محیط زیست و توسعه فرابخشی

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم ها و فایل های لازم

اسامی داوران

بررسی اثرات متقابل تغییرات جمعیتی و منابع پایه‌ی محیط‌زیست در ایران (با تأکید بر مسأله‌ی آب)

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

جمعیت کره زمین بین 1960 تا 2018، از سه میلیارد نفر به بیش از هفت میلیارد نفر افزایش یافته‌ است. در طی این دوره، بشر با سرعت بی‌سابقه‌ای تغییراتی را در محیط ­زیست جهانی رقم زده است. رابطه‌ی جمعیت و محیط زیست یک رابطه‌ی دو سویه است. از یک سو، افزایش جمعیت و پیشرفت‌های اقتصادی و صنعتی بر محیط­زیست تأثیر می‌گذارد و از سوی دیگر، تغییرات زیست‌محیطی، خشک‌سالی و گرم شدن کره‌ی زمین و آب شدن یخچال‌ها و ...، بر پویایی جمعیت تأثیر می‌گذارد. با توجه به مسائل زیست محیطی که در سالیان اخیر در اثر گرمای جهانی و افزایش گازهای گلخانه‌ای، افزایش آلودگی‌های هوا و آب، شکل حادتری به خود گرفته است، توجه به مسأله‌ی افزایش جمعیت و تأثیری که افزایش جمعیت می‌تواند بر محیط زیست داشته باشد، دغدغه‌ای مهمی برای جمعیت‌شناسان شده است. بحران‌های زیست محیطی، به‌­ویژه بحران آب در سال‌های اخیر، این سؤال را بوجود آورده است، که آیا کشور ایران با توجه به ظرفیت حمل زمین، توان تحمل این حجم جمعیت را دارد؟ به این منظور، در این مطالعه با استفاده از روش کتابخانه‌ای، به بررسی رابطه‌ی جمعیت بر محیط زیست پرداخته‌ شده است. نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان داد که با توجه به افزایش جمعیت به 106 میلیون نفر تا سال 1420 و  107 میلیارد متر مکعب آب شرب مورد نیاز برای این جمعیت، و ادامه‌ی روند کم‌بارشی در کشور، هم­چنین کمبود منابع آبی تجدید‌پذیر، کشور در آینده با چالش‌های فراوانی برای تأمین منابع آبی برای جمعیت خود مواجه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

مراجع
  1. سازمان برنامه و بودجه. 1387. نگاهی به وضعیت منابع آب در ایران و جهان. دفتر معاونت برنامه­ ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری.
  2. سالنامه‌ آماری کشور. 1395. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، مرکز آمار ایران.
  3. عباسی­ شوازی، م.ج.؛ پوراصغرسنگاچین، ف. و رازقی­ نصراباد، ر.س.، 1396. تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران، فصل هشتم جمعیت، منابع و محیط زیست. مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
  4. علیزاده، ا.، 1389. اصول هیدرولوژی کاربردی. ویرایش پنجم، مشهد، دانشگاه امام رضا.
  5. فرخیان، ف. و محمدنژاد، ا.، 1393. مقایسه وضعیت جای پای اکولوژی (EF) در شهرهای ایران و جهان. دومین همایش ملی برنامه ­ریزی، حفاظت، حمایت از محیط زیست و توسعه پایدار، تهران، دبیرخانه دائمی همایش، دانشگاه شهید بهشتی.
  6. کامان، م. و زیگرید، ا.، 1389. مقدمه‌ای بر اقتصاد بوم ­شناختی. ترجمه صالحی، ا.؛ حبیبی، ع. و پوراصغرسنگاچین، ف.، دانشگاه تهران.
  7. محمدجانی، ا. و یزدانیان، ن.، 1393. تحلیل وضعیت آب در کشور و الزامات مدیریت آن. فصلنامه روند. سال 21، شماره 65-66، صفحات 117 تا 144.
  8. مدوز، د.؛ راندرز، ی. و مدوز، د.، 1388. محدودیت‌های رشد (به هنگام شده پس از سی سال). ترجمه حبیبی، ع. و پوراصغر سنگاچین، ف.، مؤسسه‌ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
  9. موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور. 1396. تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران. تهران، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
  10. مهاجر، د.، 1396. جمعیت‌شناسی سیاسی ایران. انتشارات راز نهان. تهران، ایران.
  11. نوبخت، ر.؛ قاسمی­ اردهایی، ع. و غلامی، م.، 1396. بررسی و تحلیلی پیامدهای اقتصادی- جمعیتی خشکسالی در مناطق شرقی ایران (استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی). فصلنامه‌ علمی- پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای). سال 8، شماره 1، صفحات 313 تا 327.
  12. وزارت نیرو. 1394. بحران آب توهم یا واقعیت ویژه بحران آب در ایران. ضمیمه اقتصادی روزنامه شرق. 35 صفحه.
  13. وزارت نیرو. 1397. طبیعت برای آب، شعاری برای آینده زمین. دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفا.
  14. ویکس، ج.، 1395. مقدمه­ای بر مفاهیم و موضوعات جمعیت. ترجمه میرزایی، ا.، موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، تهران.
  15. Anderton, D.L.; Anderson, A.B.; Oakes, J.M. and Fraser, M.R., 1994. Environmental Equity: The Demographics of Dumping. Demography. Vol. 31, No. 2, pp: 229-248.
  16. Bilsborrow, R.E., 1992. Rural Poverty, Migration, and the Environment in Developing Countries: Three Case Studies Vol. 1017. World Bank Publications.
  17. Boserup, E., 1965. The Conditions of Agricultural Growth: The Economics of Agrarian Change under Population Pressure. Chicago, Illinois: Aldine.
  18. Coale, A.J. and Hoover, E.M., 1958. Population Growth and Economic Development in Low Income Countries. Princeton University Press.
  19. Culliton, T.J., 1998. Population: Distribution, Density, and Growth. NOAA, State of the Coast Report. Silver Spring, Maryland. http://state-of-coast. noaa.gov/bulletins/html/pop_01/pop.html.
  20. Culliton, T.J.; Warren, M.A.; Goodspeed, T.R.; Remer, D.G.; Blackwell, C.M. and McDonough III, J.J., 1990. 50 Years of Population Change along the Nation's Coast, 1960-2010. US National Oceanic and Atmospheric Administration. National Ocean Service, Office of Oceanography and Marine Assessment, Ocean Assessments Division, Strategic Assessment Branch.
  21. Davis, K., 1945. The World Demographic Transition. The Annals of the American Academy of Political and Social Science. Vol. 237, No. 1, pp: 1-11.
  22. Demeny, P., 1988. Social Science and Population Policy. The Population and Development Review. pp: 451-479.
  23. Heilig, G.K., 1998. Neglected Dimensions of Global Land-Use Change: Reflections and Data. Population and Development Review. Vol. 20, No. 4, pp: 831-859.
  24. Hodgson, D., 1988. Orthodoxy and Revisionism in American Demography. Population and Development Review. pp: 541-569.
  25. Hunter, L.M., 1998. The Association between Environmental Risk and Internal Migration Flows. Population and Environment. Vol. 19, No. 3, pp: 247-277.
  26. Hunter, L.M., 2000. The Environmental Implications of Population Dynamics. Rand Corporation.
  27. Keyfitz, N., 1992. Seven Ways of Causing the Less Developed Countries' Population Problem to Disappear-in Theory. European Journal of Population/Revue européenne de Démographie. Vol. 8, No. 2, pp: 149-167.
  28. Kirk, D., 1944. Population Changes and the Postwar World. American Sociological Review. Vol. 9, No. 1, pp: 28-35.
  29. Livernash, R. and Rodenburg, E., 1998. Population Change. Population Bulletin. Vol. 53, No. 1.
  30. Lubchenco, J., 1998. Entering the Century of the Environment: A New Social Contract for Science. Science. Vol. 279, No. 5350, pp: 491-497.
  31. Marquette, C., 1997. Population and Environment Relationships in Developing Countries: A Select Review of Approaches and Methods. Chr. Michelsen Institute Development Studies and Human Rights, Bergen Norway, working Paper.
  32. Mason, J., 2011. The Environmental Consequences of Demographic Change.
  33. McNicoll, G., 1995. On Population Growth and Revisionism: Further Questions. Population and Development Review. Vol. 21, No. 2, pp: 307-340.
  34. Meadows, D.; Meadows, D.; Randers, J. and Behrens, W.W., 1972. The Limits to Growth. New York: Universe book. Cerca con Google.
  35. Myers, N. and Kent, J., 1995. Environmental Exodus: an emergent crisis in the Global Arena. Washington DC: Climate Institute.
  36. National Academy of Sciences. 1986a. Population Growth and Economic Development: Policy Questions. Washington, DC: National Academy Press.
  37. National Academy of Sciences. 1986b. Ecological Knowledge and Environmental Problem-Solving: Concepts and Case Studies. National Academies Press.
  38. Notestein, F.W., 1945. Population: The Long View. pp: 36-57, in Schultz, T.W., Food for the World, Chicago University of Chicago Press.
  39. Panayotou, T., 1996. An Inquiry into Population, Resources and Environment. In The Impact of Population Growth on Well-being in Developing Countries (pp: 259-298). Springer, Berlin, Heidelberg.
  40. Pebley, A.R., 1998. Demography and the Environment. Demography. Vol. 35, No. 4, pp: 377-389.
  41. Repetto, R., 1987. Population, Resources, Environment: An Uncertain Future. Population Bulletin. Vol. 42, No. 2, 3 p.
  42. Repetto, R., 1994. The Second India Revisited: Population Poverty and Environmental Stress over Two Decades. WRI publications brief. pp: 1-4.
  43. Repetto, R. and Holmes, T., 1983. The Role of Population in Resource Depletion in Developing Countries. Population and development review. pp: 609-632.
  44. Ridker, R.G., 1972. Population resources and the environment. Commission on Population Growth and the American Future Reports, Washington, D.C., U.S. Government Printing Office. Vol. 3, 317 p.
  45. Ruttan, V.W., 1993. Population Growth, Environmental Change, and Innovation: Implications for Sustainable Growth in Agriculture. In Jolly, C.L. and Torrey, B.B., (eds.). Population and land use in developing countries, Washing-ton, DC: National Academy Press. pp: 124-156.
  46. Sherbinin, A.D.; Carr, D.; Cassels, S. and Jiang, L., 2007. Population and environment. Annu. Rev. Environ. Resour. Vol. 32, pp: 345-373.
  47. Simon, J., 1977. The Economics of Population Growth. Princeton, N.J., Princeton University Press.
  48. Simon, J., 1981. The Ultimate Resource. Princeton, N.J., Princeton University Press.
  49. United Nations. 2001. Population, Environment and Development. The Concise Report, New York.
  50. White, M. and Hunter, L., 1998. The Equity Aspects of Environmental Risk as a Migration Push Factor. Unpublished manuscript, Department of Sociology, Brown University.
محیط زیست و توسعه فرابخشی
دوره 6، شماره 71
خرداد 1400
صفحه 11-24
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار