نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، ایران
2 دانشگاه مهر البرز تهران
چکیده
یکی از راه‌های ارزیابی کیفیت زیستگاه‌های خشکی و افزایش کیفیت حفاظت، بررسی فون پرندگان می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی پرندگان و مناطق منحصر به فرد برای آن ها در پناهگاه حیات وحش یخاب در طی سال‌های از 1394 تا 1396 انجام گرفته است.در هر فصل سال 4 بازدید و در مجموع 32 بازدید میدانی انجام شد. از روش ترانسکت و شمارش نقطه ای برای بررسی فون پرندگان منطقه استفاده گردید. برای مشاهده پرندگان از دوربین دوچشمی و دوربین عکاسی همراه با لنز تله ای استفاده شد. در مجوع، 87 گونه پرنده از 13 راسته در این بررسی مشاهده و شناسایی شد که بیش ترین تنوع و فراوانی گونه متعلق به راسته گنجشک سانان(Passeriforms) با 49 گونه (56% از کل گونه های مشاهده شده) و کم ترین تنوع و فراوانی گونه متعلق به راسته کوکو سانان (Cuculiformes)، کشیم سانان (Podicipediforms) و شبگردسانان (Caprimulgiformes) با 1 گونه است. بر اساس نتاج به دست آمده 17% از گونه های مشاهده شده حفاظت شده و حمایت شده هستند. در این پژوهش 7 منطقه کلیدی که از لحاظ تنوع گونه ای غنی بوده اند را انتخاب شده که این مناطق شامل ملک صدرا، بیشه، ماریجاب، چشمه یخاب، گزو، کرشاهی و چشمه عروس است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد، پناهگاه حیات وحش یخاب از فون غنی پرندگان برخوردار است که لزوم توجه بیش تری نسبت به این منطقه ضروری می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
- اکبری، ح. جلالپور، م. حجتی، و. و گلمحمدی، م.ص. 1389. بررسی فون خزندگان و پرندگان پناهگاه حیات وحش عباس آباد نایین در استان اصفهان، فصلنامه زیست شناسی جانوری، سال 10، شماره2، 1-12.
- امیدی، م. یوسفپور، س. 1396. معرفی مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان اصفهان، انتشارت پیمان دانش، 123-125.
- بهروزی راد، ب. حمیدیان ، ن. شریعت زاده، س.م.ع. 1379. بررسی بر روی شناسایی (فون) پرندگان استان مرکزی، مجله محیط شناسی، سال 6، شماره 26، 13-23.
- بهروزی راد، ب. و دیانی، ا. 1366. پرندگان پارک ملی خجیر و سرخه حصار تهران، سازمان حفاظت محیط زیست.
- بهروزی راد، ب. راسخ، ع. و لجمیری، ز. 1392. بررسی برای شناسایی پرندگان در مسجد سلیمان، مطالعه موردی پارک جنگلی بی بیان، دومین همایش ملی حفاظت و برنامه ریزی محیط زیست.
- پاک نیت، د. همامی، م. ملکی، س. و توحیدی، م. 1395. تأثیر عوامل محیطی بر پراکنش زیستگاه‌های مطلوب جمعیت‌های زمستان گذران هوبره آسیایی در فلات مرکزی ایران، مجله علمی پژوهشی بوم شناسی کاربردی، سال 5، شماره 17، صفحات 77-89.
- پاک نیت، د. همامی، م. ملکی، س. توحیدی، م. و جولائی، ل. 1395. مدل سازی مطلوبیت زیستگاه جمعیت‌های زمستان گذران هوبره آسیایی (Chlamydotis macqueenii) در استان فارس، فصلنامه محیط زیست جانوری، سال 8، شماره 3، صفحات 19-28.
- حبیبی، ل. 1387. ارزیابی زیستگاه هوبره در حوضه نائین با استفاده از روش‌های تحلیل عامل آشیان بوم شناختی (ENFA) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، پایانامه کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، 72 صفحه.
- حجتی، و. و جلالپور، م. 1396. بررسی فون پرندگان پناهگاه حیات وحش عباس آباد در استان اصفهان، فصلنامه علمی پژوهشی محیط زیست جانوری، سال 3، شماره 2، صفحات 75-86.
- طبیعی، ا. 1392. بررسی تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنارآبچر مهاجر زمستان گذران پارک ملی دریایی نایبند در استان بوشهر، فصلنامه علمی پژوهشی زیست شناسی جانوری، سال 6، شماره2، صفحات 61-73.
- طبیعی، ا. و شریفی، ر. 1390. بررسی تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنارآبچر مهاجر زمستان گذران منطقه حفاظت شده حله در استان بوشهر، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب، سال 3، شماره 9، صفحات 71-83.
- عاشوری، ع. نظامی، ش. و زلفی نژاد، ک. 1387. شناسایی پرندگان پارک ملی بوجاق کیاشهر، مجله محیط شناسی، شماره 46، صفحات 101-112.
- کابلی، م. علی‌آبادیان، م. توحیدی‌فر، م. هاشمی، ع. موسوی، س.ب. و روزلار، ک. 1395. اطلس پرندگان ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی، 628 صفحه.
- کریمی، س. وارسته مرادی، ح. و قدیمی، م. 1391. مطالعه تغییرات شاخص‌های تنوع زیستی جامعه پرندگان در تیپ‌های پوششی متفاوت جنگل شصت‌کلاته گرگان، مجله حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی، سال 1، شماره 1، صفحات 1-18.
- گلشاهی، ا. همامی، م. و خلیلی پور، ا. 1388. بررسی تنوع گونه ای پرنذگان آبزی و کنار آبزی زمستان گذارن در تالاب های آلاگل، آجیگل و گمیشان، مجله تالاب، شماره 1، صفحات 18-32.
- 16. مبصر، ف. 1397. راهنمای راهنمای میدانی پرندگان ایران، انتشارات فرید مبصر، 255 صفحه.
- محمدی، ع. کفاش، ا. یوسفی، م. و تقدیسی، م. 1393. شناسایی فون پرندگان پارک ملی ساریگل در شمال شرق ایران، فصلنامه زیست شناسی جانوری، سال7، شماره 1، صفحات 93-99.
- منصوری، ج. 1386. پرنده نگری، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، 292 صفحه.
- منصوری، ج. 1387. راهنمای صحرایی پرندگان ایران، انتشارات فرزانه، 528 صفحه.
- موسوی، س.م. امینی نسب، س.م. کریم پور، ر. و عبادی. م. 1395. مطالعه مقدماتی پرندگان جوجه آور منطقه حفاظت شده در استان خوزستان، ایران، مجله یافته های نوین در علوم زیستی، سال 3، شماره 3، صفحات 184-192.
- Connor, S.E., Van Leeuwen, J.F.N., Rittenour, T.M., Van Der Knaap, W.O., Ammann, B., and Bjorck, S. 2012. The ecological impact of oceanic island colonization a palaeoecological perspective from the Azores, Journal of Biogeography, 39, PP: 1007-1023.
- IUCN, 2007. The IUCN Red List of Threatened Species.
- MacGregor-Fors, I. 2008. Relation between habitat attributes and bird richness in a western Mexico suburb, Landscape and Urban Planning, 84(1), PP: 92-98.
- Manuwal, D.A., and Carey, A.B., 1991.Methods for Measuring Populations of Small, Diurnal Forest Birds, Wildlife-Habitat Relationships: Sampling Procedures for Pacific Northwest Vertebrates, USDA Forest Service. General Technical Report PNW-GTR-278.
- Padoa-Schioppa. E., Baietto. M., Massa. R., and Bottoni. L. 2006. Bird communities as bioindicators: The focal species concept in agricultural landscapes, Journal of Ecological Indicators, 6(1), PP: 83-93.
- Porter, R.F., and Spinal, S. 2010. Field Guide to the birds of the Middle East. T. and A. Poyser, London, PP: 80-101.
- Ramsar convention. ٢٠٠۵ Full list of main breeding and migratory water bird in Iran. ٢١۴ p.
- Sandström, U.G., Angelstam, P., and Mikusinski. G. 2006. Ecological diversity of birds inrelation to the structure of urban green space, Landscape and Urban Planning, 77(1-2), PP: 39-53.
- Selmi, S., Boulinier, T. and Faivre, B., 2003.distribution and abundance patterns of newly colonizing species in Tunisian oases : the Common black bird ,Ibis, VOL, 145. 681-688
- Svensson, L., Mullarney, K., and Zettersrom, D. 2010. Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe, Harper Collins Ltd, PP: 448.
- Williams, P., Gibbons, D., Margules, C., Rebelo,A., Humphries, C., and Pressey, R. 1996. A Comparison of richness hotspots, rarity hotspots, and complementary areas for conserving diversity of British birds. Conserv Biol. Vol. 10, pp: 155-174.
)