نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم و زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا

2 گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی واحد تهران، صندوق پستی: 19395-1495

3 گروه آبزیان، دفتر حیات وحش و آبزیان آب های داخلی، سازمان حفاظت محیط زیست

چکیده

ایران از لحاظ اقلیم حیاتی در منطقه تبـادلات جغرافیـای جانوری مهمـی قـرار گرفتـه و از این رو دارای فون ماهیان متنوع و جـالبی است. این پژوهش ضمن شناسـایی گونه­ های ماهی در سد سیمره در مسیر رودخانه سیمره در استان ایلام به بررسی وضعیت پراکنش ماهیـان و معرفی گونه­ هـای بـومی و غیـربومی آن ها می­ پردازد. در طی این تحقیق که در پائیز و زمستان 93 و بهار و تابستان 94 صورت گرفت، نمونه­ برداری از ماهیان به صورت فصلی با استفاده از دستگاه الکتروشوکر و تورهای دستی و انتظاری در دو ایستگاه در دریاچه سدسیمره و یک ایستگاه در رودخانه سیمره صورت گرفت.  به­ طور کلی 14 گونه متعلق به 12 جنس و 2 خانواده از 2 راسته مربوط به رده ماهیان استخوانی شناسایی شدند. از نظر تعداد گونه، خانواده کپورماهیان (Cyprinidae)  با 97/85 درصد دارای رتبه اول و خانواده Mastacembelidae با 2/15 درصد از کل گونه­ ها در مرتبه بعدی قرار دارد. هم­چنین ماهی لوتک (Cyprinion mascrostomum)  و کپورچه (Carassius gibelio)  به ترتیب با 33/66 و 22/38 درصد تعداد کل، فراوان­ترین گونه ­ها و ماهی سونگ (Luciobarbus esocinus) و ماهی برزم (Luciobarbus kersin)  هرکدام با فراوانی 0/33 درصد، کم­ترین فراوانی را دارا بودند. خانواده کپورماهیان بیش­ترین و در بین آن­ها ماهی لوتک (Cyprinion mascrostomum)  بیش­ترین پراکنش و ماهی سونگ (Luciobarbus esocinus) و ماهی برزم (Luciobarbus kersin)  کمترین­ پراکنش را در مناطق مطالعاتی داشتند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد 12 گونه از ماهیان بومی و 2 گونه از ماهیان (Ctenopharyngodonidella و Carassiusgibelio) غیربومی به مناطق مورد مطالعه وارد شده است. در بین ایستگاه­ های مورد مطالعه بیش­ترین فراوانی مربوط به ایستگاه­ های 2 و 3 در دریاچه پشت سد سیمره و کم­ترین فراوانی مربوط به ایستگاه 1 یعنی رودخانه سیمره بودند. هم­چنین در بین ایستگاه­ های نمونه­ برداری، بیش­ترین تنوع گونه ­ای مربوط به دریاچه پشت سد و کم­ترین تنوع گونه ­ای مربوط به رودخانه بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

-         افرایی، م.، لولایی، ف. 1379. بررسی پراکنش ماهیان رودخانه تنکابن. مجله علمی شیلات ایران. جلد 1. شماره 9. صفحات 1 تا 14. 
-        اصلان پرویز، ح.، 1370. تاریخچه سفرهای دریایی و  تحقیقات ماهی شناسی در دریای خزر. مجله ماهنامه آبزیان. جلد 4. شماره 11. صفحات 11 تا 15.
-         بریمانی، آ،. 1356. ماهی­ شناسی جلد اول. انتشارات دانشگاه ارومیه. 180 صفحه.
-         پیرانی، ع.، وطن دوست، ص.، ترابی دلشاد، س.، کمالی، د.، 1391. شناسایی و بررسی فراوانی ماهیان رودخانه گدار خوش (استان ایلام). مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده. جلد 3. شماره 1. صفحات 18 تا 27.
-        جاذبی زاده، م،. 1374. شناسایی ماهیان حوزه شمالی رودخانه کارون با تاکید بر بوم شناختی جمعیت ماهیان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته منابع طبیعی، دانشگاه تهران. 135 صفحه.
-         رامین، م.، 1373. شناسایی و پراکنش ماهیان رودخانه بابلرود. پایان نامه کارشناسی ارشد شیلات. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. 83 صفحه.
-         صادقی نژاد ماسوله، ا.، مهرانی، ر. و رایمین، م.، 1387. مطالعه و شناسایی ماهیان بومی رودخانه سیمره در استان لرستان. اولین همایش منطقه ای اکوسیستم ­های آبی داخلی ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر. 13 صفحه.
-         عباسی، ک.، 1384. شناسایی و بررسی پراکنش ماهیان رودخانه حویق استان گیلان. مجله زیست شناسی ایـران. جلـد 18. شماره 4. زمستان. صفحات 170 تا 182 .
-         عباسی،ک. و سرپناه، ع.، 1380. شناسایی، فراوانی و پراکنش ماهیان دریاچه ارس و شاخابه های ایرانی آن . مجلـه علمـی شیلات ایران . سال دهم . شماره 2. صفحات 41 تا 62 .
-         عباسی، ک.، ولی­ پور، ع.، طالبی حقیقـی، د.، سـرپنـاه، ع. و نظـامی بلـوچی، ش.،  1378. اطلـس ماهیـان ایـران ، آب­ هـای داخلی گیلان (سفیدرود و تالاب انزلی) مرکز تحقیقات شیلات گیلان. بندر انزلی. 126 صفحه
-          عباسی، ک. صلواتیان، م. و عبدا...پور، ح.، 1383. شناسایی و بررسی پراکنش ماهیان رودخانه مهابادچـای دریاچـه ارومیـه . مجله علمی شیلات ایران. دوره 44 ، شماره 4، صفحات 47 تا 63 .
-          عباسی، ک. ، میرزاجانی، ع.، سبک آرا، ج.، مکارمی، م.، قانع، ا.، دادای قندی، ع. ، بابـایی، ه.، صـیادرحیم، م. و ه. نـوروزی. 1385. گزارش نهایی مطالعات مقدماتی لیمنولوژیک دریاچه شورابیل اردبیـل. انتـشارات پژوهـشکده آبـزی پـروری و مـدیریت شیلات اردبیل. بندر انزلی. 59 صفحه
-         عباسی، ک.،  نیک­سرشت، ک. و نوروزی، ه.، 1388. شناسایی و بررسی جمعیت ماهیان تالاب­ های آق گل، پیرسلمان و مناطق تالابی رودخانه­ های گاماسیاب و حرم آباد استان همدان. مجله تالاب. سال اول، شماره 1، صفحات 71 تا 90.
-         عبدلی، آ.، 1373. فهرست ماهیان گونه حوضه جنوبی دریای خزر و پراکنش آن در اکوسیستم ­های مختلف. پژوهشکده اکولوژی خزر. بندر انزلی. 385 صفحه.
-         عبدلی، آ.، 1378. آب­ های داخلی ایران. انتشارات موزه طبیعت و حیات وحش ایران. تهران. 245 صفحه
-         عبدلی، آ.، 1391. اطلس ماهیان آب­ های داخلی ایران. انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ایران. تهران. 278 صفحه.
-         فریدپاک، ف.، 1345. فهرست ماهیان دریای خزر و کرانه­ های شمالی ایران. انستیتو ماهی شناسی صنعت شیلات ایران. بندر انزلی. صفحات 1 تا 15.
-         کریم­پور، م.، 1377. ماهیان تالاب انزلی. مجله علمی شیلات ایران. سال هشتم. شماره 2. صفحات 43 تا 63.
-         محمدیان، ف.، 1378. ماهیان آب شیرین ایران. انتشارات سپهر. تهران. 178صفحه.
-         ووتن، ر.، 1992. بوم شناسی ماهیان. ترجمه ع. استکی. 1383. انتشارات موسسه تحقیقات شیلات ایران. 244 ص.
 
-  Armantrout, N.B. 1980.The freshwater fishes of Iran. PhD Thesis of Oregon State University, Corvallis. Oregon: 472 p.
-  Adebisi, A. A., 1988. Change in the structural and functional Components of the fish Community of a Seasonal river. Arch. Hydrobiol.
-  Armantrout, N.B., 1980. The freshwater fishes of Iran. PhD Thesis. Oregon State University. Carvallis Oregon. 472P.
-  Berg, L.S., 1949c. Freshwater fishes of Iran and Adjacent countries, Trudy, Zoologicheskogo Instituta Academii Nauk SSSR. 8: 783-858. in Russian.
-  Biswas S.P., 1993. Manual of methods in fish biology.South Asian Publishers Ltd. 36 Nejati Subhosh
-  Mary. Daryagam, New Dehli, 110002. India.157P.
-  Bianco, P. G. and Banarescu, P., 1982. A contribution to the Knowledge of the Cyprinidae of Iran. Pisces, Cypriniformes. Cybiume serie, b (2) 75-96. paris.
-  Coad, B.W., 1980. A provisional Annoted Checklist of The freshwater fishes of Iran. Journal of Bombay. Nat. Hist. sec. 76: 86-103. 32.
-  Coad, B.W., 1995. The freshwater fishes of Iran. The academy of science of the Czech Republic Brno. 64 p.
-  Coad, B.W., 1996. Biodiversity of Iranian freshwater fishes. Research Division, Canadian Museum of Nature, Ottawa, Ontario, Canada.
-  Coad, B.W., 1998. Systematic biodiversity in the freshwater fishes of Iran. Italian Journal of Zoology (Modena), 65 (supplement), 101-108, Mucchi, 101P.
-  Coad, B.W., 2008. The freshwater fishes of Iran. www.briancoad.com. recieved in march 21.
-  Coad, B.W. and Abdoli, A., 1993. Exotic fish species in the Fresh- water of Iran. Journal of Zoology in the Middle East Vol 9. pp. 65-80
-  Foltz, J. W., 1982. Fish species diversity and abundance in relation to stream habitat characteristics. Proc. Annu. conf. Southeast. Assoc. Fish and Wild. Agencies 36: 305-311.
-  Froese, R. and Pauly, D., 2008. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, version (11/2008). 39.
-  Froese, R. and Pauly, D., 2010. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, version (02/2010).
-  Moyle, P.B. and Cech J.J., 1988. Fishes: an introduction to ichthyology. Prentice Hall, NJ: Englewood Cliffs Press. 559 p.
-  Rahel, F.J. and Hubert, W.A., 1991. Fish assemblage and habitat gradients in a rocky mountain-great plain stream: biotic Zonation and additive patterns of community change. Translation of the American Fisheries Society 120: 319-332.
-  Sabir A., 1992. An introduction to freshwater fishery biology. University Grants Commission, H-9 Islamabad, Pakistan. 269P.
-  Saadati, M.A.G., 1977. Taxonomy and distribution of the freshwater fishes of Iran.M.S Thesis.Colorado State University, fort collins. 212 p.
-  Sheldon, A.L., 1968. Species diversity and longitudinal succession in stream fishes, Ecology Vol. 49. No. 2.
-  Vossoughi Gh., Mostajeer, B. 2000. Freshwater fishes. Tehran University Publications,  Tehran, 317 pp. (In Persian).
-  Yu, S.L. and Lee, T.W., 2002. Habitat Preference of the Stream Fish, Sino gastro myzonpuliensis (Homalopteridae). Zoological Studies. Vol. 41, No. 2, pp: 183-187.