نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
چکیده
با به کارگیری روشهای نوین در ارزیابی ریسک ها می توان تا حدود قابل ملاحظه ای از شدت بروز ریسک ها و به تبع آن از خسارات وارده بر محیط زیست کاست و در راستای نیل به توسعه پایدار حرکت نمود. در این پژوهش با استفاده از مدل (DPSIR) تهدیدات و ارزش های محیط زیستی تالاب های پل دختر در حیطه اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی بررسی و بر اساس امتیاز تهدیدات، ارزش ها و ارتباط بین تهدیدها و ارزش ها ارزیابی آسیب پذیری تالاب ها انجام و راهبردهای مدیریتی در پاسخ به نیروهای محرکه، فشارها، وضعیت و اثرات ریسک ها ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان داد از نظر اکولوژیک، هیدرولوژیک و اجتماعی به ترتیب: وقوع خشکسالی ها، آتش سوزی نیزارها و زهکشی تالاب منجر به کاهش تنوع زیستی، افزایش کدورت آب و کاهش نگه داشت ذخیره آب و کاهش کارکردی منطقه شکار و صید ممنوع تالاب های پلدختر گردیده است. بیشترین تأثیر تهدیدات اکولوژیک بر پرندگان تالابی با میانگین امتیاز 1/16 و کمترین تأثیر تهدیدات بر گیاهان خشکیزی با میانگین امتیاز 2 می باشد. ریسک های محیط زیستی تأثیری بیشتری با میانگین امتیاز 3/10 بر کاهش نگه داشت آب در دوره کم آبی تالاب ها خواهند داشت و کاهش کارکردی منطقه شکار و صید ممنوع تالاب با امتیاز 6/8 از نظر اجتماعی مهمترین اثر ریسک ها بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- ترک، ل. و یاراحمدی، ع. م. ۱۳۹۸. توسعه بدون برنامه گردشگری و تأثیر آن بر محیط زیست دریاچهها (مطالعه موردی: دریاچه گهر لرستان)، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دوره 6، شماره 1، صفحات ۸۳ تا ۹۵.
- جعفری آذر، س. سیزقبایی، غ. م. توکلی، م؛ و دشتی، س، ۱۳۹۷. ارزیابی ریسک زیستمحیطی تالاب بینالمللی رودهای شور، شیرین و میناب، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 5، شماره 4، صفحات ۶۵ تا ۸۸.
- جهانی شکیب، ف. ملک محمدی، ب؛ یوسفی روبیات، ا؛ و عالی پور، م،. ۱۳۹۶. تدوین راهبردهای مدیریتی به کمک روش نوین ارزیابی آسیب پذیری اکوسیستمهای تالابی (مطالعه موردی: تالاب چغاخور)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 19، ویژه نامه شماره 5، تابستان، صفحات ۳۷۷ تا ۳۹۱.
- رحیمی بلوچی، ل. و ملک محمدی، ب. ۱۳۹۲. ارزیابی ریسکهای محیطزیستی تالاب بینالمللی شادگان بر اساس شاخص های عملکرد اکولوژیکی، محیط شناسی، سال 39، شماره 1، صفحات ۱۰۱ تا ۱۱۲.
- گزابی زاده، م. سبز قبایی، غ ر. و دشتی، س.، ۱۳۹۶. تحلیل و ارزیابی راهبردهای حفاظتی تالاب هورالعظیم با استفاده از ماتریسهای SWOT و QSPM، علوم و مهندسی آبیاری، جلد 41، شمارهی 4، صفحات ۴۵ تا ۵۹.
- مددی، ح.، مرادی، ح.، سفیانیان، ع. ر. و سلمان ماهینی، ع. ر. ۱۳۹۶. کاربرد مدلسازی صدای ترافیک در تعیین منطقه اثر بومشناختی جادهها در
زیستگاههای طبیعی استان لرستان، بومشناختی کاربردی، سال ۶، شماره ۲، صفحات ۶۹ تا ۸۱. - مکوندی، ر.، آستانی، س. و چراغی، م. ۱۳۹۲. ارزیابی ریسک محیطزیستی تالابها با استفاده از
روشهای SAW و EFMEA (مطالعه موردی: تالاب بین المللی انزلی)، فصلنامه اکوبیولوژی تالاب، سال 5، شماره 17، صفحات ۶۱ تا ۷۴. - مهدی نسب، م. و میرزایی، ر.۱۳۹۷. تالابها با تأکید بر ارزشهای زیستمحیطی و ژئوتوریستی
تالابهای 11 گانه شهرستان پلدختر، انتشارات نارین رسانه، چاپ اول، پاییز، کرج، 271 صفحه. - مهدی نسب، م. ۱۳۹۸. بررسی تنوع زیستی پرندگان آبزی و کنار آبزی زمستانگذران تالابهای پلدختر، مجله علمی پژوهشی محیط زیست جانوری، سال ۱۱، شماره ۲، صفحات ۱۰۵ تا ۱۱۴.
- مهدی نسب، م.، ۱۳۹۸. ارزیابی تروفی بر اساس شاخص کارلسون (TSI) مطالعه موردی:
تالابهای دائمی شهرستان پلدختر، مجله علمی شیلات ایران، دوره ۲۸، شماره ۲، صفحات ۱۷۹ تا ۱۸۶. - Barbier, E.B. 2013.Valuing ecosystem services for coastal wetland protection and restoration, progress and challenge, department of economics and finance, university of Wyoming, 1000e. University ave., Laramie.
- Bassi, N. Dinesh kumai. M., Sharma, A., Pardha S. P. 2014. Status of wetlands in India: a review of extent, ecosystem benefits, theats and management strategies. Journal of hydrology: regional studies, 2: pp: 1- 19.
- Damian, S. and Waverly, T. 2012. Ecological risk assessment, department of biology, North Carolina state university, Raleigh, North Carolina. USA, progress in molecular biology and translational science, 112, pp: 1877- 1173.
- De Lange, H.J., sala, S., Vighl, M., faber, J.H., 2010, Ecological vulnerability in risk assessment: a review and perspectives, science of the total environment, 408, pp: 3871- 3879.
- Namaalwa, S., Vandam. A.A., Funk. A., Ajie. G.S and Kaggwa, R.C. 2013. A Characte Function and Services of Namatala Wetland Uganda, Environmental Science and Policy, 34, pp: 44-57.
- Kagalou, I., Leonardos. L., Anastasiadou, C., Neofytou, C. 2012. DPSIR Approach for an integrated river management frarnework. A preliminary application on a Mediterranean site (kalamas river- NW Greece) water resour manage, pp: 1677- 1692.
- Nguyen, A. K., Liou, Y. A., Li, M. H., Tran, T.A. 2016. Zoning Eco-Environmental Vulnerability for Environmental Management and Protection, Ecological Indicators, 69, pp: 100-117.
- Paustenbach, D. J. 2002. Human & ecological risk assessment, theory & practice New York: john wiley & sons 1556pp.
- Straford, C.J., Acreman, M.C. and Rees, H.G. 2011. A simple method for assessing the vulnerability of wetland ecosystem services. Hydrological sciences journal, 56(8). pp: 1485- 1500.
- K., Helming, K., Krippner, B., Sieber, S. and Paloma, S.G.Y. 2012. Does Research Applying the DPSIR Framework Support Decision Making Landuse Policy. 29. pp: 102- 110.
- Turner, B. L, II., Kasperson, R, E., Matson, P. A., McCarthy, J. J., Corell, R. W., Christensen, L., Eckley, N., Kasperson, J. X., Luers, A., Martello, M. L., Polsky, C., Pulsipher, A. and Schiller, A. 2003. A Framework for Vulnerability Analysis in Sustainability Science, Proc. Natl. Academic. Science. Pnas, 100 (14), pp: 8074-8079.
- Zacharias, I., Parasidoy, A., Bergmeier, E., Kehayias, G., Dimitriou, E. and Dimopoulos, P. 2012. A DPSIR model for Mediterranean temporary ponds, European, national and local scale comparisons. Annals Del limnologic- international journal of limnology, 44, pp: 253- 266.
)