محیط زیست و توسعه فرابخشی

مجله علمی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای نویسندگان

فرم ها و فایل های لازم

اسامی داوران

ارزیابی سرمایه اجتماعی در بین کشاورزان شهرستان ارومیه و تاثیر آن بر تمایلات رفتاری طرفدار محیط زیست آن ها

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه ترویج و آموزش کشاورزی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه، ایران

چکیده

پیشینه و هدف: مفهوم سرمایه اجتماعی بعد از مطرح شدن موضوع توسعه پایدار در دهه ­های پایانی قرن بیستم از طرف صاحب­نظران مطرح شد. مفهوم محوری سرمایه اجتماعی این است که تعاملات اجتماعی باعث ایجاد شبکه ­های اجتماعی، تقویت اعتماد، شکل­ گیری ارزش­ ها، حمایت از هنجارها و فرهنگ و ایجاد اجتماع می­ شود. سرمایه اجتماعی و مؤلفه­ های آن بسیاری از دیدگاه­ ها، نگرش­ ها و رفتارهای حفاظت محیط زیست افراد را تحت تأثیر قرار می ­دهند. رفتار حفاظت از محیط زیست را رفتار طرفدار محیط ­زیست نیز می­ نامند. هدف این پژوهش سنجش میزان سرمایه اجتماعی کشاورزان و تأثیر آن در تمایلات رفتاری طرفدار محیط­ زیست (ترطم) آن­ ها می­ باشد.
مواد و روش ­ها: این تحقیق با دیدمان کمی و روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه کشاورزان شهرستان ارومیه بود که تعداد 184 نفر از آن ها به روش نمونه ­گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط 4 نفر از اساتید مرتبط دانشگاه ارومیه و پایایی آن با ضریب کرونباخ آلفا (75/0 تا 83/) مورد تأیید قرار گرفت. داده ­های میدانی با روش مصاحبه جمع ­آوری و با نرم­افزار SPSSversion26 و با بهره­ گیری از آزمون مقایسه میانگین تک نمونه­ ای و دو نمونه t، مدل­سازی رگرسیونی و تحلیل مسیر تحلیل شد.
نتایج: یافته ­ها نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی در بین کشاورزان کمتر از متوسط است. نتایج مؤلفه ­های سرمایه اجتماعی هم نشان داد که اعتماد به جامعه درونی، انسجام اجتماعی، مشارکت و تعامل با جامعه درونی (شبکه روابط داخلی) به طور معنی­ داری بالاتر از میانگین اما اعتماد به جامعه بیرونی، اعتماد به نهادها (بخش دولتی، مدنی و خصوصی) و تعامل روستائیان با جامعه بیرونی (شبکه روابط خارجی) به طور معنی­ داری پایین­تر از میانگین است. اکثریت قریب به اتفاق (95 درصد) کشاورزان تمایلات رفتاری مخرب محیط زیست دارند. متغیرهای اعتماد به نهادهای اجتماعی، شبکه­ روابط بیرونی، سطح تحصیلات کشاورزان و فرزندان آن­ ها و میزان بهره ­مندی از نشریات ترویجی و اینترنت رابطه مثبت معنی ­دار و متغیرهای سن و تعداد فرزندان رابطه منفی معنی­ داری با ترطم دارند. به علاوه سطح ترطم در بین کشاورزان شهری و دارای شغل غیر کشاورزی از کشاورزان روستایی و با شغل اصلی کشاورزی بیشتر است. متغیرهای شبکه روابط بیرونی و سطح تحصیلات کشاورزان و فرزندان آن ­ها در مجموع بیش از 15 درصد تغییرات ترطم کشاورزان را تبیین می­ کنند که دو متغیر سطح سواد کشاورزان و فرزندان آن­ ها نقش تعدیل­ کننده را بازی می ­کنند.
بحث: بر اساس نتایج پیشنهاد می­ شود سازمان­ های دولتی مرتبط با بخش کشاورزی برای تقویت اعتماد و سرمایه اجتماعی، شفافیت و پاسخگویی و مبارزه با فساد را در اولویت کاری خود قرار دهند. دولت با سیاست­گذاری و ایجاد بازار مناسب برای محصولات ارگانیک و تدوین سازوکارهای مناسب، رفتار کشاورزان را به سمت رفتارهای طرفدار محیط­زیست سوق دهند. هم­ زمان دست­اندرکاران بخش آموزش ترویج سعی نمایند با کانال­ های ترویجی که در اختیار دارند اطلاع ­رسانی و آموزش ­های بیشتری را به ­ویژه برای کشاورزان مسن ارائه نمایند و این قشر را به فراموشی نسپارند؛ چرا که بیشتر کشاورزان جزء کشاورزان معیشتی و خرده ­پا و سنتی هستند و آموزش ترویجی باید به این قشر در اولویت باشد. بالاخره توسعه منابع انسانی در نواحی روستایی با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند تا با ارتقاء سطح تحصیلات کشاورزان، رفتارهای آن­ ها به سمت رفتارهای محیط­ زیست پسند سوق پیدا کند. 

کلیدواژه‌ها

مراجع
  1. Abadi, B., Jalali, M., Musavi, S.B., 2017. The Path Analysis of Water Conservation Behavior in Agricultural Sector and Revivification of Lake Urmia: The Case of Farmers in Southern Basin of Lake Urmia. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 13, 2, 251-268.
  2. Aghili, S.M., Khoushfar, G.R., Salehi, S., 2009. Social Capital and Environmental Responsible Behaviours in the North of Iran (Case Study: Gilan, Mazandaran and Golestan Provinces).
    Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources, 16, 1, 235-250.
  3. Ahmadi, M., 2017. Analysis of the effects of social capital in environmental ethics villagers A Case Study: Chaypareh Bala district, Zanjan Township. Geography and Planning, 21, 61, 19-35.
  4. Akbarian Ronizi, S.R. and Ramezanzadeh Lasboyee, M., 2019. Farmers’ Resilience against Drought with an Emphasis on Economic Factors and Social Capital in Rural Areas: A Case Study of Roniz in Estahban County. Journal of Rural Research,10, 2, 230-243. doi: 10.22059/jrur.2018.230885.1090.
  5. Azkia, M. and Firuzabadi, S.A., 2008. Social Capital, Land Use Systems, and Peasants Cooperative Production. Sociological Review,16, 33, 17-98.
  6. Bondori, A., Bagheri, A. and Sookhtanlou, M., 2020. Investigating the Environmental Behavior of Farmers on the Use of Agricultural Pesticides in Moghan Plain. Human and Environment, 18, 2, 67-84.
  7. De Krom, M.P., 2017. Farmer participation in agri-environmental schemes: Regionalisation and the role of bridging social capital. Land Use Policy, 60, 352-361.
  8. Doostmohammadi, H. and Alavian, M., 2019. The Analysis of Social Capital Condition in Iran, in Bass of Post Modernism Theories of Michel Foucault. Biquarterly Journal of Sociology of Social Institutions, 6, 13, 39-66. doi: 10.22080/ssi.2019.13637.1378
  9. Fatemi, M., Rezaei-Moghaddam, K., Monfared, N. and Moghaddas Farimani, S., 2018. Factors Affecting Behavioral Change toward Organic Agriculture (The Case of Farmers of Bushehr Province). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49, 4, 779-796. doi: 10.22059/ijaedr.2018.245092.668515
  10. Ghanbari, R., Shakarami, J., Sepahvand, F. and Asadpouriuan, Z., 2018. Analysis of protective behavior of Khoram Abad Township farmers in pesticide use: Applying health belief model. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49, 1, 121-133. doi: 10.22059/ijaedr.2017.234453.668436
  11. Gheyassi, A., Sarani, V. and Paryab, J., 2017. Social Capital & Environmental Ethics among Farmers. Ethics in Science and Technolog, 11, 4, 49-60.
  12. Habibpour Gatabi, K. and Safari Shali, R., 2020. Comprehensive Manual for Using SPSS in Survey Researches. Louyeh Press, Tehran, Iran.
  13. Hazbavi, A. and Mohamadi, S., 2014. Sociological study of the relationship between social capital with environmental responsible behavior. Quarterly journal of disciplinary knowledge of Khuzestan, 3, 7, 42-67.
  14. Ishihara, H. and Pascual, U., 2009. Social capital in community level environmental governance: A critique. Ecological Economics, 68, 5, 1549-1562.
  15. Jafarinia, J., 2020. Investigating the Impact of Social Capital on Citizens' Environmental Behaviors (Case Study: City Bushehr. Regional Planning, 10, 37, 141-150. doi: 1001.1.22516735.1399.10.37.10.8.
  16. Kabiri, A. and Karimzadeh, S., 2017. Sociological analysis of the relationship between social capital and environmental concerns. Journal of Applied Sociology, 28, 1, 53-66. doi: 10.22108/jas.2017.21250
  17. Kanani, E. and Ahmadvand, M., 2019. Explaining Environmental Behavior of Wheat Farmers: Application of Value-Belief-Norm Theory. Environmental Education and Sustainable Development, 7, 3, 35-46. doi: 10.30473/ee.2019.5806
  18. Klöckner, C.A., 2013. A comprehensive model of the psychology of environmental behaviour—A meta-analysis. Global environmental change, 23, 5, 1028-1038.
  19. Masoudizadeh1, F., Rezvanfar, A. and Movahed Mohammadi, H., 2016. The Role of Social capital Components on Environmental Non- Governmental Organizations’ Performance: Case of Khuzestan Province. Environmental Education and Sustainable Development, 4, 4, 40-33.
  20. Mohammadzadeh, S., Sadighi, H. and Pezeshki Rad, G., 2014. Modeling the Process of Drip Irrigation System Adoption by Apple Orchardists in the Barandooz River Basin of Urmia Lake Catchment, Iran. Journal of Agricultural Science and Technology, 16, 6, 1253-1266.
  21. Poder, T.G., 2011. What is really social capital? A critical review. The American Sociologist, 42, 4, 341-367.
  22. Sabzian Molaee K., Ajili, A., Mohammadzade, S.and Yazdanpanah, M., Frozani, M., Examine the attitudes and behaviors of farmers to apply integrated pest management by using the developed theory of planned behavior. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 8, 2, 57-70.
  23. Salehi, S. and Emamgholi, L., 2013. Effect of Social Capital on Environmental Behavior Case Study: Kurdistan Province. Iranian Journal of Sociology, 13, 4, 90-115.
  24. Seifi, R., Chizari, M. and Abbasi, E., 2018. Factors Affecting Framers’ Soil Conservation Behavior in West Azerbaijan Province: A Cultural Approach. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 13, 2, 219-234.
  25. Shafiee, F., Rezvanfar, A. and Sadat Mirtorabi, M., 2018. Investigation of Farmers’ Environmental Behavior Components about Bio-Fertilizers Application (The Case of Alborz Province). Journal of Environmental Science and Technology, 20, 1, 105-118. doi: 10.22034/jest.2018.12483
  26. Sharifi, Z. and Nouripour, M., 2016. Analysis of the Relationship between Social Capital and Environmental Attitudes of the Rural People: The Case of the Central District of Dena County. Journal of Iranian Social Development Studies, 8, 4, 7-19.
  27. Wan, Q. and Du, W., 2022. Social Capital, Environmental Knowledge, and Pro-Environmental Behavior. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 1443. https://doi.org/10.3390/ ijerph19031443
  28. Wang, Y., Xiong, J., Li, W., Na, M. and Yao, M., 2020. The effect of social capital on environmental pollution in China—Suppression or Promotion? International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 24, 9459.
  29. Woolcock, M. and Narayan, D., 2000. Social capital: Implications for development theory, research, and policy. The World Bank research observer, 15, 2, 225-249.
  30. Yazdani, H. and Shams, A., 2016. The Effect of Social Capital on the Environmental Behavior of Villagers in Marivan City. Environmental Education and Sustainable Development, 4, 4, 86-75.
  31. Zhou, J., Liu, Q. and Liang, Q., 2018. Cooperative membership, social capital, and chemical input use: Evidence from China. Land Use Policy, 70, 394-401.
محیط زیست و توسعه فرابخشی
دوره 7، شماره 77
آبان 1401
صفحه 32-48
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار