نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران
چکیده
مفهوم محیط زیست پاک، یکی از مهمترین و شاخص ترین اصول کلان در سیاستگذاری تمام کشور جهان به شمار می رود. این مسأله به ویژه در میان کشورهایی که از سرمایه های کلان نفت و گاز (که یکی از آلاینده های مهم محیط زیست به شمار می روند) از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد. چرا که امروزه هزینه های انسانی و اقتصادی صرف شده در راستای دستیابی به محیط زیست پایدار میلیاردها دلار برآورد می گردد. کشور ایران نیز به سبب برخورداری از صنایع نفت و گاز یکی از کشورهایی است که به مسأله محیط زیست و آلاینده های حاصل از فعالیت آن اهمیت ویژه ای می دهد و همواره درصدد طراحی و اعمال مدل و الگوهایی مختلفی برای کاهش آلاینده های نفت و گاز بوده است. در این مقاله نیز، نویسندگان مساعی خود را صرف طراحی الگوی محیط زیستی توسعه پایدار در صنعت گاز ایران نموده اند. روش تحقیق ترکیبی مبتنی بر تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است. جامعه آماری مقاله حاضر مبتنی بر 1080 نفر بوده و با استفاده از روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری با 25 خبره، مصاحبه عمیق انجام و در بخش کمی، برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته ای با روش نمونه گیری خوشه ای نسبی در بین 285 نفر از نمونه ها توزیع گردید. روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با نرم افزارهای SPSS و AMOS تحلیل گردید. نتایج بخش کیفی حاکی از آن بوده که الگوی محیط زیستی توسعه پایدار دارای 15 بعد به شرح شرایط علی (1. رسالت خدمات‌رسانی، 2. الزامات ایمنی و بهداشت، 3. مسؤولیت اجتماعی)، شرایط زمینه ای (4. آموزش و یادگیری، 5. فرهنگ‌سازی، 6. نگرش و آگاهی مدیران)، شرایط مداخله ای (7. پیمانکاران، 8. تأسیسات و تجهیزات فنی، 9. تکنولوژی و عملیات فنی)، راهبرد ( 10. سیاست‌گذاری‌های میان‌مدت و بلندمدت وزارت نیرو، 11. نظارت و ارزیابی مستمر بر روند پروژه‌ها، 12. برنامه‌های مدیریت مصرف مشترکان، 13. برنامه‌های مدیریت آلاینده‌های حاصله) و پیامد ( 14. ارتقاء عملکرد زیست محیطی شرکت گاز و 15. حرکت در جهت توسعه پایدار) است. نتایج بخش کمی نشان داد که تمامی ابعاد مدل پارادایمی پژوهش، مورد تأیید واقع شدند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- احمدنژاد، م.؛ پاکرو، م. و مشهدی، م.، 1394. توسعه پایدار در صنعت نفت و گاز از طریق الزامات و تعهدات شرکتهای خارجی به استفاده حداکثری از توان داخل در قوانین و قراردادهای نفتی، پنجمین کنفرانس بینالمللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی، تهران، دبیرخانه دائمی همایش.
- الهایی زاده، م. و عابدی، ب.، 1397. برنامه ریزی و مدیریت محیطزیست در راستای دستیابی به توسعه پایدار، دومین همایش ملی دانش و فناوری علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیطزیست ایران، تهران، موسسه برگزار کننده همایشهای توسعه محور دانش و فناوری سام ایرانیان.
- پروین، ا.؛ غیاثی ندوشن، س. و محمدی، ش.، 1393. ارائه مدل مفهومی رابطه بین کیفیت برونداد آموزش عالی و توسعه پایدار بر اساس رویکرد سیستمی. فصلنامه پژوهش های رهبری و مدیریت آموزشی. دوره 1، شماره 1، صفحات 97 تا 117.
- توانا، ع. و کریمی دمنه، م.، 1399. بررسی ارتباط بهینهسازی انرژی با امنیت محیط زیستی و دستیابی به توسعه پایدار، ششمین کنفرانس ملی بهینه سازی در علوم و مهندسی، بابل.
- زاهدی، ش.، 1390. جهانی شدن و توسعه پایدار. فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن. دوره 2، شماره 3، صفحات 1 تا 18.
- زاهدی، ش.، 1395. توسعه پایدار جامع با تأکید بر مدیریت و کارآفرینی سبز، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
- ذاکریان، م.؛ موسوی، م. و باقریکشکولی، ع.، 1392. مسائل محیط زیستی و توسعه پایدار شهرستان های استان یزد. فصلنامه بین المللی انجمن جغرافیای ایران. دوره جدید. دوره 11، شماره 39، صفحات 293 تا 315.
- سادات هاشمی، م.؛ نصراللهی، ز. و بامری، س.، 1395. ارزیابی عوامل مؤثر بر محیط زیست و توسعۀ پایدار در گروه کشورهای منا و OECD بر اساس مدل STIRPAT. مجله اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دوره 3، شماره 2، صفحات 127 تا 148.
- صالحی امیری، ر.؛ قدمی، م. و بیگزاده، ی.، 1391. طراحی و ارائه الگو جهت سنجش تأثیر سرمایه اجتماعی بر ابعاد توسعه پایدار، فراسوی مدیریت. دوره 6، شماره 23، صفحات 15 تا 37.
- عزیزیان م.ص.؛ ساعدی، س.؛ محمودی، پ. و خورشیدی، ن.، 1394. بررسی رابطه محیط زیست و توسعه پایدار شهری. دومین کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، به صورت الکترونیکی، مؤسسه بین المللی معماری، شهرسازی مهرازشهر.
- فیاضی، م.، 1399. بررسی ابعاد محیطزیستی و مدیریت شهری با تأکید برکارافرینی و توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهریزد)، کنفرانس بین المللی عمران، معماری، توسعه و بازآفرینی زیرساخت های شهری در ایران، تهران.
- فیروزی، م.؛ محمدی دهچشمه، م. و سعیدی، ج.، 1396. ارزیابی شاخص های پایداری محیط زیستی با تأکید بر آلودگی هوا و آلاینده های صنعتی، مطالعه موردی: کلان شهر اهواز. دو فصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری. دوره 8، شماره 1، صفحات13 تا 28.
- قادری، ع.؛ رنجبر، ع. و قادری، ع.، 1394. ارزیابی اثرات محیط زیستی پالایشگاه های نفت و گاز.چهارمین همایش سراسری محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی، تهران، مؤسسه آموزش عالی مهر اروند-گروه ترویجی دوستداران محیطزیست.
- کاشانی اصل، ا.؛ صلاحی، و. و رامش، س.، 1397. کاربرد انرژی های تجدیدپذیر در برنامهریزی شهری با رویکرد ارتقای شرایط محیط زیستی ، اولین همایش بررسی چالشها و ارایه راهکارهای نوین مدیریت شهری، تهران، سازمان بسیج شهرداری تهران.
- کمال غریبی، م.، 1393. دستیابی به توسعه پایدار در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی: راهکارهای جهانی،اولین کنفرانس ملی نفت، گاز پتروشیمی و توسعه پایدار، تهران، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.
- محمدی حمیدی، س. و سبحانی، ن.، 1397. توسعه پایدار در منطقه خاورمیانه با تاکید برکشور ایران. مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان. دوره 8، شماره 28، صفحات 99 تا 114.
- ملکینیا، ع.؛ بازرگان، ع.؛ واعظی، م. و احمدیان، م.، 1393. شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های دانشگاه پایدار. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی. دوره 20، شماره 3، صفحات 1 تا 26.
- مومنی، م.، 1393. اهمیت برنامهریزی
آموزش های محیطزیست در توسعه پایدار اکوتوریسم ایران با استفاده از مدل SWOT. فصلنامه فضای گردشگری. دوره3، شماره 11، صفحات 49 تا 67. - نوابخش، م. وثابتی،م.،1394.طراحی و ارائه الگو جهت سنجش تأثیر سرمایه فرهنگی بر ابعاد توسعه پایدار شهری با تأکید بر انرژیهای پاک. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. دوره 8، شماره 1، صفحات 37 تا50.
- Howes, M.; Wortley, L.; Potts, R.; Dedekorkut-Howes, A.; Serrao-Neumann, S.; Davidson, J.; Smith, T. and Nunn, P., 2017. Environmental Sustainability: A Case of Policy Implementation Failure? Sustainability. Vol. 9, pp: 165.
- Klarin, T., 2018. The Concept of Sustainable Development: From its Beginning to the Contemporary Issues. Zagreb International Review of Economics & Business. Vol. 21, No. 1, pp: 67-94.
- Liu, S.; Lu, Y. and Chen, W., 2018. Bridge knowledge gaps in environmental health and safety forsustainable development of nano-industries. Nano Today. Vol. 23, pp: 11-15.
- Mikulcic, H.; Duicic, N. and Dewil, R., 2017. Environmental management as a pillar for sustainable development. Journal of Environmental Management. Vol. 203, pp: 867-871.
- Nasibulina, A., 2015. Education for Sustainable Development and Environmental Ethics, Worldwide trends in the development of education and academic research. Procedia - Social and Behavioral Sciences. Vol. 214, pp: 1077-1082.
- Orazalin, N. and Monowar, M., 2018. Economic, environmental, and social performance indicators of sustainability reporting: Evidence from the Russian oil and gas industry. Energy Policy. Vol. 121, pp: 70-79.
- Paletta, A.; Fava, F.; Ubertini, F.; Bastioli, C.; Gregori, ; La Camera, F. and Douvan, A.R., 2019. Universities, industries and sustainable development: Outcomes of the 2017 G7 Environment Ministerial Meeting. Sustainable Production and Consumption. Vol. 19, pp: 1-10.
- Scherer, L.; Behrens, P.; de Koning, A.; Heijungs, R.; Sprecher, B., Tukker A. (2018). Trade-offs between social and environmental Sustainable Development Goals. Environmental Science and Policy. Vol. 90, pp: 65-72.
- Shen, J.; Zhang, X.; Lv, Y.; Yang, X.; Wu, J.; Lin, L. and Yanzong, Z., 2019. An improved emergy evaluation of the environmental sustainability of China’s steel production from 2005 to 2015. Ecological Indicators. Vol. 103, pp: 55-69.
- Sutthichaimethee, P. and Sawangdee, Y., 2016. Modeling environmental impact of service sectors to promote sustainable development of Thailand. Ethics in science and environmental politics. Vol. 16, pp: 11-17.
)