نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

2 گروه مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر آموزش شهروندی بر مسئولیت ‌پذیری اجتماعی، مهارت اجتماعی و مهارت زیست ‌محیطی کارکنان شهرداری بجنورد در سال 96 انجام گرفت. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش نیمه تجربی از نوع پیش ­آزمون و پس ­آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری، شامل کلیه کارکنان شهرداری بجنورد به تعداد 810 نفر هست که به روش نمونه ‌گیری تصادفی ساده تعداد 60 نفر از کارکنان انتخاب و به دو گروه 30 نفری آزمایش و گواه تقسیم شدند. سپس از هر دو گروه پیش ­آزمون گرفته شد و پس از برگزاری 12 جلسه آموزش‌های شهروندی برای گروه آزمایش، از هر دو گروه پس ­آزمون گرفته شد. برای گردآوری داده‌ ها، از پرسشنامه‌ های مهارت اجتماعی ماتسون، رفتار زیست‌ محیطی امامقلی و صفات پنج‌ گانه شخصیتی NEOخرده مقیاس مسئولیت ‌پذیری استفاده شد. روایی پرسشنامه‌ ها از نوع صوری و محتوایی بوده که مورد تأیید اساتید و خبرگان قرار گرفت. پایایی پرسشنامه مهارت اجتماعی ماتسون 0/859، پرسشنامه رفتار زیست‌ محیطی امامقلی 0/899 و پرسشنامه صفات پنج ‌گانه شخصیتی NEO خرده مقیاس مسئولیت‌پذیری 0/821 است. جهت تجزیه و تحلیل داده ‌ها از تحلیل عاملی تأییدی و نرم‌ا فزار PLS 3 استفاده شده است. مقایسه پیش ‌آزمون و پس ‌آزمون در گروه کنترل نشان داد که تغییر خاصی در داده‌ها به وجود نیامده است.با مقایسه پیش‌آزمون و پس‌آزمون در گروه آزمایش نیز تغییر هر بار عاملی مشخص گردید که هر سه متغیر در حالت پس ‌آزمون بار عاملی بیش تری داشته ‌اند. با توجه به نتایج تحلیل عاملی در مرحله پس ‌آزمون بر روی گروه آزمایش، آموزش شهروندی بیش ‌ترین تأثیر را بر روی مسئولیت ‌پذیری داشته است.

کلیدواژه‌ها

  1. اسدبگی، ر. و صمدی، ع.، 1395. بررسی رابطه عزت ‌نفس مدیران بر مسئولیت ‌پذیری کارکنان جمعیت هلال‌احمر استان همدان. نخستین اجلاس بین ‌المللی پارادایم ‌های نوین مدیریت- هوش تجاری و سازمانی. تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
  2. براتیان، ا.، 1395. نقش آموزش مهارت ‌های اجتماعی بر میزان کم ‌رویی دانش‌آموزان دختر. اولین اجلاس بین‌ المللی پژوهش ‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران. قم، دبیرخانه دائمی اجلاس.   
  3. تقوایی یزدی، م.، 1395. رابطه مؤلفه‌ های سلامت سازمانی با اعتماد سازمانی و مسئولیت ‌پذیری اجتماعی دبیران آموزش و پرورش ساری. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. سال 7، شماره 3، پیاپی 27، صفحات 95 تا 116.
  4. تیمورنژاد، ک.؛ یوزباشی، ع. و ابراهیمی، م.، 1396. عوامل مؤثر بر آموزش شهروندی با تأکید بر توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: شهرداری زنجان). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری. جلد 5، شماره 19، صفحات 79 تا 95.
  5. جهانیان، ر. و حمدی، م.، 1392. نقش آموزش شهروندی بر میزان پذیرش اجتماعی مدیران فرهنگی در سازمان‌های آموزشی. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. سال 5، شماره 15، صفحات 99 تا 108. 
  6. رادمنش، ع. و سعدی پور، ا.، 1396. اثربخشی آموزش مهارت ‌های اجتماعی در انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران. فصلنامه روانشناسی مدرسه. دوره 6، شماره 2، شماره پیاپی 22، صفحات 44 تا 63.
  7. زمانی مقدم، ا. و سعیدی، م.، 1392. بررسی تأثیر آموزش محیط ‌زیست بر ارتقای دانش، نگرش و مهارت معلمان مقطع ابتدایی منطقه 12 آموزش و پرورش تهران. فصلنامه آموزش محیط‌ زیست و توسعه پایدار. دوره 1، شماره 3، صفحات 19 تا 30.
  8. سراج امانی، ج. و بگ زاده، ش.، ۱۳۹۴. بررسی تأثیر نقش مهارت ‌های اجتماعی در توان‌ بخشی شغلی کارکنان تأمین اجتماعی شهر اردبیل. دومین اجلاس بین ‌المللی اقتصاد، مدیریت و فرهنگ ایرانی اسلامی. اردبیل، موسسه پیشگامان فرهیختگان فرهنگ و اندیشه ولیعصر، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل.
  9. شاه‌ محمدی، ع. و هاشمی پور، س.، 1394. بررسی نقش برنامه ‌های آموزشی و سریال‌ های شبکه 5 تلویزیون در آموزش مهارت ‌های شهروندی. مطالعات رسانه ‌ای. سال 10، شماره 29، صفحات 89 تا 98.
  10. صالحی، ص. و امام قلی، ل.، 1391. مطالعه تجربی رابطه آگاهی و رفتارهای زیست ‌محیطی (مطالعه مناطق شهری و روستایی شهرستان سنندج). مسائل اجتماعی ایران. سال 3، شماره 1، صفحات 121 تا 147.
  11. کرامتی نژاد، ح.، 1395. میزان اثربخشی دوره‌ های آموزش شهروندی بر رفتار زنان خانه ‌دار شهر تهران در امر مدیریت پسماندهای خانگی (مطالعه موردی زنان خانه ‌دار منطقه 18 تهران). همایش بین ‌المللی زنان و زندگی شهری، تهران، شهرداری تهران.
  12. کریمی, م.؛ جعفری نیا، غ.؛ معصومی جهتلو، م. و شفیعی نسب، ا.، ۱۳۹۴. بررسی دانش، نگرش و مهارت زیست ‌محیطی دانشجویان فنی و مهندسی. اولین اجلاس بین ‌المللی و چهارمین اجلاس ملی آموزش مهندسی (با تکیه ‌بر فن‌ آوری ‌های نوین یادگیری)، شیراز، دانشگاه شیراز.
  13. کوهی، ک.، 1395. بررسی تأثیر سلامت سازمانی بر مسئولیت ‌پذیری اجتماعی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه تبریز). فصلنامه توسعه اجتماعی. دوره 10، شماره 4، صفحات 33 تا 58.
  14. مالکی زاده، ف. و قلتاش، ع.، 1395. اثربخشی آموزش مهارت ‌های شهروندی بر مسئولیت ‌پذیری دانش‌آموزان دختر دوره اول متوسطه ناحیه 4 شیراز. اجلاس ملی دانش و فناوری روانشناسی، علوم تربیتی و جامع روانشناسی ایران، تهران، موسسه برگزارکننده همایش‌های توسعه محور دانش و فناوری سام ایرانیان.
  15. محمدخانی، ک.؛ محمد ­داودی، ا. و حسینی، س.، 1392. عوامل مؤثر بر رضایت فراگیران از آموزش‌های شهروندی سراهای محله شهر تهران. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. سال 5، شماره 14، صفحات 27 تا 38.
  16. مؤمنی، م.، ۱۳۹۴. بررسی تاثیر آموزش محیط ‌زیست در دانش، نگرش و مهارت زیست ‌محیطی بهورزان خانه‌های بهداشت مطالعه موردی: شهرستان خوانسار. دومین اجلاس بین ‌المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش‌ ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط ‌زیست و گردشگری، تبریز، دبیرخانه دائمی اجلاس بین ‌المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ‌ها.
  17. نجار نهاوندی، م. و آبخوش، م.، 1394. سنجش تأثیر آموزش شهروندی بر توانمندسازی زنان مطالعه موردی منطقه 6 شهرداری تهران. زن در توسعه و سیاست. دوره 13، شماره 1، صفحات 131 تا 149.
  18. نیازی، م. و جعفرپور، م.، 1394. رابطه میان آموزش ‌های شهروندی با میزان پایبندی به فرهنگ شهروندی مورد مطالعه: شهروندان تهرانی در سال ۱۳۹۳. فصلنامه شهر پایدار. جلد 2، شماره 2، صفحات 1 تا 18.
  19. واحدی، ر. و خوش‌نظر، ا.، 1395. رابطه بین مهارت ‌های اجتماعی با عزت ‌نفس کارکنان سازمان مدیریت و برنامه ‌ریزی استان قزوین. دومین همایش ملی پژوهش ‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
  20. Dhanesh, G., 2020. Who cares about organizational purpose and corporate social responsibility, and how can organizations adapt? A hypermodern perspective. Business Horizons. 10.1016/j.bushor.2020.03.011.
  21. Gaudelli, W., 2016. Global Citizenship Education: Everyday Transcendence. New York, NY: Routledge.
  22. Ghebru, B. and Lloyd, M., 2020. From civic to citizenship education: Toward a stronger citizenship orientation in the Ethiopian CEE curriculum. International Journal of Educational Development. 72. 102143. 10.1016/j.ijedudev.2019.102143.
  23. Hui-Wen C.S.; El-Manstrly, D.; Tseng, M.L. and Ramayah, T., 2020. Sustaining customer engagement behavior through corporate social responsibility: The roles of environmental concern and green trust. Journal of Cleaner Production, Vol. 262.
  24. Ibrahim, N.A.F., 2017. The relationship between corporate social responsibility and employer attractiveness in Egypt: The moderating effect of the individual’s income. Contemporary Management Research. Vol. 13, No. 2, pp: 81-106. https://doi.org/10.7903/cmr.17430
  25. Kelly, A., 2017. Developing social skills. Tizard Learning Disability Review. Vol. 22, No. 3, pp: 159-163. https://doi.org/10.1108/TLDR-04-2017-0020.
  26. Kim, Y., 2019. Global citizenship education in South Korea: ideologies, inequalities, and teacher voices. Globalisation, Societies and Education. Vol. 17, No. 2, pp: 177-193. DOI: 10.1080/14767724.2019.1642182
  27. Kissling, M.T., 2018. Social studies and beyond: attending to informal citizenship education in schools. Social Studies Research and Practice. Vol. 13, No. 2, pp: 289-300. https://doi.org/10.1108/SSRP-06-2017-0033
  28. Lu, J.; Ren, L.; Yao, S.; Qiao, J.; Mikalauskiene, A. and Streimikis, J., 2020. Exploring the relationship between corporate social responsibility and firm competitiveness. Economic Research Ekonomska Istraživanja. Vol. 33, No. 1, pp: 1621-1646.
  29. Matson, J., 1983. Development of a rating scale to measure so­cial skills in children: The matson evaluation of social skills with youngsters (MESSY). Behaviour Research and Therapy. Vol. 21,
    No. 4, pp: 335-340. doi:10.1016/0005-7967(83)90001-3.
  30. Maurer, M. and Bogner, F.X., 2020. Modelling environmental literacy with environmental knowledge, values and (reported) behavior, Studies in Educational Evaluation, Vol. 65.
  31. McCrae, R.R. and Costa, P.T., 1985. Updating Norman’s adequate taxonomy: Intelligence and personality dimensions in natural language and in questionnaires. Journal of Personality and Social Psychology. Vol. 49, pp: 710-721.
  32. Owusu, G.M.Y.Ossei Kwakye, T.Welbeck, E.E. and Ofori, C.G., 2017. Environmental literacy of business students in Ghana. International Journal of Sustainability in Higher Education. Vol. 18, No. 3, pp: 415-435. https://doi.org/10.1108/IJSHE-02-2016-0025.
  33. Santos, G.; Marques, C.S.; Justino, E. and Mendes, L., 2020. Understanding social responsibility’s influence on service quality and student satisfaction in higher education. Journal of Cleaner Production. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.120597
  34. Shah, Q., 2019. Citizenship education in the United Kingdom and the adult migrant. Education, Citizenship and Social Justice.
  35. Sim, J.B.Y. and Chow, L.T., 2019. Confucian thinking in Singapore’s citizenship education. Journal of Moral Education. DOI: 10.1080/03057240.2018.1556155
  36. Sincer, I.; Severiens, S. and Volman, M., 2019. Teaching diversity in citizenship education: Context-related teacher understandings and practices. Teaching and Teacher Education. Vol. 78,
    pp: 183-192.
  37. Suganthi, L., 2019. Examining the relationship between corporate social responsibility, performance, employees’ pro-environmental behavior at work with green practices as mediator. J. Clean. Prod. 232, 739e750.
  38. Szczytko, R.; Stevenson, K.; Peterson, M.N.; Nietfeld, J. and Strnad, R.L., 2018. Development and validation of the environmental literacy instrument for adolescents. Environmental Education Research. DOI: 10.1080/13504622.2018.1487035.
  39. UNESCO. 2015. Global Citizenship Education: Topics and Learning Objectives. Paris: UNESCO.
  40. Yun, Y.J. and Lee, K.J., 2017. Social skills as a moderator between R&D personnel’s knowledge sharing and job performance. Journal of Managerial Psychology. https://doi.org/10.1108/JMP-05-2016-0156
  41. Zhong, M. and Zhang, J., 2015. Analysis of the citizenship education of China’s junior high school stage. Asian Education and Development Studies. Vol. 4, No. 2, pp: 190-203. http://dx.doi.org/10.1108/AEDS-05-2014-0018
  42. Zúñiga, C.; Cárdenas, P.; Martínez, R. and Valledor, L., 2019. Teachers’ classroom practices for citizenship education: Experiences of teachers rated as outstanding. Citizenship. Social and Economics Education. 204717341988797. 10.1177/2047173419887972.