نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

مقدمه: مصرف سوخت فسیلی همراه با انتشار گازهای گلخانه ­ای، سبب افزایش دمای کره زمین شده است. تغییرات غیرعادی آب و هوا، بالا آمدن سطح دریاها، ذوب شدن یخچال­ها و دیگر پدیده­ های آب و هوایی توجه جهانی را  برانگیخته است. انتشار گازهای گلخانه ­ای به عنوان عامل اصلی تغییرات آب و هوا و گرمایش زمین در نظر گرفته شده است. گاز دی­ اکسیدکربن، بیش­ترین درصد گازهای گلخانه ­ای را شامل می ­شود. انتشار آلودگی، از مهم­ترین مشکلات کشورها است و از مشکلات قرن حاضر است. ایران در رده ده کشور با بیش­ترین انتشار گاز کربنیک در جهان است که برای کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور برنامه­ ریزی­ هایی انجام شده است که سبب کاهش انتشار گاز کربنیک در این کشور نشده است.
مواد و روش ­­ها: هدف این پژوهش بررسی مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با استفاده از رویکرد نمودار غیرچرخه­ ای جهت­دار برای دوره زمانی 2018-1990 میلادی برای کشور ایران است.
داده­ های سالانه از بانک جهانی به­دست آمده است. آزمون همبستگی پیرسون و آزمون علیت گرنجر برای متغیرهای رشد اقتصادی، سرمایه، تجارت آزاد، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شدند. این پژوهش برای نخستین بار به بررسی رابطه علیت مصرف انرژی، انتشار گاز کربنیک و رشد اقتصادی با رویکرد نمودار غیرچرخه ­ای جهت ­دار می­ پردازد.
نتایج: مطابق نتایج این پژوهش، همبستگی معنادار بین متغیرهای انتشار گاز کربنیک، تجارت آزاد، مصرف انرژی، تشکیل سرمایه و تولید ناخالص داخلی وجود دارد. بیش­ترین ضریب همبستگی متعلق به تولید ناخالص داخلی و انتشار گاز کربنیک است و کم­ترین ضریب همبستگی مربوط به تولید ناخالص داخلی و تجارت آزاد است. مطابق نتایج آزمون علیت گرنجر، علیت از GDP به انتشار گاز کربنیک، علیت از انتشار گاز کربنیک به مصرف انرژی، علیت از GDP به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به مصرف انرژی، علیت از سرمایه به GDP، علیت از انتشار گاز کربنیک به تجارت آزاد، علیت از مصرف انرژی به تجارت آزاد، علیت از سرمایه به تجارت آزاد و علیت از GDP به تجارت آزاد وجود دارد.
بحث: کشور ایران به دلیل دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز، دارای مزیت نسبی در مصرف سوخت­ های فسیلی است که این مزیت، سبب انتشار آلاینده ­ها توسط تولید ناخالص داخلی شده است. مطابق نتایج، علیت از تولید ناخالص داخلی به مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک وجود دارد که نشان می ­دهد، برای کاهش انتشار گاز کربنیک، نیازی به کاهش رشد اقتصادی نیست و بیان­گر این موضوع است که مصرف انرژی و انتشار گاز کربنیک در کشور ایران، به رشد اقتصادی منجر نخواهند شد و این کشور می­تواند سیاست محافظه ­کارانه مصرف انرژی و سیاست کاهش انتشار کربن را در درازمدت بدون ایجاد مانع و کاهش در رشد اقتصادی دنبال کند. رشد اقتصادی منجر به انتشار آلودگی شده است و می­توان با استفاده از سیاست­ های توسعه پایدار، رشد اقتصادی بدون انتشار آلودگی را دنبال کرد. علیت از رشد اقتصادی به مصرف انرژی، تجارت و سرمایه وجود دارد. مطابق نمودار غیرچرخه­ ای جهت­دار (DAG)، آزمون علیت گرنجر در متغیرهای رشد اقتصادی، تجارت آزاد، سرمایه، انتشار گاز کربنیک و مصرف انرژی بررسی شد و مطابق نتایج این پژوهش، علیت گرنجر از رشد اقتصادی به دیگر متغیرها آغاز شده است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

  1. Ara Begum, R., Sohag, K., Syed Abdullah, S.M. and Jaafar, M., 2015. CO2 emissions, energy consumption, economic and population growth in Malaysia. Renewable and Sustainable Energy Reviews 41 (2015) 594–601.
  2. Anvari, E., Bagheri, S. And Salahmanesh, A., 2017. Effect of Crude Oil Consume on CO2 Emissions in The OPEC Member Countries with Emphasis on Environmental Protection: A Generalized Method of Moment Approach.
  3. Anvari, E. and Bagheri, S., 2017. Environmental Kuznets curve test in the OPEC. Journal of Environmental Studies, 43(2), pp.317-327.
  4. Anvari, E., Bagheri, S. and Salahmanesh, A., 2019. Review and Forecast of Carbon Dioxide Gas in the Emission Sectors: The Case of Iran. Environmental Researches, 10(19), pp.147-155.
  5. Basher, S.A. and Westerlund, J., 2009. Panel cointegration and the monetary exchange rate model, Economic Modelling, 26, 506-513.
  6. Bagheri, S., 2021. Effect Financial Development on the Environmental Pollution and Energy Consumption in the OPEC Countries. Environment and Interdisciplinary Development, 6(72), pp.63-78.
  7. Bagheri, S., 2022. Analysing the CO2 Emission Function in Iran. Environment and Interdisciplinary Development, 7(76), pp.61-73.
  8. Bagheri, S., 2023. Carbon Dioxide Emission Spillover in the OPEC Member Countries. Environment and Interdisciplinary Development, 8(79), pp.14-25.
  9. Bessler, D.A. and Yang, J., 2000. The structure of interdependence in international stock markets. J. Int. Money Financ. 22, 261–287.
  10. Chontanawat, J., 2020. Relationship between energy consumption, CO2 emission and economic growth in ASEAN: Cointegration and causality model. Energy Reports, 6, pp.660-665.
  11. Dehghani, A., 2015. Causality Relationship between Research and Development Intensity and Market Structure in Iraninan Textiles industries (A Hsiao-Granger Causality in the Panel Data).
  12. Mercan, Karakaya., 2015. Energy Consumption, Economic Growth and Carbon Emission: Dynamic Panel Cointegration Analysis for Selected OECD Countries. Procedia Economics and Finance 23: 587 – 592.
  13. Soytas, U. and Sari, R., 2009. Energy consumption, economic growth, and carbon emissions: challenges faced by an EU candidate member. Ecol. Econ. 68, 1667–1675.
  14. Soytas, U., Sari, R. and Ewing, B.T., 2007. Energy consumption, income, and carbon emissions in the United States. Ecol. Econ. 62, 482–489.
  15. Sadeghi, S.K., MotafakkerAzad, M.A., Pou ebadollahan Covich, M. and Shahbazzadeh Khiyavi, A., 2012. A Survey of Causality Relationship between CO2 Emissions, FDI, Per Capita Energy Consumption and GDP in Iran: Application of Toda-Yamamoto Test. Iranian Energy Economics, 1(4), 101-116.
  16. Sadeghi, S.K. and Mousavian, S.M., 2014. Carbon Emissions, Energy Consumption and GDP per Capita Nexus in Iran: Causality Analysis Using Maximum Entropy Bootstrap.
  17. Falahi, F. and Hekmati Farid, S., 2013. Determinants of CO2 emissions in the Iranian provinces (panel data approach). Iranian Energy Economics, 2(6), 129-150.
  18. Fatai, K., Oxley, L. and Scrimgeour, F.G., 2004. Modelling the causal relationship between energy consumption and GDP in New Zealand, Australia, India, Indonesia, The Philippines and Thailand. Mathematics and Computers in Simulation, 64(3-4), pp.431-445.
  19. Guo, X., Lu, F. and Wei, Y., 2021. Capture the contagion network of bitcoin – Evidence from pre and mid COVID-19. Research in International Business and Finance 58: 101484.
  20. Lotfalipour, M.R., Falahi, M.A. and Ashena, M., 2011. The Study of Carbon Dioxide Emissions in Relation to Economic Growth, Energy Consumption and Trade in Ira. Journal of Economic Research (Tahghighat-E-Eghtesadi), 46(1), 151-173.
  21. Mercan, M. and Karakaya, E., 2015. Energy Consumption, Economic Growth and Carbon Emission: Dynamic Panel Cointegration Analysis for Selected OECD Countries. Procedia Economics and Finance 23:587 – 592.
  22. Nahidi Amirkhiz, M., Rahimzadeh, F. and Shokouhifard, S., 2020. Study of the Relation among Economic Growth, Energy Using and Greenhouse Gas Emissions (Case study: Selected Countries of the OIC). Journal of Environmental Science and Technology, 22(3), 13-26.
  23. Pao, H.G. and Tsai, C.M., 2010. CO2 emissions, energy consumption and economic growth in BRIC countries. Energy Policy 38 ,7850–7860.
  24. Pesaran, M.H., 2004. General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, Cambridge Working Papers in Economics, 435.
  25. Pretis, F. and Roser, M., 2017. Carbon dioxide Emission-Intensity in Climate Projections: Comparing The observational record to socio-economic scenarios, 1-11.
  26. Pao, H.T. and Tsai, C.M., 2011. Modeling and forecasting the CO2 Emissions, Energy Consumption, and Economic Growth in Brazil. Energy. 36: 2450-2458.
  27. Ruijven, B., Vuuen, D., Neelis, M., Saygin, D. and Patel, M., 2016. Long-term model-based projections of energy use and CO2 emissions from the global steel and cement industries. Resources, Conservation and Recycling, 112:15-36.
  28. Chowdhury, R.R., 2012. Revisiting the environmental Kuznets curve: an introduction to the special issue. Applied Geography, 1(32), pp.1-2.
  29. Spirtes, P., Glymour, C.N., Scheines, R. and Heckerman, D., 2000. Causation, Prediction, and Search. MIT press.
  30. Yoro, O.Y. and Daramola, O.M., 2020. CO2 emission sources, greenhouse gases, and the global warming effect. Advances in Carbon Capture. 3-28.
  31. Yang, Z. and Zhao, Y., 2014. Energy consumption, carbon emissions and economic growth in India: Evidence from directed acyclic graphs. Economic Modelling 38:533–540.
  32. Zhang, X. and Cheng, X., 2009. Energy consumption, carbon emissions, and economic growth in China. Ecol. Econ. 68, 2706–271