توسعه پایدار
محمدحسن ملکی؛ منیژه رامشه؛ سمانه اقدمی؛ ابراهیم جواهری زاده
چکیده
مقدمه: فجایع محیطزیستی، فشار ذینفعان و روندهای جهانی باعث شده تا بحث انرژیهای نو و کسبوکارهای این حوزه مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. در ایران مسأله تحریمها، وابستگی صنایع به سوختهای فسیلی و ذهنیت سنتی مدیران اجازه رشد و توسعه قابل توجه به انرژیهای پاک را نداده است. بدون شک توسعه در این حوزه نیازمند شناخت درست آینده و ...
بیشتر
مقدمه: فجایع محیطزیستی، فشار ذینفعان و روندهای جهانی باعث شده تا بحث انرژیهای نو و کسبوکارهای این حوزه مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. در ایران مسأله تحریمها، وابستگی صنایع به سوختهای فسیلی و ذهنیت سنتی مدیران اجازه رشد و توسعه قابل توجه به انرژیهای پاک را نداده است. بدون شک توسعه در این حوزه نیازمند شناخت درست آینده و برنامهریزی اصولی است. بدون توجه به تأمین مالی که یکی از مهمترین چالشهای توسعه هر کسبوکاری است، امکان ادامه فعالیت وجود نخواهد داشت. به همین خاطر پژوهش حاضر پیشرانها و سناریوهای سرمایهگذاری در حوزه انرژیهای پاک را شناسایی و گزارش کرده است.مواد و روشها: پژوهش حاضر از نظر فلسفه، پراگماتیسم؛ از منظر جهتگیری، کاربردی؛ از بعد هدف، اکتشافی و از جهت روششناسی، آمیخته است. جامعه آماری پژوهش، خبرگان حوزه انرژی پاک و تأمین مالی هستند. با استفاده از نمونهگیری قضاوتی از 15 نفر از مدیران شاغل در انجمن انرژیهای تجدیدپذیر ایران، انجمن انرژی ایران، سازمان حفاظت از محیط زیست و اساتید دانشگاه در حوزههای مربوط استفاده شده است. پژوهش در پنج گام انجام شده است. در گام اول، پیشرانهای کلیدی از طریق مرور پیشینه و مصاحبه با خبرگان شناسایی شدند. در گام دوم، پیشرانها از طریق پرسشنامه خبرهسنجی و به کارگیری روش دلفی فازی غربال شدند. در گام سوم، پیشرانهای غربال شده از طریق پرسشنامه اثرسنجی و به کارگیری روش دیمتل فازی تحلیل شده و پیشرانهای نهایی بر مبنای درجه اثرگذاری شناسایی شدند. در گام چهارم سناریوهای باورپذیر با استفاده از ابزار تعاریف ریشهای، تدوین شدند. در پایان سناریوی محتمل با تکنیک کداس شناسایی و نتایج پژوهش تدوین شد.نتایج: با مرور پیشینه و مصاحبه با خبرگان، 24 پیشران استخراج شد. با استفاده از روش دلفی فازی، 12 پیشران حذف و 12 پیشران که دارای عدد دیفازی بالاتر از حد آستانه (7/0) بودند، برای ادامه تحلیل گزینش شدند. سپس با تکنیک دیمتل فازی دو پیشران قوانین مربوط به حوزه انرژی و نگاه دولتمردان به ضرورت ورود به حوزه انرژیهای پاک واجد بیشترین اثرگذاری شناسایی شده و برای پرورش سناریوها مناسب ارزیابی شدند. در گام بعد بر مبنای این دو پیشران، چهار سناریوی زندان روح، کامیار، فرهنگ ایدهکش و ساختار زهراگین پرورش یافتند. سناریوی زندان روح آینده بدبینانه و سناریو کامیار بهترین آینده در حوزه سرمایهگذاری در انرژیهای پاک را ترسیم میکند. سپس با استفاده از تکنیک کداس، سناریوی زندان روح به عنوان محتملترین سناریو انتخاب شد.بحث: سیاستگذاران باید تلاش کنند تا به جای تحقق سناریوی زندان روح که اتفاقاً بدترین سناریو هم هست، سناریو ایدئال کامیار رخ دهد. برای این منظور قوانین و سیاستهایی باید وضع شود که فضای کسبوکار در حوزه انرژی پاک را بهبود دهد. چنین قوانینی باید ضمن افزایش سرمایه داخلی، موانع جذب سرمایه خارجی را رفع نماید. این قوانین باید انتقال فناوریهای پیشرفته را از طریق حمایتهای مالی و مالیاتی ممکن سازد. نگاه دولتمردان به ضرورت ورود به انرژی پاک به عنوان دومین پیشران بااهمیت، ریشه فرهنگی دارد و از ناآگاهی مدیران نسبت به انرژیهای پاک و مزیتهای آن در فضای کسبوکار نشات میگیرد. به همین خاطر دانشگاهها، مراکز پژوهشی، رسانههای اجتماعی، نهادهای غیردولتی حامی محیط زیست، تحولات جهانی و منطقهای و فاجعههای محیط زیستی نقشی مهم در تغییر این نگرش دارند. در ایران به دلیل اینکه مدیران در لحظات پایانی و به اجبار به استقبال تغییر میروند، تغییر ناگهانی بوده و هزینههای فزایندهای دارد. در این زمینه بدون انجام کار فرهنگی فراگیر و خودجوش انتظار تغییر سخت است. فرهنگسازی نقشی مهم در اقبال مردم به محصولات سبز دارند. بعلاوه تغییر نگرش مدیران میتواند منجر به تسهیل تأمین مالی به عنوان یک چالش کلیدی در حوزه انرژیهای پاک باشد.