محیط زیست و توسعه فرابخشی

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم ها و فایل های لازم

اسامی داوران

فرا تحلیل مطالعات رابطه آگاهی زیست محیطی و رفتار زیست محیطی در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

در قرن حاضر، رفتارهای زیست­ محیطی انسان، به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر محیط ­زیست مورد توجه جامعه‌شناسان قرار گرفته است. این رفتارها ضمن این­ که بر مسائل و تهدیدات زیست محیطی مؤثر است، خود نیز از عوامل متعددی تأثیر می‌پذیرد. در این مطالعه به بررسی رابطه آگاهی زیست ­محیطی با رفتار زیست­ محیطی با رویکرد فرا تحلیل پرداخته شده است. بدین‌ منظور 23 پژوهش انجام شده در بین سال ­های 98-1390 با موضوع رفتارهای زیست ­محیطی که در پایگاه­ های ثبت مقالات ایرانی قابل دسترس بوده­ و دارای شرایط لازم جهت ورود به فرا تحلیل بودند، جهت بررسی انتخاب شدند. پژوهش‌های منتخب به روش پیمایشی و با به‌کارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و بر حسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌اند. در گام نخست ارزیابی پژوهش‌های منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافته‌ها حکایت از همگنی اندازه‌ اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با به‌ کارگیری نسخه دوم نرم‌افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر آگاهی زیست­ محیطی بر رفتار زیست ­محیطی معادل ‌233/0 می‌باشد که بر حسب نظام تفسیری کوهن، در حد متوسط ارزیابی می‌شود. هم­چنین، نتایج بررسی نقش تعدیل‌کنندگی متغیر جامعه آماری در مطالعات بیانگر آن بود که آگاهی زیست ­محیطی شهروندان تأثیر بیشتری بر رفتار زیست­ محیطی آن‌ها نسبت به دانش آموزان داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
  1. احمدیان، د. و حقیقتیان، م.، 1395. تحلیل جامعه شناختی نقش عوامل فرهنگی بر رفتارهای زیست محیطی شهری مورد مطالعه شهروندان شهر کرمانشاه. مطالعات جامعه شناختی شهری. سال 6، شماره 18، صفحات 51 تا 76.
  2. آزادخانی، پ.؛ سادات ­نژاد، م. و شرفخانی، ج.، 1397. بررسی آموزش زیست محیطی و رفتارهای حفاظت از محیط زیست دانش آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر ایلام. فصلنامه انسان و محیط زیست. شماره 44، صفحات 139 تا 153.
  3. اسدی، م. و مهرابی، م.، 1397. بررسی عوامل زمینه­ای و اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست محیطی شهروندان بندرعباس. پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان. شماره 15، صفحات 118 تا 134.
  4. برک ­پور، ن. و جهان ­سیر، ف.، 1395. شهروندی محیط زیستی و تحلیل رفتار شهروندی در شهر قزوین. فصلنامه هویت شهر. سال 10، شماره 28، صفحات 53 تا 66.
  5. جعفرصالحی، س. و فاضلی، م.، 1392. شکاف نگرش، دانش و رفتار زیست محیطی گردشگران. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. سال 22، شماره 2، صفحات 137 تا 161.
  6. جعفری، س.؛ نجارزاده، م.؛ جعفری، ن. و رجبی، ن.، 1396. رابطه ساختاری ارزش درک شده و رضایت گردشگر با رفتار مسؤولانه زیست محیطی، نقش میانجی مشارکت گردشگر. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. سال 12، شماره 37، صفحات 115 تا 151.
  7. حاجی­­زاده میمندی، م. و فلک ­الدین، ز. 1396. بررسی عوامل اجتماعی تا فرهنگی مؤثر بر رفتارهای زیست محیطی مسؤولانه، مورد مطالعه شهروندان شهر خرم­آباد. فصلنامه توسعه اجتماعی. دوره 12، شماره 1، صفحات 7 تا 36.
  8. حبیبی، ف. و مصطفی ­زاده، س.، 1396. بررسی رفتارهای محیط­زیستی گردشگران دریاچه زریوار مریوان. فصلنامه جغرافیا و توسعه. شماره 47، صفحات 163 تا 184.
  9. حجازی، ی.؛ کرمی دابخانی، ر.؛ حسینی، م. و رضایی، ع.، 1396. بررسی عوامل مؤثر بر رفتار محیط­زیستی اعضای سازمان‌های مردم نهاد محیط­زیستی استان تهران. فصلنامه محیط شناسی. دوره 43، شماره 1، صفحات 17 تا 30.
  10. حقیقتیان، م.، 1393. تحلیلی بر رفتار زیست محیطی شهروندان اصفهان و عوامل مؤثر بر آن. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ­ای. سال 6، شماره 23، صفحات 133 تا 144.
  11. حقیقتیان، م.؛ هاشمیان، ع. و احمدیان، د.، 1394. تحلیل جامعه شناختی نقش عوامل ساختاری در شکاف بین نگرش و رفتار زیست محیطی، مورد مطالعه، شهروندان شهر کرمانشاه. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دوره 4، شماره 4، صفحات 593 تا 614.
  12. دلاور، ع.، 1384. مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران. انتشارات رشد.
  13. سبزه ­ای، م.ت؛ قلی ­پور، س. و آدینه ­وند، م.، 1395. بررسی رابطه بین آگاهی، نگرش و رفتار حامی محیط زیست دانشجویان دختر دانشگاه قم. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. سال 4، شماره 4، صفحات 5 تا 16.
  14. صالحی، ص.، 1390. رفتارهای زیست محیطی، دانش زیست محیطی و تحصیلات. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز. دوره 6، شماره 2، صفحات 201 تا 220.
  15. صالحی، ص.؛ پازوکی ­نژاد، ز. و امامقلی، ل.، 1392. آموزش و پرورش و محیط زیست . نگرش، آگاهی و رفتارهای زیست محیطی دانش آموزن. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز. دوره 6، شماره 2، صفحات 71 تا 90.
  16. صالحی، ص. و امامقلی، ل.، 1395. نقش هنجارهای فردی و اجتماعی در شکل­گیری رفتار حامی محیط زیست. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. سال 4، شماره 3، صفحات 11 تا 20.
  17. صالحی، ص. و قائمی ­اصل، ز.، 1392. بررسی رابطه آموزش زیست محیطی و رفتارهای حفاظت از محیط زیست، مورد مطالعه دانش ­آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر بابل. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. سال 1، شماره 3، صفحات 67 تا 79.
  18. صالحی، ص.؛ قدمی، م. و همتی گویمی، ز.، 1391. بررسی رفتارهای محیط زیستی در بین گردشگران ساحلی، مطالعه موردی، گردشگران ساحلی شهر بوشهر در ایام نوروز. مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری. سال 1، شماره 1، صفحات 35 تا 58.
  19. صالحی، ص.؛ معمار، ر. و باید، آ.، 1394. تبیین جامعه شناختی رفتار محیط زیستی گردشگران، مطالعه موردی، پارک جنگلی نور. مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری. سال 4، شماره 15، صفحات 107 تا 127.
  20. صفا، ل.؛ صلاحی مقدم، ن. و گنج خانلو، م.م.، 1396. مدل­یابی رفتار حفاظت زیست محیطی روستاییان بر مبنای تئوری ارزش تا  عقیده تا  هنجار، مورد مطالعه، شهرستان خدابنده. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 13، شماره 2، صفحات 91 تا 108.
  21. صیف، م.ح.؛ رستگار، ا.؛ طالبی، س.؛ کریمی فرد، ط. و تاجوران، م.، 1396. ارائه مدل علی تطبیقی عوامل مؤثر بر رفتارهای حفاظتی زیست محیطی، مورد مطالعه گردشگران داخلیو خارجی استان فارس. دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری. سال 5، شماره 10، صفحات 99 تا 125.
  22. ظهیری،ه.، 1388. فرا تحلیل پژوهش ­های انجام شده در بخش تعاون. گزارش طرح پژوهشی. وزارت تعاون، معاونت پژوهش، برنامه ­ریزی و آموزش تعاون. دفتر پژوهش­ ها و مطالعات تعاون.
  23. فرهمند، م.؛ شکوهی ­فر، ک. و سیار خلج، ح.، 1392. بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست محیطی، مورد مطالعه شهروندان شهر یزد. مطالعات جامعه شناختی شهری. سال 4، شماره 10، صفحات 1 تا 21.
  24. فریتبوف، ک.، 1386. پیوندهای پنهان، تلفیق گستره های زیست شناختی و اجتماعی حیات در علم پایداری. ترجمه محمد حریری اکبری. تهران. نشر نی.
  25. فلک ­الدین، ز. و حاجی ­زاده میمندی، م.، 1396.  ررسی رفتارهای زیست محیطی مسئولانه در بین شهروندان شهر یزد و عوامل اجتماعی تا  فرهنگی مؤثر بر آن. جامعه ­شناسی نهادهای اجتماعی. دوره 4، شماره 10، صفحات 81 تا 112.
  26. قاضی طباطبایی، م. و ودادهیر، ا.، 1389. فرا تحلیل در پژوهش های اجتماعی و رفتاری. تهران. نشر جامعه شناسان.
  27. قربانی ­زاده،و. و نانگیر،ط. ح.، 1392. راهنمای کاربردی فرا تحلیل با نرم افزار CMA2 تهران. انتشارات جامعه شناسان.
  28. مختاری ملک آبادی، ر.؛ عبداللهی، ع. و صادقی، ح.، 1393. تحلیل و بازشناسی رفتارهای زیست محیطی شهری، مطالعه موردی، شهر اصفهان سال 1391. مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری. سال 5، شماره 18، صفحات 1 تا 20.
  29. منتی ­زاده، م.؛ زمانی، غل. و کرمی، ع.، 1393. مدل­یابی رفتار زیست محیطی زارعان شهرستان شیراز با استفاده از تئوری ارزش تا  عقیده تا  هنجار استرن. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 45، شماره 4، صفحات 613 تا 624.
  30. نجار زاده، م.؛ جعفری، س.؛ جعفری، ن. و رجبی، ن.، 1397. رابطه ساختاری نگرش و دانش محیط زیستی با تمایلات رفتاری در حفاظت از محیط زیست، نقش میانجی رضایت گردشگر و فایده درک شده.  فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. سال 7، شماره 1، صفحات 127 تا 142.
  31. نصرالهی، ن.؛ مختاری، ح. و سیدین، م.، 1392. فرا تحلیل، رویکردی به تلفیق و ارزشیابی پژوهش‌های علم اطلاعات و دانش شناسی. فصلنامه علمی پژوهشی پردازش و هدایت اطلاعات. دوره 29، شماره 2، صفحات 316 تا 293.
  32. نعیمی، ا.؛ رضائی، ر. و موسی ­پور، ک.، 1397. تحلیل سازه های محیط زیستی تأثیرگذار بر رفتار حفاظت از محیط زیست روستائیان شهرستان باغ ملک استان خوزستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 14، شماره 1، صفحات 1 تا 22.
  33. نیازی، م.؛ حسینی ­زاده، س. و سخایی، ا.، 1395. فرا تحلیل؛ نظریه تا کاربرد. تهران. انتشارات سخنوران.
  34. همتی، ز. و شبیری، م.، 1394. تحلیلی بر مؤلفه های ارتقای فرهنگ زیست محیطی، مطالعه موردی شهروندان شهر شیراز. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. دوره 8، شماره 4، صفحات 197 تا 215.
  35. هومن، ح. ع.، 1390. راهنمای عملی فرا تحلیل در پژوهش علمی. تهران. سمت.
  36. یزدانی، ه. و شمس، ع.، 1395. تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتار زیست محیطی روستائیان شهرستان مریوان. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. سال 4، شماره 4، صفحات 75 تا 85.
  37. Arcury, T.A., 1990. Environmental Attitude and Environmental Knowledge. Society for Applied Anthropology. Vol. 49, No. 4, pp: 300-304.
  38. Beck, U., 1992. Risk Society: Towards a New Modernity. New Delhi: Sage, Translated from the German Risikogesellschaft.
  39. Burton, R., 2014. The influence of farmer demographic characteristics on environme-ntal behavior: A review. Journal of Environmental Management. Vol. 135, pp: 19-26.
  40. Cohen, J. 1988. Statistical power analysis for the behavioral sciences Second ed. Hillsdale, N J: Lawrence Erlbaum Associates.
  41. Dunlap, R.E. and Van Liere, K.D., 1978. The New Environmental Paradigm: A Proposed Measuring Instrument and preliminary results, The Journal of Environmental Education. Vol. 9, No. 4, pp: 10-19.
  42. Fietkau, H.J. and Kessel, H., 1981. Umweltlernen: veraenderungsmoeglichkeite des umwelbewusstseins. Model- erfahrungen Koenigtein, Hain.
  43. Fishbein, M. and ajzen, I., 1975. Belief, Attitude, Intention, and Behavior: an introduction to theory and research Reading, MA, Addison-Wesley.
  44. Glass, G.V., ‌2000. Meta-analysis, Arizona State University, College of Education. http:// www.gvglass.info/papers/meta25.html Accessed 22 Feb. 2014
  45. Hungerford, H.R. and Volk, T.L., 1990. Changing Learner Behavior through Environmental Education. Journal of Environmental Education. Vol. 21, pp: 8-21.
  46. Inglehart, R., 1997. Modernization and Post modernization, Cultural, Economic and Political Change in 43 societies.
  47. Kaiser, F.; Wolfing, S. and Fuhrer, U., 1999. Environmental attitude and ecological behavior. Journal of Environmental Psychology. Vol. 19, pp: 1-19.
  48. Kulik, J.A. and Kulik, C.H.L., 1989. Meta-analysis in education. International Journal of Educational Research. Vol. 133, pp: 221-340.
  49. Li, S., 2010. The effectiveness of corrective feedback in SLA: A meta-analysis, Language Learning. Vol. 60, pp: 309-365.
  50. Miller, D.; Merrilees, B. and Coghlan, A., 2015. Sustainable urban tourism: Understanding and developing visitor pro-environmentally behaviors. Journal of Sustainable Tourism. Vol. 231, pp: 26-46.
  51. Olander, F. and Thgerson, J., 1995. Understanding consumer behavior as a prerequisite for environmental protection. Journal of Consumer Policy. Vol. 18, pp: 345-385.
  52. Quimbita, G. and Pavel, M., 2005. Assessing On Environmental Attitude Development Model: Factor Influencing the Environmental Attitude of College Student, In Proceedings of annual meeting of the American Educational Research Association, NY.
  53. Ramsey, C.E. and Rickson, R.E., 1976. Environmental knowledge and attitudes”, The Journal of Environmental Education. Vol. 81, pp: 10-18.
  54. Saunders, C.D.; Brook, A.T. and Myers, O.E., 2006. Using psychology to save biodiversity and human wellbeing. Conservation Biology. Vol. 203, pp: 702-705.
  55. Seltzer, M., 1993. Sensitivity analysis for fixed effects in the hierarchical model: A Gibbs sampling approach. Journal of Educational Statistics. Vol. 18, pp: 207-235.
  56. Stern, P.C., 2000. Toward a coherent theory of environmentally significant behavior, Journal of Social Issues. Vol. 563, pp: 407-424.
  57. Willuweit, L., 2009. Promoting pro-environmental behavior. An investigation of the crosscultural environmental behavior patterns, the case of Abu Dhabi. Thesis for Master degree, Department of Human Geography, Stockholm University.
محیط زیست و توسعه فرابخشی
دوره 5، شماره 67
اردیبهشت 1399
صفحه 51-66
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار