نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
چکیده
همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های 2000 تا 2008 تقریباً 99 میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تأثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با 8 زیر حوضه به وسعت 66/9275 کیلومتر مربع، در مجموع 4/22 درصد از کل حوضه کرخه را شامل می شود، این رودخانه با طول 290 کیلومتر و شیب 26 درصدی پرشیبترین و سیلخیزترین زیر حوضه کرخه است. نتایج تحلیل های آماری بر داده های دبی لحظه ای حوضه کشکان نشان داد که از سال 1342 تا 1398 تعداد 58 سیلاب با میانگین دبی لحظه ای 78/1062 متر مکعب حادث شده است از نظر پراکنش زمانی تعداد 65 درصد سیلاب ها در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت و ازلحاظ میزان دبی 36 درصد سیلاب ها دبی آن ها بیش از 1000 متر مکعب میباشد. از نظر فراوانی وقوع سیلاب دهه 1398- 1390 با 19 درصد سیلاب بیشترین فراوانی را دارا و از نظر دامنه بزرگی سیلاب حدود 14 درصد سیلابها شدید، 22 درصد متوسط و 64 درصد در رنج سیلاب کوچک قرار داشته اند.
براساس توزیع گمبل در 200 سال یکبار با احتمال وقوع 995/0 درصد سیلابی با دبی لحظه ای 77/4489 متر مکعب با تلرانس 06/535 متر مکعب در حوضه کشکان حادث می گردد. بر اثر سیل 12 فروردین ماه تعداد 14 نفر جان خود را از دست دادند و میزان خسارت در حدود 4/10301 میلیارد تومان برآورد گردید. عمده دلایل وقوع سیلابی با دبی لحظه ای 6000 متر مکعب در ثانیه در حوضه کشکان را می توان به وقوع بارش با میانگین 3/112 میلیمتر در روز 12 فروردین و 5/321 میلیمتری به مدت 9 روز از 4 تا 12 فروردین در سطح حوضه کشکان، حادث شدن سیلی با دبی لحظه ای 3350 متر مکعب در مورخه 5 فروردین 1398، نبود سد مخزنی ذخیرهای قابل ملاحظه برای مهار سیلاب، تأثیر پل بابازید به عنوان سد و جمع شدن رواناب در پشت پل تا شعاع 5 کیلومتری و رسیدن رمپ پل به نقطه شکست و درنتیجه افزایش مقدار و سرعت جریان دبی سیلابی به سمت شهر پلدختر، کاهش بستر رودخانه بین 1 تا 13 متر در بازسازی دیواره ساحلی بعد از سیل 15 بهمن 1384 در نتیجه کاهش ظرفیت آبگذری رودخانه کشکان در شهر پلدختر هنگام سیل را می توان اشاره کرد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- استانداری لرستان. 1398. معاونت مدیریت بحران.
- رجبی زاده، ی.؛ ایوب زاده، س.ع. و قمشی، م.، 1398. بررسی سیل خوزستان در سال آبی 1397-1398 و ارائه راهکارهای کنترل و مدیریت آن در آینده. فصلنامه اکوهیدرولوژی. دوره 6، شماره 4، صفحات 1069 تا 1084.
- شرکت آب منطقه ای استان لرستان. 1398. واحد مطالعات و بیلان.
- محمدی خوشوئی، م.؛ ملکینژاد، ح. و دستورانی، م.ت.، 1396. مقایسه روشهای تجزیه و تحلیل منطقهای برای تخمین تخلیه سیل قله (مطالعه موردی: حوضههای اصفهان- سیرجان و یزد- اردکان). مراتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران. دوره 70، شماره 2، صفحات 515 تا 592.
- مهدی نسب، م.؛ طاووسی، ت. و میرزایی، ر.، 1393. پیشبینی احتمال وقوع سیل و حداکثر بارش متحمل زیر حوضه پلدختر با استفاده از روش سریهای جزیی. فصلنامه علمی پژوهشی اکوسیستمهای طبیعی ایران. سال 5، شماره 1، صفحات 97 تا 109.
- مهدی نسب، م.؛ نگارش، ح. و طاووسی، ت.، 1394. مدل سازی بارش- رواناب حوضه آبریز کشکان بر اساس مدلهای آماری. جغرافیا و برنامهریزی محیطی. سال 26، شماره پیاپی 58، شماره 2، صفحات 67 تا 84.
- نگارش، ح.؛ طاووسی، ت. و مهدی نسب، م.، 1391. مدل سازی تولید رواناب حوضه آبریز رودخانه کشکان بر اساس روشهای آماری. دوفصلنامه پژوهشهای بومشناسی شهری. سال 3، شماره 6، صفحات 81 تا 92.
- Jongman, B.; Hochrainer-stigler, S.; Feyen, L.; Aerts, J.C.; Mechler, R.; Botzen, W.W.; Bouwer, L.M.; Pflug, G.; Rojas, R. and Ward, P.J., 2014. Increasing stress on disaster- risk finance due to large floods. Nat. Clim change. Vol. 4, No. 4, pp: 264- 268.
- Opolot, E., 2013. Application of remote sensing and geographical information systems in flood management. Journal of applied science engineering and technology. Vol. 6, No. 10, pp: 1884- 1984.
)