نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکترای اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد.
چکیده
مقدمه: مصرف سوخت فسیلی با انتشار گازهای گلخانه‌ای، زمین را گرم کرده است. تغییرات غیرعادی آب و هوای، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخچال‌ها و دیگر پدیده‌های آب و هوایی توجه جهانی را برانگیخته است. انتشار گازهای گلخانه‌ای به عنوان عامل اصلی برای تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین در نطر گرفته می‌شود. بیش‌ترین درصد از گازهای گلخانه‌ای را گاز دی‌اکسیدکربن شامل می‌شود. انتشار آلودگی، یکی از مهم‌ترین مشکلات کشورها است و از معضلات قرن حاضر است. ایران در رده ده کشور با بیش‌ترین انتشار گاز کربنیک در جهان است که برای کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور تمهیداتی صورت گرفته است که منجر به کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور نشده است.
مواد و روش‌‌ها: هدف این پژوهش بررسی مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با استفاده از رویکرد نمودار غیرچرخه‌ای جهت‌دار برای دوره زمانی 2018-1990 میلادی برای کشور ایران می‌پردازد. داده ها به صورت سالانه از بانک جهانی به‌دست آمد. آزمون همبستگی پیرسون و آزمون علیت گرنجر برای متغیرهای رشد اقتصادی، سرمایه، تجارت آزاد، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شدند. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی رابطه علیت مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با رویکرد نمودار غیرچرخه‌ای جهت‌دار می‌پردازد.
نتایج: مطابق نتایج این پژوهش، همبستگی معنادار در متغیرهای انتشار گاز کربنیک، تجارت آزاد، مصرف انرژی، تشکیل سرمایه و تولید ناخالص داخلی وجود دارد. بیش‌ترین ضریب همبستگی متعلق به تولید ناخالص داخلی و انتشار گاز کربنیک است و کم‌ترین ضریب همبستگی مربوط به تولیدناخالص داخلی و تجارت آزاد است. مطابق نتایج آزمون علیت گرنجر، علیت از GDP به انتشار گاز کربنیک، علیت از انتشار گاز کربنیک به مصرف انرژی، علیت از GDP به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به GDP، علیت از انتشار گاز کربنیک به تجارت آزاد، علیت از مصرف انرژی به تجارت آزاد، علیت از سرمایه به تجارت آزاد و علیت از GDP به تجارت آزاد وجود دارد. کشور ایران به دلیل منابع عظیم نفت و گاز در مصرف انرژی دارای مزیت نسبی هستند که سبب انتشار آلاینده‌ها توسط تولید ناخالص داخلی شده است. مطابق نتایج در کشور ایران، علیت از تولید ناخالص داخلی به مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک وجود دارد که نشان می‌دهد، کشور ایران برای کاهش انتشار گاز کربنیک، نیازی به کاهش رشد اقتصادی خود ندارد و بیان‌گر این موضوع است که مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک در ایران به رشد اقتصادی منجر نخواهند شد و ایران می‌تواند سیاست محافظه کارانه انرژی و سیاست کاهش انتشار کربن را در درازمدت بدون ایجاد مانع و کاهش در رشد اقتصادی دنبال کند. رشد اقتصادی منجر به انتشار آلودگی شده است و می‌توان با استفاده از سیاست‌های توسعه پایدار، رشد اقتصادی بدون انتشار آلودگی را دنبال کرد. علیت از رشد اقتصادی به مصرف انرژی، تجارت و سرمایه است. مطابق نمودار غیرچرخه‌ای جهت‌دار (DAG)، آزمون علیت گرنجر در متغیرهای رشد اقتصادی، تجارت آزاد، سرمایه، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شد و مطابق نتایج این پژوهش، علیت گرنجر از رشد اقتصادی به دیگر متغیرها آغاز شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)