مهدی نجاتی؛ زین العابدین صادقی؛ محمد علی عرب پور
چکیده
افزایش انتشار گازهای گلخانهای در سالیان اخیر باعث نگرانیهای زیادی برای بسیاری از جوامع و دوستداران محیطزیست شده است؛ یکی از این گازهای گلخانهای مهم، دیاکسید کربن (CO2) میباشد. در این پژوهش با استفاده از متغیرها و شاخصهای مهم اقتصادی و مجموعه دادههای سری زمانی سال 1970-2018 که آنها را به 5 گروه مجزا به همراه یک گروه کل دادهها، ...
بیشتر
افزایش انتشار گازهای گلخانهای در سالیان اخیر باعث نگرانیهای زیادی برای بسیاری از جوامع و دوستداران محیطزیست شده است؛ یکی از این گازهای گلخانهای مهم، دیاکسید کربن (CO2) میباشد. در این پژوهش با استفاده از متغیرها و شاخصهای مهم اقتصادی و مجموعه دادههای سری زمانی سال 1970-2018 که آنها را به 5 گروه مجزا به همراه یک گروه کل دادهها، تقسیم و به پیشبینی میزان انتشار CO2 در ایران پرداخته شد. برای این موضوع از مدلهای یادگیری عمیق زیرمجموعه یادگیری ماشین استفادهشده است. این موضوع یک مسئله چند متغیره و یک مجموعه هدف بود که مقدار انتشار CO2 برای 5 سال آینده (5 سال بعد از سال 2018) پیشبینی و در انتها برای راستی آزمایی پیشبینیها مقدار پیشبینی سالهای 2019 و 2020 با CO2 واقعی این سال ها مقایسه شد. نتایج بهدستآمده برای هر 6 گروه مورد آزمایش نشان میدهد که مقدار انتشار CO2 در ایران برای سالیان آینده یک روند صعودی را در پی خواهد داشت و برای سال 2023 مقدار انتشار CO2 به محدوده 850 الی 900 میلیون تن خواهد رسید که میتواند یک فاجعه زیستمحیطی و خطری برای انسانها باشد. لذا پیشنهاد میشود دولت از یک برنامه بلندمدت با تأکید بر گروههای مهم، فرهنگسازی در جامعه و وضع قوانین خاصتر برای کنترل مقدار انتشار CO2 استفاده نماید.
ارزیابی زیست محیطی
محمدرضا ویسی؛ پوریا پیرمرادی؛ دلارام گرشاسبی
چکیده
پیشینه و هدف: در دهههای اخیر با گسترش روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و توسعه حملونقل شهری، موضوع توسعه پایدار محیط زیستی به یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مختلف بدل گشته است. توسعه پایدار محیط زیستی بهعنوان رویکردی مؤثر در مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آبوهوایی مطرح است. از اصلیترین علل گرمایش زمین و ناپایداری محیط زیستی، ...
بیشتر
پیشینه و هدف: در دهههای اخیر با گسترش روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و توسعه حملونقل شهری، موضوع توسعه پایدار محیط زیستی به یکی از مباحث بسیار مهم در علوم مختلف بدل گشته است. توسعه پایدار محیط زیستی بهعنوان رویکردی مؤثر در مقابله با گرمایش زمین و تغییرات آبوهوایی مطرح است. از اصلیترین علل گرمایش زمین و ناپایداری محیط زیستی، تولید بیش از حد گازهای گلخانهای است. بیشترین حجم و تأثیر در بین گازهای گلخانهای مربوط به کربن دیاکسید است. حملونقل شهری بهعنوان بخش جداناپذیر و بسیار مهم از شهر و زندگی شهری بهطور فزایندهای در حال انتشار کربن دیاکسید است. تولید کربن دیاکسید اگر بیشتر از ظرفیت تحمل شهر باشد، پایداری محیط زیستی را در بلندمدت به خطر میاندازد. شاخص ردپای بومشناختی بهعنوان روشی یکپارچه برای محاسبه ظرفیت تحمل منطقه بر اساس تولید کربن و ارزیابی پایداری محیط زیستی در بسیاری از کشورهای جهان در سطوح مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. ردپای بومشناختی بهطورکلی معیاری برای محاسبه میزان زمین مورد نیاز برای جذب کربن تولیدشده توسط انسان است و پایداری یا عدم پایداری محیط زیستی محدوده تعیینشده را بر اساس حجم کربن تولید شده نشان میدهد. از اینرو محاسبه ردپای بومشناختی الگوهای مختلف حملونقل شهری امری ضروری است. از آن جایی که شهر بجنورد در سالهای اخیر و پس از تبدیلشدن به مرکز استان افزایش چشمگیر جمعیت و گسترش ناگهانی را تجربه نموده است و حجم سفرهای درونشهری در این شهر چند برابر افزایش پیدا کرده است، این تحقیق به ارزیابی پایداری محیط زیستی الگوهای حملونقل درونشهری بجنورد با استفاده از شاخص ردپای بومشناختی میپردازد.مواد و روشها: پژوهش کاربردی حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی پایداری محیطزیستی حملونقل درونشهری بجنورد میپردازد. به این منظور دادههای مورد نیاز از جمله تعداد سفرها و جابهجاییهای روزانه و متوسط مسافت طی شده در هر سفر برای هر الگو سفر را با مراجعه به اسناد و گزارشها و نیز مراجعه حضوری به ارگانهای مربوطه گردآوری نموده و سرانه ردپای بومشناختی حملونقل درونشهری بجنورد را محاسبه کرده است. در نهایت با استاندارد جهانی سرانه ردپای بومشناختی حملونقل درونشهری مقایسه مینماید.نتایج: در پژوهش حاضر مشخص شد از پنج الگوی حملونقلی خودرو شخصی، تاکسی، اتوبوس، مینیبوس و موتورسیکلت، فقط دو الگو اتوبوس و مینیبوس از نظر محیط زیستی پایدار هستند و خودرو شخصی نیز ناپایدارترین الگو است که سرانه ردپای بومشناختی آن 9 برابر سرانه استاندارد جهانی است. این پژوهش نشان میدهد که بهطورکلی سیستم حملونقل شهر بجنورد از نظر زیستمحیطی ناپایدار است زیرا حجم دیاکسید کربن تولیدشده توسط این سیستم بسیار بیشتر از ظرفیت جذب کربن دیاکسید توسط زمینهای شهر است.بحث: با توجه به افزایش تمایل به استفاده بیشتر از خودرو شخصی و روند مهاجرت به شهر در آینده این معضلات بیشتر از پیش خواهد شد و روند تأثیرات سوء اکولوژیکی بر شهر بجنورد سرعت میگیرند که این امر اقدامات فوری و برنامهریزی دقیق را میطلبد.
اقتصاد محیط زیست
حمید سرخیل؛ مهدیه رضازاده بلگوری؛ روانبخش شیردم؛ یوسف عظیمی
چکیده
پیشینه و هدف: طیف گستردهای از مزایای استفاده از حسابداری جریان هزینه- مواد در کشورهای در حال توسعه قابل مشاهده است. به طوری که به شرکت ها کمک می کند تا هزینه های پنهان خود را شناسایی نمایند، تلفات، ضایعات و اثرات محیط زیستی را کاهش دهند و باعث افزایش کیفیت و رقابت پذیری محصول، بهبود فرآیندها و همچنین بهره وری منابع ...
بیشتر
پیشینه و هدف: طیف گستردهای از مزایای استفاده از حسابداری جریان هزینه- مواد در کشورهای در حال توسعه قابل مشاهده است. به طوری که به شرکت ها کمک می کند تا هزینه های پنهان خود را شناسایی نمایند، تلفات، ضایعات و اثرات محیط زیستی را کاهش دهند و باعث افزایش کیفیت و رقابت پذیری محصول، بهبود فرآیندها و همچنین بهره وری منابع شوند. معدنکاری روی و صنایع مرتبط به آن مانند تولید کنسانتره و ذوب روی به دلیل آلودگی های فراوان ازجمله آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی به واسطه عناصر سنگین موجود در شیرابه، نیازمند تحلیل چرخه عمر فرآیندی دارند. به طوری که با شناسایی دقیق فرآیندهای جاری در این حوزه، با بهره گیری از روش مدلسازی حسابداری جریان هزینه-مواد می توان ورودی وخروجی ها را به صورت دقیق مورد ارزیابی اقتصادی و تحلیل اثرات محیط زیستی قرار داد.مواد و روش ها: در این تحقیق ضمن بازدید از واحدهای صنعتی ذوب روی و دریافت نظر کارشناسان و تلفیق با پایگاه داده نرم افزار سیما پرو، مدل چرخه حیات و شبکه چرخه عمر محصول و تأثیرات محیط زیستی آن تهیه شده است. با تحلیل چرخه حیات صنعت ذوب روی ایران و با استفاده از بهره وری سبز و محاسبه جریان هزینه - مواد در واحد نمونه انتخابی، به ردیابی جریان مواد پرداخته شده و مدلی برای چرخه حیات روی ارائه شده است. به طوری که از اطلاعات دریافتی از صنعت ذوب روی ایران و همچنین اطلاعات پایگاه داده نرم افزار سیما پرو و پیاده سازی مدل MFCA بر روی داده های مرتبط با تولید کنسانتره و ذوب روی استفاده شده است. در این مدل فرآیندهای ذوب روی و تولید کنسانتره روی به عنوان ورودی و انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان خروجی در نظر گرفته شد.نتایج: با تحلیل چرخه حیات صنعت ذوب روی ایران و با استفاده از بهره وری سبز بر طبق رابطه تعادل مواد ترکیب کلسین با اسید سولفوریک به تولید کیک لیچ، نقره، سرب و آلودگی هوا منجر خواهد شد و برآوردهای تحقیق حاضر نشان می دهد که برای تولید یک تن شمش روی، میزان آلودگی هوا ۷ کیلوگرم خواهد بود. حسابداری هزینه جریان مواد در واحد لیچینگ مجموعه صنعتی مورد نظر نشان می دهد که بهازاء 5070 کیلوگرم مواد ورودی با هزینه یا بهاء 12،350،000 تومان، هزینه سیستم 30،000،000 تومانی و هزینه انرژی 1،950،000 تومانی به مقدار تولید 3549 کیلوگرم محصول با هزینه یا بهاء 9،100،000 تومان دست می یابد، به طوری که 1536 کیلوگرم هم تولید باطله با هزینه 3،250،000 تومان ارزیابی گردیده است.بحث: با ارائه الگوهای کامل چرخه حیات برای فرآیند ذوب روی و به صورت ویژه فرآیند کنسانتره ذوب روی، ورودی و خروجی های زنجیره تولید مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی چرخه عمر و بهره وری سبز، نشان میدهد که ذوب روی آلودگی بیشتری نسبت به تولید کنسانتره ایجاد می نماید. بنابراین با دستیابی دقیق به هزینه جریان مواد اشاره شده، در فرآیند تولید کنسانتره ذوب روی می تواند ضمن به حداقل رساندن تلفات، با کاهش میزان آلایندگی محیط زیستی، ضمن کاهش هزینه های مستقیم، با افزودن بر مقدار ستانده اقتصادی موجب رشد و توسعه مجموعه شود.
محمد شاه محمدی؛ یارمحمد بای؛ پروانه کیانی
چکیده
پیشینه و هدف: آلودگی هوا بحرانی است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان با آن روبرو هستند. شهر تهران، مدتها است که با مشکل آلودگی هوا مواجه است و حل آن به یکی از مطالبات مهم اجتماعی تبدیل شده و ابعاد بینالمللی نیز یافته است. پدیده آلودگی هوای تهران سالهاست که تهران را درگیر کرده و در چندین سال گذشته با ورود به فصل سرد و زمستان ...
بیشتر
پیشینه و هدف: آلودگی هوا بحرانی است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان با آن روبرو هستند. شهر تهران، مدتها است که با مشکل آلودگی هوا مواجه است و حل آن به یکی از مطالبات مهم اجتماعی تبدیل شده و ابعاد بینالمللی نیز یافته است. پدیده آلودگی هوای تهران سالهاست که تهران را درگیر کرده و در چندین سال گذشته با ورود به فصل سرد و زمستان پایتختنشینان را با معضل جدی روبه رو میکند و با وجود تمام اقدامات انجام شده برای جلوگیری از ورود آلودگی باز هم شاهد روزهایی هستیم که مدارس تعطیل میشود و طرح زوج و فرد کردن ماشینها نیز همچنان ادامه مییابد؛ اما آلودگی قرص و محکم پابرجاست. نتایج مطالعات پیشین حاکی از تأثیر عوامل مختلفی از جمله عوامل جغرافیایی، ویژگیهای طبیعی شهر، وارونگی دمایی و آلایندههای صنعتی در آلودگی هوا دارد. هدف از این پژوهش، ارائه مدلی برای شاخصهای آلودگی هوای شهر تهران است.مواد و روش ها: تحقیق حاضر از لحاظ نوع و هدف پژوهش، کاربردی و از جنبه روش جمعآوری دادهها، توصیفی- تحلیلی میباشد. در این مطالعه، پژوهشگر پس از شناسایی عوامل مؤثر بر آلودگی هوای شهر تهران با بهرهگیری ازنظر خبرگان مربوطه، تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) را برای سطحبندی و تفسیر روابط مفهومی شاخصهای مذکور بهکاربرده است. با مرور ادبیات پژوهش و اخذ نظر خبرگان، موضوع در قالب شش شاخص (وارونگی دمایی، موقعیت جغرافیایی- اقلیمی، آلایندگی کارخانهها و پالایشگاهها، کیفیت پایین وسایل نقلیه و سوخت مصرفی، پایینبودن سرانه فضای سبز، تراکم بالای جمعیت تهران) مورد شناسایی قرار گرفت. سپس پرسشنامه ماتریسی ساختیافته برای تعیین ارتباطات بینابینی این شاخصها تدوین گردید. دادههای حاصل از پرسشنامه با استفاده از مدلسازی ساختاری تفسیری، تحلیل و در پنج سطح در یک شبکه تعاملی ترسیم شد.نتایج: نتایج این پژوهش نشان داد هم عوامل صنعتی و هم عوامل اقلیمی میتوانند بر آلودگی هوای تهران مؤثر باشند. با توجه به نتایج حاصل از مدلسازی، شاخص «آلایندگی کارخانهها و پالایشگاهها» در بالاترین سطح قرار گرفته است لذا انتقال کارخانجات سطح شهر و جلوگیری از احداث کارخانجات جدید داخل شهر به عنوان یک راهکار میتواند به کاهش آلودگی هوای شهر تهران کمک کند.بحث: هنگام وقوع وارونگی دمایی، هوا پایدار شده و ذرات در محدوده لایه وارونگی تجمع پیدا کرده و بر شدت آلودگی هوا میافزاید. در خصوص آلایندگی کارخانهها و پالایشگاهها بیشترین فرایند تولیدکننده آلودگی هوا در صنایع، پس از فرایند گرمایش، به فرایند ترکیب مواد اختصاص داشته و آلایندههای هوا به حالت دود و ذرات معلق بیشترین موارد را در بر میگیرد. همچنین عمل احتراق در موتور خودروهای قدیمی و بیکیفیت بهخوبی انجام نمیشود و این اصلیترین دلیل تولید مونوکسید کربن است. اقلیم از طریق تغییر عناصر آن مانند دما، بارش، فشار و باد شرایط آلودگی شهر تهران را کنترل میکند. همچنین در مقایسه با شهرهای بزرگ جهان و جمعیت در آنها، تهران از نظر وسعت رتبه 120 تا 130 را به خود اختصاص داده است لکن از نظر تراکم در هر کیلومترمربع، بین رتبه 25 تا 30 قرار گرفته است. این به آن معناست که در این شهر جمعیتی بیش از توان اکولوژیک و مساحت شهری انباشت شده که باعث ایجاد بحرانهایی از جمله آلودگی هوا میشود.
امیدعلی عادلی
چکیده
اگرچه رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف باعث افزایش رفاه اقتصادی شده است اما در کنار آن آلودگی های محیط زیستی زندگی بشر را تهدید می نمایند. هدف مطالعه حاضر بررسی عوامل مؤثر بر آلودگی هوا با تأکید بر انتشار گاز دی اکسیدکربن در بین کشورهای منطقه اکو طی سال های 2000 تا 2018 با تأکید بر توسعه مالی است. برای بررسی اثر توسعه مالی ...
بیشتر
اگرچه رشد و توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف باعث افزایش رفاه اقتصادی شده است اما در کنار آن آلودگی های محیط زیستی زندگی بشر را تهدید می نمایند. هدف مطالعه حاضر بررسی عوامل مؤثر بر آلودگی هوا با تأکید بر انتشار گاز دی اکسیدکربن در بین کشورهای منطقه اکو طی سال های 2000 تا 2018 با تأکید بر توسعه مالی است. برای بررسی اثر توسعه مالی بر آلودگی های محیط زیستی از روش اقتصادسنجی داده های ترکیبی (Panel Data) استفاده شده و ضرایب مدل با نرم افزار Eviews 10 تخمین زده شده اند. متغیر وابسته تحقیق میزان انتشار گاز دی اکسید کربن بر حسب تن در سال و متغیر مستقل شاخص ترکیبی توسعه مالی است. دو متغیر کنترل شامل تولید ناخالص داخلی و میزان مصرف انرژی نیز در مدل لحاظ شده اند. در بلندمدت اثر توسعه مالی بر انتشار گاز دی اکسید کربن در کشورهای منطقه اکو مثبت و معنی دار است همچنین اثرات تولید ناخالص داخلی و مصرف انرژی بر انتشار گاز دیاکسید کربن مثبت و معنی دار هستند. ضریب تعیین مدل برابر با 99 درصد است که بیانگر قدرت توضیح دهندگی بالای مدل است. هر چند افزایش سطح فعالیت های اقتصادی باعث افزایش رفاه در جوامع مختلف می شود، اما با توجه به اینکه افزایش سطح فعالیت های اقتصادی به ویژه فعالیت های صنعتی، باعث افزایش انتشار گاز دی اکسیدکربن و آلودگی های محیط زیستی در کشورهای عضو اکو می شود، سیاستگذاران اقتصادی این کشورها باید با همکاری همدیگر سیاست ها و راهکارهای لازم جهت کنترل و کاهش میزان انتشار گاز دی اکسیدکربن و سایر آلاینده های محیط زیستی را به کار گیرند.