بررسی و مقایسه آثار رشد شهری بر سیمای سرزمین مناطق 4 و 9 شهر کرج جهت بازنگری در روند برنامه ریزی سکونتگاه ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، ایران

2 گروه آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه مدیریت برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امروزه تغییر در کاربری و پوشش اراضی در اثر عامل بسیار اثرگذار افزایش جمعیت ایجاد می‌شود. تغییر سیمای سرزمین از طریق تغییر پوشش و کاربری اراضی صورت می پذیرد. این مطالعه به منظور بررسی، مقایسه و تحلیل آثار رشد شهر بر سیمای سرزمین دو منطقه از شهر کرج با ماهیت ساختاری متفاوت و بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین در اثر رشد شهری انجام شده است. به منظور تهیه نقشه‌های پوشش سرزمین و آشکارسازی تغییرات، از تصاویر ماهواره ای و سنجه‌های سیمای سرزمین استفاده شد. پوشش­ های زمین در سه کلاس عمدة پوشش گیاهی (فضای سبز) در کلاس یک، فضای باز در کلاس دو و ساخت و ساز در کلاس 3 طبقه بندی شدند. تجزیه و تحلیل سنجه‌های سیمای سرزمین در منطقه 4 حاکی از آن است که مساحت طبقه ساخت و ساز شهری در بازه زمانی 15 ساله 48 درصد رشد داشته و اثرات این رشد مبنای کاهش میزان مساحت طبقه های فضای سبز و باز به ترتیب به میزان 19 و 39 درصد گردیده است. این نتایج در منطقه 9 نیز با توجه به کاهش یک درصدی از مساحت طبقه پوشش فضاهای سبز از کل سیمای سرزمین منطقه به همراه کاهش تعداد این لکه ها مبین حذف شدن لکه های فضای سبز می باشد. بنابراین با این روند تخریب وکاهش وسعت و پیوستگی شبکه موزاییک لکه های فضای سبز و باز شهری، ارائه خدمات اکولوژیکی و بهبود کیفیت محیط زیست این مناطق در معرض تهدید قرار دارند. لذا الگو برداری از مدل ­هایی که اصول اکولوژی سیمای سرزمین را در برنامه ­ریزی و مدیریت شهری بیان می کند در اقدامات توسعه ای، اصلاحی و احیاء ساختار اکولوژیکی سرزمین بسیار ضروری می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. Baker, L.A.; Hope, D.; Xu, Y.; Edmonds, J. and Lauver, L., 2001. Nitrogen Balance for the Central Arizona-Phoenix (CAP) Ecosystem, Ecosystems. Vol. 4, No. 6, pp: 582-602.
  2. Botequilha, A. and Ahren, J., 2002. Applying Landscape Ecological Concepts and Metrics In Sustainable Landscape Planning, LandscapeAndUrbanPlanningjournal. Vol. 59, pp: 65-93.
  3. Center for Statistics of Iran. 2016. National Portal of Statistics, Population and Housing Census. (In Persian).
  4. Costanza, R.; d’Arge, R.; de Groot, R.; Farber, S.; Grasso, M.; Hannon, B.; Limburg, K.; Naeem, S.; O’Neill, R.V.; Paruelo, J.; Raskin, R.G.; Sutton, P. and van den Belt, M., 1997. The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature. Vol. 387, pp: 253-260.
  5. Dosskey, M., 2001. Toward quantifying water pollution abatement in response to installing buffers on crop land. EnvironmentalManagement. Vol. 28, pp: 577-598.
  6. Dramestad, W.E.; Olson, J.D. and Forman, R.T.T., 1996. Landscape ecology principles in land- use planning. Harvard University Graduate School of Design and Island press and American Society of Landscape Architecture. 80 p.
  7. Environmental Protection Agency. 2005. First print. Second Report on the Situation of the Environment of Iran, Deputy Director of Education and Planning. 199 p. (In Persian).
  8. Farina, A., 2000. Landscape ecology in action. the Netherlands kluwer academic publisher. 328 p.
  9. Farina, A., 1998. Principles and Methods in Landscape Ecology. Chapman and Hall. London. 84 p.
  10. Feghhi, J. and Karami, A., 2007. Investigation of quantitative measurement of landscape in conservation of land use patterns (case study: Kohgiluyeh and Boyerahmad provinces). Mohitshenasi Journal. Vol. 37, No. 60, pp: 88-79. (In Persian).
  11. Fichera, C.R.; Modica, G. and Pollino, M., 2012. Land Cover classification and change-detection analysis using multi temporal remote sensed imagery and landscape metrics. European journal of Remote Sensing. Vol. 45, pp: 1-18.
  12. Forman, R.T.T., 2008. Urban region: ecology and planning beyond the city. Cambridge University Press, New York, USA. 408 p.
  13. Gluch, R.M. and Ridd, M.K., 2010. The V-I-S Model: Quantifying the Urban Environment. In “Remote Sensing of Urban and Suburban Areas, Remote Sensing and Digital Image Processing 10”, eds. T. Rashed & C. Jürgens. Springer Science+Business Media B.V. pp: 85-116.
  14. Golchobi Diva, Sh., 2017. Investigating and evaluating the principles and criteria of resilience in the sustainability of urban gardens, (Case study: Tehran Municipality Region), Sustainability journal.
  15. Gustafson, E.J., 1998. Quantifying landscape spatial pattern: What is the state of the art. Ecosystems. pp:143-156.
  16. Herold, M.; Scepan, J. and Clarke, K.C., 2002. The use of remote sensing and landscape metrics to describe structures and changes in urban land uses. Environmental and planning. Vol. 34, pp: 1443-1458.
  17. Huang, J.; Zhenshun, T. and Jie, L., 2010. Detecting spatiotemporal change of land use and landscape pattern in a coastal gulf region, southeast of China. Environment, Development and Sustainability. Vol. 12, No. 1, pp: 35-48.
  18. Khazaei, N. and Azari Dehkordi, F., 2009. Rapid Decision Support System to Assess the Consequences of Activities in Destruction of Shafarood Watershed Land. Mohitshenasi Journal. Vol. 35, No. 51, pp: 69-80. (In Persian).
  19. Koomen, E.; Stillwell, J.; Bakema, A. and Scholten, H.J., 2007. Modeling Land-Use Change, Progress, and Applications. Springer. Netherlands. 392 p.
  20. Kristensen, P., 2004. The DPSIR Framework. Workshop on a Comprehensive/detailed assessment of vulnerability of water resources to environmental change in Africa using river basin approach. UNEP Headquarters, Nairobi, Kenya.
  21. McGarigal, K. and Marks, B., 1995. FRAGSTATS: spatial pattern analysis program for quantifying landscape structure. Department of agriculture and Forest services. Practice northwest Research Station. Gen, Tech, Rep, PNW- GTR- 351, Portland or U.S. 122 p.
  22. Narumalani, S.; Mishra, D.R. and Roth well, R.G., 2004. Change detection and landscape metrics for anthropogenic processes in the greater EFMO area. Remote Sensing of Environment. Vol. 91, pp: 478-489.
  23. Privar, P.; Yavari, A. and Sotoudeh, A., 2009. Analysis of ecological structure of the landscape of Tehran in order to formulate solutions for improving environmental quality. Mohitshenasi Journal. Vol. 35, No. 50. (In Persian)
  24. Pauleit, S. and Duhme, F., 2000. Assessing the environmental performance of land cover types for urban planning. Landscapeand urban planning. Vol. 52, No. 1, pp: 1-2.
  25. Ramachandra, T.V.; Utam, K. and Joshi, N.V., 2012. Landscape Dynamics in Western Hymalia- Mandhala Watreshed, Himachal Pradesh, India. Asian journal of Geoinformatics. Vol. 12, No. 1, pp: 21-32.
  26. Randolph, J., 2004. Environmental Land Use Planning and Management, Island Press, Washington, DC. comparison of two petroleum-oriented cities, Landscape and Urban Planning. Vol. 78, No. 4, pp: 269-278.
  27. Ridd, M.K., 1995. Exploring a V-I-S (Vegetation-Impervious Surface-Soil) model for urban ecosystemanalysis through remote sensing: comparative anatomy for cities. Int J Remote Sens. Vol. 16, No. 4, pp: 2165-2185.
  28. Schrevel, A. and Kumar, R., 2010. The Livehood concept integrated into the DPSIR analytical tool.
  29. Talebi Amiri, Sh. and Azari Dehkordi, F., 2005. Analysis of the destruction of the land of the waters of the Neka watershed using the land surface ecology metrics. Environmental Science. Vol. 6, No. 3, pp: 133-144.
  30. Tjallingii, S.P., 2000. Ecology on the edge: Landscape and ecology between town and country. Landscape and Urban Planning. Vol. 48, No. 3-4, pp: 103-119.
  31. Yu, X. and NG, C., 2006. An integrated evaluation of landscape change using remote sensing and landscape metrics:A case study of Panyu, Guangzhou.Remote sensing. Vol. 27, No. 6, pp: 175-192.

 

محیط زیست و توسعه فرابخشی
دوره 6، شماره 71
بهار 1400
صفحه 25-40

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار