محیط زیست و توسعه فرابخشی

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای ثبت نام

فرمت مقاله

فرم ها و فایل های لازم

اسامی داوران

راهنمای داوران

مطالعه تأثیرات علمی، اقتصادی و اجتماعی پژوهش‌های حوزه محیط زیست ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه پژوهشی ارزیابی سیاست‌ها و پایش علم، فناوری و نوآوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

2 معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تهران، ایران

10.22034/envj.2023.351434.1217

چکیده

پیشینه و هدف: رویکرد جدید به محیط­زیست در قرن حاضر و در نظر گرفتن آن به‌عنوان یک جزء از سرمایه ملی کشورها، لزوم حفظ آن با به‌کارگیری فناوری‌های پاک هم­چون فناوری­ زیستی تبدیل به مهم‌ترین دغدغه‌های بشر در سده حاضر شده است. در فصل سوم سند نقشه جامع علمی کشور که به اولویت‌های علم و فناوری کشور اختصاص پیدا کرده، در اولویت الف خود در بخش فناوری، «فناوری‌های محیط­زیستی» را مطرح نموده و خواستار هدایت سرمایه‌ها، هدایت نظام آموزشی و اصلاح و تجدید ساختارها و فرایندها به‌منظور رشد سریع این حوزه شده است. لذا هدف این پژوهش، مطالعه تأثیرات علمی، اقتصادی و اجتماعی پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه محیط­زیست به جهت انعکاسی شفاف از وضعیت فعلی حوزه مذکور در کشور ایران است.
مواد و روش ­ها: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با استفاده از رویکرد کمّی و علم‌سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش 10268 مقاله از پایگاه اسکوپوس در حوزه محیط­زیست طی سال‌های 2012 تا 2021 بوده است که با بهره‌گیری از روش ­های کتابخانه­ ای به‌منظور مبانی نظری و تحلیل کتاب‌سنجی گذشته ­نگر ، پژوهش‌های علمی حوزه محیط­زیست را از نظر روند انتشار مقالات، وضعیت استنادات ثبت اختراع و وضعیت خوانندگان در بسترهای شبکه‌های مختلف شبکه اجتماعی مورد مطالعه قرار می‌دهد. هم­چنین در راستای بررسی میزان انعکاس مقاله‌ها در رسانه‌های اجتماعی از داده‌های پایگاه آلتمتریک بهره‌برداری شده و داده‌های به دست آمده از آن پایگاه در نرم‌افزار اس ­پی­ اس ­اس مورد تحلیل آماری قرار گرفته است. درزمینه تجزیه و تحلیل استنباطی داده‌ها در این نرم افزار از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شده است.
نتایج: یافته‌ها نشان دادند بیشترین انتشار تولیدات علمی در سال 2021، بالاترین استناد به تولیدات علمی حوزه «محیط زیست» در سال 2018 و بیشترین تأثیر استناد با وزن نرمال شده به سال‌های 2021 و 2019 تعلق دارد. هم­چنین بیشترین و کمترین امتیاز وزن استناد مقالات مربوط به سال ­های 2021 و 2014 است. علاوه‌براین، بهره ­برداری از پژوهش ­ها در جهت خلق محصولات محیط­زیستی در سال 2012 به‌مراتب بهتر از سایر سال­ ها در دهه مورد بررسی بوده است و تعداد ثبت اختراعاتی که در سال 2012 (سال ابتدایی دهه مورد بررسی) به تولیدات علمی و پژوهشی کشور ایران در حوزه زیست فناوری استناد کرده­اند نیز بیشتر از سایر سال­ های مورد بررسی است و این اختلاف به دلیل استفاده تولیدات علمی یاد شده توسط تعداد زیادی از ثبت اختراعات است که باعث رؤیت­پذیری آن­ها می­شود. بالاترین میزان انعکاس حوزه محیط زیست در شبکه‌های اجتماعی به ترتیب به نرم‌افزار مندلی، استناد دایمنشن، توییت کاربران، رسانه‌های خبری و فیس‌بوک تعلق داشت.
بحث: به‌منظور افزایش رشد اقتصادی و حمایت و حفاظت از حقوق ثبت اختراع حوزه محیط زیست می­ بایست فراهم­سازی زمینه­ های لازم مانند قوانین و مقررات و سایر زیرساخت­ های ضروری در دستور کار سیاست­گذاری اقتصادی کشور قرار گیرد. از نگاهی دیگر، انتساب دقیق پیشرفت‌های اقتصادی و فناورانه به مطالعات و پژوهش‌ها کاری سخت و پیچیده است. سامانه‌های جهانی که به‌منظور رصد فعالیت‌های علمی منتشرشده در سطح بین‌الملل اختصاص یافته‌اند تلاش کرده‌اند ارتباطات پژوهش‌ها با پروانه‌های ثبت اختراع را پیگیری کرده و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری اقتصادی آن­ ها را تا حدی مشخص کنند. در هر صورت، به‌طور واقعی و عینی داده‌های دقیقی مبنی بر این­که کدام‌یک از پژوهش‌های حوزه محیط زیست به چه میزان دستاورد اقتصادی منجر شده، امری دشوار و تقریباً ناممکن است.

کلیدواژه‌ها

مراجع
  1. Adeniji, N., Carr, R.M., Aby, E.S., Catana, A.M., Wegermann, K. and Dhanasekaran, R., 2021. Socioeconomic Factors Contribute to the Higher Risk of COVID-19 in Racial and Ethnic Minorities With Chronic Liver Diseases. Gastroenterology; 160(4):1406-9 e3.
  2. Alam Rajabi, H. and Maknoon, R., 2014. Assessment of environmental effects and its role in achieving sustainable development. The 1th national conference on environmental management and assessment in Iran, 6th December, Hamedan.
  3. Atlasi, R., Chakoli, A.N., Ramezani, A., Tabatabaei-Malazy, O. and Larijani, B., 2021. Scientometric analyzing the output of researchers and organizations on COVID-19 for better conducting the scientific efforts: with a glance to endocrinology. Journal of Diabetes & Metabolic Disorders:1-12.
  4. Carve, M., Allinson, G., Nugegoda, D. and Shimeta, J., 2021. Trends in environmental and toxicity research on organic ultraviolet filters: a scientometric review. Science of the Total Environment, 145628. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.145628
  5. Emmer, A., Vilímek, V., Wang, F. and Dai, Z., 2019. Authors, geographies and the content of papers published in Geoenvironmental Disasters (2014–2018). GEOENVIRONMENTAL DISASTERS, 6 (1). https://geoenvironmental-disasters.springeropen.com/articles/10.1186/s40677-019-0136-6
  6. Emrani, E., 2007. New scientometric indicators and comparison of science website databases, Scopus and Google Scholar. Rahyaft. 39: 47-55. (In Persian)
  7. Erfanmanesh, M., 2017. The Presence of Iranian Information Science and Library Science Articles in Social Media: An Altmetric Study. Iranian Journal of Information processing and Management. 32 (2), 349-373. (In Persian withEnglish abstract)
  8. Fazeli Varzaneh, M., Ghorbi, A., Ghaderi Azad, E., Fahimifar, S. and Bahmani, M., 2020. The Study of Status of Scientific Products of Iran in the Field of Environmental Sciences between 2008-2017 and Comparison with the Countries of the Middle East. Environmental Education and Sustainable Development. 8 (2), 79-98. (In Persian withEnglish abstract)
  9. Ghasem Sharbiani, M., Radfar, R. and Abedi, Z., 2010. The appropriate model of biotechnology commercialization in the field of environment in Iran. The 4th national conference of technology management of Iran.8th November, Tehran:  Iramot. (In Persian)
  10. Goltagi, M. and Jowkar, A., 2017. Presence of Scientific Outputs of Medical Informatics in Social Media: An Altmetric Study Health Information Management. 14(2), 71-77. (In Persian withEnglish abstract)
  11. Haustein, S., Peters, I., Bar-Ilan, J., Priem, J., Shema, H. and Terliesner, J., 2014. Coverage and adoption of altmetrics sources in the bibliometric community. Scientometrics; 101(2):1145-63.
  12. Hill, M. and Varone, F., 2016. The public policy process. Routledge.
  13. Janavi, E., Mansourzadeh, M.J. and Shahmoradi, B., 2022. Investigating the Priorities of the National Master Plan for Science and Education with Adjacent Scientific Fields for Diversification of Iran Research System by Scientific Complexity Approach. Scientometrics Research Journal. 8(16), 1-30. (In Persian with English abstract)
  14. Khor, K.A. and Yu, L.G., 2016. Influence of international co-authorship on the research citation im-
    pact of young universities. Scientometrics 107; 1095–1110.
  15. Li, T., Cui, L., Xu, Z., Hu, R., Joshi, P., K., Song, X. and Cui, X., 2021. Quantitative Analysis of the Research Trends and Areas in Grassland Remote Sensing: A Scientometrics Analysis of Web of Science from 1980 to 2020. Remote Sensing, 13(7), 1279. https://doi.org/10.3390/rs13071279
  16. Lobban, J., 2014. The invisible wound: Veterans' art therapy. Int J Art Ther Inscape; 19(1):3-18.
  17. Ma, C. and Stern, D.I., 2006. Environmental and ecological economics: A citation analysis. Ecological Economics, 58(3), 491-506.
  18. Map of Science the country, 2010. Secretariat of the Supreme Council of Cultural Revolution. Available online at: https://irimc.org/Portals/0/PDF/ScientificMap.pdf
  19. McCoy, S., Everard, A., Polak, P. and Galletta, D.F., 2007. The effects of online advertising. Communications of the ACM. 50(3), 84-88.
  20. Mehmood, K., Bao, Y., Abrar, M.M., Petropoulos, G.P., Saifullah, Soban, A., et al., 2021. Spatiotemporal variability of COVID-19 pandemic in relation to air pollution, climate and socioeconomic factors in Pakistan. Chemosphere; 271:129584.
  21. Moghimi, S.M., Sedighzadeh, A., Jafarzadeh Kochaki, A. and Nazari, E., 2010. Effect of environmental factors in commercialization ideas and researches results. Strategic Management Studies. 1(2): 113-126.
  22. Mohammadi, E. and Thelwall, M., 2014. Mendeley readership altmetrics for the social sciences and humanities: Research evaluation and knowledge flows. Journal of the Association for Information Science and Technology, 65(8), 1627-1638
  23. Moradi, S. and Alipour, O., 2019. The Characteristic of 100 Top. Altmetrics Articles Scientometrics Research Journal. 5 (10), 199-220. (In Persian with English abstract)
  24. Omrani, E., 2007. New science index of comparison and measurement of Google Scholar and Scopus and science websites." Rahyaft, Research and Scientific Quarterly, 39, 47-55. (In Persian with English abstract)
  25. Pourkhabbaz, A.R., 2002. The major environmental disturbances of this century. Behnashr. Mashhad, Iran. Research evaluation and knowledge flows. J ASSOC INF SCI TECH;65(8):1627-38.
  26. Rahimi, F., Riahinia, N., Nourmohammadi, H., Sotudeh, H. and TavakoliZadeh-Ravari, M., 2019. How Academia and Society Pay Attention to Climate Changes: A Bibliometric and Altmetric Analysis. Webology;16(2).
  27. Rahman, M.M., Ali, G., Li, X.J., Samuel, J., Paul, K.C., Chong, P.H.J, et al., 2021. Socioeconomic factors analysis for COVID-19 US reopening sentiment with Twitter and census data. Heliyon, 7(2): e06200.
  28. Ramezani-Pakpour-Langeroudi, F., Okhovati, M. and Talebian, A., 2018. Do highly cited clinicians get more citations when being present at social networking sites? Journal of education and health promotion; 7.
  29. Rothmayr, C. and Varone, F., 2002. The politics of biomedicine: explaining and evaluating policy design. In ECPR Joint Sessions of Workshops, Torino, March (pp. 22-27).
  30. ROY, S.B., 2019. Scientometric Mapping and Visualization of Environmental Science Research: a case study. Library Philosophy and Practice (e-journal). 3713. https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/3713/
  31. Salim, H.K., Padfield, R., Hansen, S.B., Mohamad, S.E., Yuzir, A., Syayuti, K., et al., 2018. Global trends in environmental management system and ISO14001 research. Journal of Cleaner Production, 170, 645-653.
  32. Shi, D. and Ge, Y., (2019). Academic Engagement and Commercialization in an Institutional Transition Environment: Evidence from Shanghai Maritime University. ArXiv preprint arXiv: 1901.07725.
  33. Shi, D. and Ge, Y., 2019. Academic Engagement and Commercialization in an Institutional Transition Environment: Evidence from Shanghai Maritime University. ArXiv preprint arXiv: 1901.07725.
  34. Soltani, A. and Tabatabaeian, S., 2019. Science, Technology, and Innovation Policy Evaluation. Journal of Science and Technology Policy, 12(2), 561-578.
  35. Sotudeh, H.,  Ravaei, M. and Mirzabegi, M., 2018. Comparing the Opportunities Provided by Altmetrics and Citation Analysis for Research Evaluation. Iranian Journal of Information processing and Management. 34 (1), 113-118. (In Persian withEnglish abstract)
  36. Xiang, C., Wang, Y. and Liu, H., 2017. A scientometrics review on nonpoint source pollution research. Ecological engineering, 99, 400-408.
  37. Yaghoubi, M., Babaie, M., Karamali, M. and Bahadori, M., 2021. Designing a Commercialization Model for Research Achievements at a Military University Research Institute by Partial Least Squares Structural Equation Modeling. Journal of Military Medicine. 23(1): 36-45.
  38. Zahedi, Z., Costas, R. and Wouters, P., 2014. How well developed are altmetrics? A cross-disciplinary analysis of the presence of ‘alternative metrics’ in scientific publications. Scientometrics; 101(2):1491-513.
محیط زیست و توسعه فرابخشی
دوره 7، شماره 78
دی 1401
صفحه 38-55
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار