رضازاده بلگوری؛ روانبخش شیردم؛ یوسف عظیمی
چکیده
پیشینه و هدف: طیف گستردهای از مزایای استفاده از حسابداری جریان هزینه- مواد در کشورهای در حال توسعه قابل مشاهده است. به طوری که به شرکت ها کمک می کند تا هزینه های پنهان خود را شناسایی نمایند، تلفات، ضایعات و اثرات محیط زیستی را کاهش دهند و باعث افزایش کیفیت و رقابت پذیری محصول، بهبود فرآیندها و همچنین بهره وری منابع ...
بیشتر
پیشینه و هدف: طیف گستردهای از مزایای استفاده از حسابداری جریان هزینه- مواد در کشورهای در حال توسعه قابل مشاهده است. به طوری که به شرکت ها کمک می کند تا هزینه های پنهان خود را شناسایی نمایند، تلفات، ضایعات و اثرات محیط زیستی را کاهش دهند و باعث افزایش کیفیت و رقابت پذیری محصول، بهبود فرآیندها و همچنین بهره وری منابع شوند. معدنکاری روی و صنایع مرتبط به آن مانند تولید کنسانتره و ذوب روی به دلیل آلودگی های فراوان ازجمله آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی به واسطه عناصر سنگین موجود در شیرابه، نیازمند تحلیل چرخه عمر فرآیندی دارند. به طوری که با شناسایی دقیق فرآیندهای جاری در این حوزه، با بهره گیری از روش مدلسازی حسابداری جریان هزینه-مواد می توان ورودی وخروجی ها را به صورت دقیق مورد ارزیابی اقتصادی و تحلیل اثرات محیط زیستی قرار داد.مواد و روش ها: در این تحقیق ضمن بازدید از واحدهای صنعتی ذوب روی و دریافت نظر کارشناسان و تلفیق با پایگاه داده نرم افزار سیما پرو، مدل چرخه حیات و شبکه چرخه عمر محصول و تأثیرات محیط زیستی آن تهیه شده است. با تحلیل چرخه حیات صنعت ذوب روی ایران و با استفاده از بهره وری سبز و محاسبه جریان هزینه - مواد در واحد نمونه انتخابی، به ردیابی جریان مواد پرداخته شده و مدلی برای چرخه حیات روی ارائه شده است. به طوری که از اطلاعات دریافتی از صنعت ذوب روی ایران و همچنین اطلاعات پایگاه داده نرم افزار سیما پرو و پیاده سازی مدل MFCA بر روی داده های مرتبط با تولید کنسانتره و ذوب روی استفاده شده است. در این مدل فرآیندهای ذوب روی و تولید کنسانتره روی به عنوان ورودی و انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان خروجی در نظر گرفته شد.نتایج: با تحلیل چرخه حیات صنعت ذوب روی ایران و با استفاده از بهره وری سبز بر طبق رابطه تعادل مواد ترکیب کلسین با اسید سولفوریک به تولید کیک لیچ، نقره، سرب و آلودگی هوا منجر خواهد شد و برآوردهای تحقیق حاضر نشان می دهد که برای تولید یک تن شمش روی، میزان آلودگی هوا ۷ کیلوگرم خواهد بود. حسابداری هزینه جریان مواد در واحد لیچینگ مجموعه صنعتی مورد نظر نشان می دهد که بهازاء 5070 کیلوگرم مواد ورودی با هزینه یا بهاء 12،350،000 تومان، هزینه سیستم 30،000،000 تومانی و هزینه انرژی 1،950،000 تومانی به مقدار تولید 3549 کیلوگرم محصول با هزینه یا بهاء 9،100،000 تومان دست می یابد، به طوری که 1536 کیلوگرم هم تولید باطله با هزینه 3،250،000 تومان ارزیابی گردیده است.بحث: با ارائه الگوهای کامل چرخه حیات برای فرآیند ذوب روی و به صورت ویژه فرآیند کنسانتره ذوب روی، ورودی و خروجی های زنجیره تولید مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی چرخه عمر و بهره وری سبز، نشان میدهد که ذوب روی آلودگی بیشتری نسبت به تولید کنسانتره ایجاد می نماید. بنابراین با دستیابی دقیق به هزینه جریان مواد اشاره شده، در فرآیند تولید کنسانتره ذوب روی می تواند ضمن به حداقل رساندن تلفات، با کاهش میزان آلایندگی محیط زیستی، ضمن کاهش هزینه های مستقیم، با افزودن بر مقدار ستانده اقتصادی موجب رشد و توسعه مجموعه شود.
ارزیابی زیست محیطی
محمدرضا ویسی؛ پوریا پیرمرادی؛ دلارام گرشاسبی
چکیده
پیشینه و هدف: در دهه‌های اخیر با گسترش روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و توسعه حمل‌ونقل شهری، موضوع توسعه پایدار محیط زیستی به یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مختلف بدل گشته است. توسعه پایدار محیط زیستی به‌عنوان رویکردی مؤثر در مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آب‌وهوایی مطرح است. از اصلی‌ترین علل گرمایش زمین و ناپایداری محیط زیستی، ...
بیشتر
پیشینه و هدف: در دهه‌های اخیر با گسترش روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و توسعه حمل‌ونقل شهری، موضوع توسعه پایدار محیط زیستی به یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مختلف بدل گشته است. توسعه پایدار محیط زیستی به‌عنوان رویکردی مؤثر در مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آب‌وهوایی مطرح است. از اصلی‌ترین علل گرمایش زمین و ناپایداری محیط زیستی، تولید بیش از حد گازهای گلخانه‌ای است. بیشترین حجم و تأثیر در بین گازهای گلخانه‌ای مربوط به کربن دی‌اکسید است. حمل‌ونقل شهری به‌عنوان بخش جداناپذیر و بسیار مهم از شهر و زندگی شهری به‌طور فزاینده‌ای در حال انتشار کربن دی‌اکسید است. تولید کربن دی‌اکسید اگر بیشتر از ظرفیت تحمل شهر باشد، پایداری محیط زیستی را در بلندمدت به خطر می‌اندازد. شاخص ردپای بوم‌شناختی به‌عنوان روشی یکپارچه برای محاسبه ظرفیت تحمل منطقه بر اساس تولید کربن و ارزیابی پایداری محیط زیستی در بسیاری از کشورهای جهان در سطوح مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. ردپای بوم‌شناختی به‌طورکلی معیاری برای محاسبه میزان زمین مورد نیاز برای جذب کربن تولیدشده توسط انسان است و پایداری یا عدم پایداری محیط زیستی محدوده تعیین‌شده را بر اساس حجم کربن تولید شده نشان میدهد. از این‌رو محاسبه ردپای بوم‌شناختی الگوهای مختلف حمل‌ونقل شهری امری ضروری است. از آن جایی که شهر بجنورد در سال‌های اخیر و پس از تبدیل‌شدن به مرکز استان افزایش چشمگیر جمعیت و گسترش ناگهانی را تجربه نموده است و حجم سفرهای درون‌شهری در این شهر چند برابر افزایش پیدا کرده است، این تحقیق به ارزیابی پایداری محیط زیستی الگوهای حمل‌ونقل درون‌شهری بجنورد با استفاده از شاخص ردپای بوم‌شناختی میپردازد.مواد و روش‌ها: پژوهش کاربردی حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی پایداری محیطزیستی حمل‌ونقل درون‌شهری بجنورد میپردازد. به این منظور داده‌های مورد نیاز از جمله تعداد سفرها و جابه‌جایی‌های روزانه و متوسط مسافت طی شده در هر سفر برای هر الگو سفر را با مراجعه به اسناد و گزارش‌ها و نیز مراجعه حضوری به ارگان‌های مربوطه گردآوری نموده و سرانه ردپای بوم‌شناختی حمل‌ونقل درون‌شهری بجنورد را محاسبه کرده است. در نهایت با استاندارد جهانی سرانه ردپای بوم‌شناختی حمل‌ونقل درون‌شهری مقایسه می‌نماید.نتایج: در پژوهش حاضر مشخص شد از پنج الگوی حمل‌ونقلی خودرو شخصی، تاکسی، اتوبوس، مینی‌بوس و موتورسیکلت، فقط دو الگو اتوبوس و مینی‌بوس از نظر محیط زیستی پایدار هستند و خودرو شخصی نیز ناپایدارترین الگو است که سرانه ردپای بوم‌شناختی آن 9 برابر سرانه استاندارد جهانی است. این پژوهش نشان میدهد که به‌طورکلی سیستم حمل‌ونقل شهر بجنورد از نظر زیست‌محیطی ناپایدار است زیرا حجم دی‌اکسید کربن تولیدشده توسط این سیستم بسیار بیشتر از ظرفیت جذب کربن دی‌اکسید توسط زمین‌های شهر است.بحث: با توجه به افزایش تمایل به استفاده بیشتر از خودرو شخصی و روند مهاجرت به شهر در آینده این معضلات بیشتر از پیش خواهد شد و روند تأثیرات سوء اکولوژیکی بر شهر بجنورد سرعت می‌گیرند که این امر اقدامات فوری و برنامه‌ریزی دقیق را می‌طلبد.