تنوع زیستی و ایمنی زیستی
مریم مروتی؛ ناصر کمالیان؛ سعید محمدی
چکیده
مقدمه: نابودی زیستگاه یکی از اصلی‌ترین عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی و گونه‌ها محسوب می‌شود. تجزیه زیستگاه و محدود شدن جمعیت‌های محلی به زیستگاه‌های کوچک موجب افزایش درون‌آمیزی، کاهش تنوع ژنتیکی، افزایش حوادث دموگرافیک و در نتیجه افزایش ریسک انقراض است. آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa) با وضعیت حفاظتی آسیب‌پذیر (Vu) در فهرست سرخ IUCN از گونه‌های ...
بیشتر
مقدمه: نابودی زیستگاه یکی از اصلی‌ترین عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی و گونه‌ها محسوب می‌شود. تجزیه زیستگاه و محدود شدن جمعیت‌های محلی به زیستگاه‌های کوچک موجب افزایش درون‌آمیزی، کاهش تنوع ژنتیکی، افزایش حوادث دموگرافیک و در نتیجه افزایش ریسک انقراض است. آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa) با وضعیت حفاظتی آسیب‌پذیر (Vu) در فهرست سرخ IUCN از گونه‌های شاخص زیستگاه‌های دشتی ایران است که در بیشتر مناطق کشور پراکنش دارد. اما بنا بر عللی مانند شکار بی‌رویه و تغییر کاربری زیستگاه‌ها جمعیت آن کاهش شدیدی یافته و نیازمند حفاظت قوی‌تری در شبکه مناطق حفاظت شده ایران می‌باشد در این پژوهش با استفاده از مدل بیشینه بی‌نظمی توزیع گونه‌ای آهوی ایرانی در منطقه حفاظت‌شده کالمند-بهادران یزد مورد بررسی قرار گرفته است.مواد و روشها: اطلاعات حضور آهو در منطقه از طریق پایش میدانی و مشاهدات مستقیم، آثار و نمایه‌های به جا مانده نظیر سرگین، ردپا و محل استراحت در خصوص گونه در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران طی چهار فصل در سال 1401 تعیین و با دستگاه موقعیت یاب جهانی ثبت شد. در این مطالعه از متغیرهای شیب، جهت، ارتفاع، فاصله از منابع آب، فاصله از جاده، فاصله از روستا، فاصله از آبشخور و پوشش گیاهی جهت مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه استفاده شد. مدل‌سازی با استفاده از مدل مدل بیشینه بی‌نظمی در نرم‌افزار مکسنت (MaxEnt) انجام شد و در نهایت، نقشه توزیع گونه بدست آمد. برای بررسی پراکنش آهو در منطقه در مجموع از 41 نقطه حضور گونه استفاده شد.نتایج: نتایج حاصل از مدل بیشینه آنتروپی برای تعیین پتانسیل‌های زیستگاهی آهو در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران حاکی از بیشترین پتانسیل توزیع در مناطق مرکزی و شمال غربی منطقه است. همچنین نتایج نشان داد که مدل توانایی بالایی در پیش‌بینی حضور آهو در منطقه مورد مطالعه داشته و در تمام حد آستانه‌ها دارای اختلاف معنی‌داری با مدل تصادفی است (AUC=0.812; P<0.0001). نتایج حاصل از حساسیت‌سنجی با استفاده از روش جک نایف ، نشان داد متغیرهای ارتفاع، فاصله از منابع آبی و جهت جغرافیایی برای آهو در منطقه از اولویت بالاتری برخوردار هستند.بحث: با توجه به خشکسالی‌های متوالی، تعداد زاد و ولد گونه آهو در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران کاهش پیدا کرده است. یکی دیگر از عوامل کاهش جمعیت آهو در منطقه، تصادفات جاده‌ای است که دلیل آن عبور جاده ترانزیت و جاده-های روستایی در منطقه می‌باشد. وجود سگ‌های ولگرد در حاشیه روستاها، شکارچیان متخلف، طعمه شدن توسط جانوران گوشتخوار از جمله سگ سانان و گربه‌سانان و پرندگان شکاری مانند گرگ، کاراکال و عقاب از دیگر عوامل کاهش جمعیت آهو در منطقه مورد مطالعه می‌باشد، ولی از آنجایی که منطقه کالمند بهادران یک زیستگاه مناسب برای این گونه بوده و جمعیت نسبتا بالایی از آهوی ایرانی را دارا می‌باشد. در مجموع می‌توان با در نظر گرفتن نواحی مورد استفاده توسط آهوها و نواحی که در مدل مناسب تشخیص داده شده‌اند، به این نتیجه رسید که وسعت بالفعل زیستگاه مطلوب برای گونه در منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران بیش از آن مقداری است که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد. مدیریت و برنامه‌ریزی مطلوب این نواحی، می‌تواند جمعیت بیشتری از تعداد آهو را که تا امروز در این منطقه وجود داشته است را حفاظت نماید و سطح زیستگاه مطلوب را در منطقه بهبود بخشید. از نتایج این مطالعه می‌توان در اجرای اقدامات حفاظتی و مدیریتی جهت افزایش زیستگاه‌های مطلوب در سطح استان یزد نیز استفاده نمود.
اقتصاد محیط زیست
سمانه باقری
چکیده
مقدمه: مصرف سوخت فسیلی با انتشار گازهای گلخانه‌ای، زمین را گرم کرده است. تغییرات غیرعادی آب و هوای، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخچال‌ها و دیگر پدیده‌های آب و هوایی توجه جهانی را برانگیخته است. انتشار گازهای گلخانه‌ای به عنوان عامل اصلی برای تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین در نطر گرفته می‌شود. بیشترین درصد از گازهای گلخانه‌ای ...
بیشتر
مقدمه: مصرف سوخت فسیلی با انتشار گازهای گلخانه‌ای، زمین را گرم کرده است. تغییرات غیرعادی آب و هوای، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخچال‌ها و دیگر پدیده‌های آب و هوایی توجه جهانی را برانگیخته است. انتشار گازهای گلخانه‌ای به عنوان عامل اصلی برای تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین در نطر گرفته می‌شود. بیشترین درصد از گازهای گلخانه‌ای را گاز دی‌اکسیدکربن شامل می‌شود. انتشار آلودگی، یکی از مهم‌ترین مشکلات کشورها است و از معضلات قرن حاضر است. ایران در رده ده کشور با بیشترین انتشار گاز کربنیک در جهان است که برای کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور تمهیداتی صورت گرفته است که منجر به کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور نشده است.مواد و روشها: هدف این پژوهش بررسی مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با استفاده از رویکرد نمودار غیرچرخه‌ای جهت‌دار برای دوره زمانی 2018-1990 میلادی برای کشور ایران می‌پردازد. داده ها به صورت سالانه از بانک جهانی به‌دست آمد. آزمون همبستگی پیرسون و آزمون علیت گرنجر برای متغیرهای رشد اقتصادی، سرمایه، تجارت آزاد، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شدند. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی رابطه علیت مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با رویکرد نمودار غیرچرخه‌ای جهت‌دار می‌پردازد.نتایج: مطابق نتایج این پژوهش، همبستگی معنادار در متغیرهای انتشار گاز کربنیک، تجارت آزاد، مصرف انرژی، تشکیل سرمایه و تولید ناخالص داخلی وجود دارد. بیشترین ضریب همبستگی متعلق به تولید ناخالص داخلی و انتشار گاز کربنیک است و کم‌ترین ضریب همبستگی مربوط به تولیدناخالص داخلی و تجارت آزاد است. مطابق نتایج آزمون علیت گرنجر، علیت از GDP به انتشار گاز کربنیک، علیت از انتشار گاز کربنیک به مصرف انرژی، علیت از GDP به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به GDP، علیت از انتشار گاز کربنیک به تجارت آزاد، علیت از مصرف انرژی به تجارت آزاد، علیت از سرمایه به تجارت آزاد و علیت از GDP به تجارت آزاد وجود دارد. کشور ایران به دلیل منابع عظیم نفت و گاز در مصرف انرژی دارای مزیت نسبی هستند که سبب انتشار آلاینده‌ها توسط تولید ناخالص داخلی شده است. مطابق نتایج در کشور ایران، علیت از تولید ناخالص داخلی به مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک وجود دارد که نشان می‌دهد، کشور ایران برای کاهش انتشار گاز کربنیک، نیازی به کاهش رشد اقتصادی خود ندارد و بیان‌گر این موضوع است که مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک در ایران به رشد اقتصادی منجر نخواهند شد و ایران می‌تواند سیاست محافظه کارانه انرژی و سیاست کاهش انتشار کربن را در درازمدت بدون ایجاد مانع و کاهش در رشد اقتصادی دنبال کند. رشد اقتصادی منجر به انتشار آلودگی شده است و می‌توان با استفاده از سیاست‌های توسعه پایدار، رشد اقتصادی بدون انتشار آلودگی را دنبال کرد. علیت از رشد اقتصادی به مصرف انرژی، تجارت و سرمایه است. مطابق نمودار غیرچرخه‌ای جهت‌دار (DAG)، آزمون علیت گرنجر در متغیرهای رشد اقتصادی، تجارت آزاد، سرمایه، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شد و مطابق نتایج این پژوهش، علیت گرنجر از رشد اقتصادی به دیگر متغیرها آغاز شده است.