نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

چکیده

جای پای بوم شناختی ابزاری است که با ارائه مقایسه جامعی از تقاضا و مقدار عرضه منابع طبیعی، اهداف و راهبردهای مفید را در جلوگیری از تخریب­ها و نابرابری­های مادی بیان کرده و تصمیم­گیری­های نهادی را در مجرای درستی هدایت می­کند. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بهره­گیری از مطالعات کتابخانه­ای، اسنادی، آماری و هم­چنین روش جای پای اکولوژیکی، روند پایداری منابع آب و انرژی (برق، بنزین، نفت، نفت گاز و گاز طبیعی)، در سال 1393 ارزیابی شده است. در این پژوهش سعی شده است به این پرسش پاسخ داده شود که آیا فضای اکولوژیکی شهر ساری، توان برآوردن نیازهای اساسی جمعیت شهر را در تامین آب و انرژی دارد؟ نتایج نشان داده است که ردپای اکولوژیکی شهر ساری در منابع آب و انرژی 735/0 هکتار بوده است، که سهم میزان مصرف برق با 53/0 هکتار بیشترین سهم را در بین سایر موارد و کم­ترین میزان سهم، برای مصرف گاز طبیعی به میزان 0053/0 هکتار به ازای هر نفر بوده است. از آن­جا که ظرفیت­زیستی ایران 8/0 هکتار است، ردپای اکولوژیکی 735/0 هکتاری شهر ساری بدان معناست که بیش ازسهم خود، از ظرفیت­زیستی قابل تحمل کشور را به خود اختصاص داده است و با ادامه روند کنونی مصرف، شهر ساری برای تامین منابع آب و انرژی مورد نیاز به فضایی بیش از 73 برابر مساحت کنونی خود و فضایی بیش از 8/0 برابر مساحت استان نیازمند است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

1-     احمدی، م.؛ (1390). تاریخچه محلات ساری، پژوهشکده ساری­شناسی، انتشارات آوای مسیح. ساری.
2-     ارجمندنیا،ا .؛ (1380) جای پای بوم­شناسی، رهیافتی نو در ارزیابی تاثیر انسان بر محیط‌زیست؛ فصلنامه مدیریت شهری، سال دوم، (6). 99-92.
3-     ازانی، ا.؛ (1385). مقایسه مدیریت سنتی و عصر جدید شهر اصفهان از منظر جغرافیا در قرن 21، اولین همایش جغرافیا و قرن 21، دانشگاه نجف آباد.
4-     تیموری،ا.؛ (1393). ردپای اکولوژیکی گاز دی‌اکسید کربن سوخت­های فسیلی شهر شیراز؛ فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29، (1)، شماره پیاپی 112، 204-193.
5-     جمعه پور، م.؛ (1392). بررسی وضعیت توسعه‌پایدار شهرستان رشت با استفاده از روش جای پای اکولوژیکی ، پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 45، (3) ، 208-191.
6-      حبیبی، ک.؛ رحیمی کاکه چوب، آ .؛ عبدی، م.ح . (1392). ارزیابی جاپای بوم­شناختی وسایل حمل و نقل شهری، رویکردی نوین به منظور برنامه­ریزی حمل و نقل پایدار، نمونه موردی: شهر ارومیه؛ فصلنامه علمی-پژوهشی آمایش  جغرافیایی فضا، سال دوم، (5)، دانشگاه گلستان، 116-99.
7-     حسین­نژاد دلیر،ک. ساسان­پور، ف.؛ (1385). ردپای اکولوژیکی شهرهای پایدار در کلانشهر تهران؛ فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، (82). 101-83.
8-     حق­پرست، ق ،احمدی­زاده ،س، داودیان ،ج ،ارزیابی پایداری انرژی در توسعه شهری با شاخص رد پای اکولوژیکی (مطالعه موردی :کلان شهر مشهد)، همایش بین­المللی زمین، فضا وانرژی پاک ، دانشگاه تبریز، آبان 1394
9-     دلاور، ع.(1383 )، روش­های تحقیق پیشرفته .تهران :انتشارات دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.
10- دمپی، ی.(2006). تاریخ علم. (مترجم: ع.ا.آذرنگ). تهران : انتشارات سمت.
11- رهنما، م.ر ؛ عبادی نیا، ف.؛ (1393). تحلیل پایداری حمل و نقل شهر مشهد با استفاده از روش جای پای بوم­شناختی، جغرافیا و مخاطرات محیطی، (11)، 105-93.
12- زیاری، ک.؛ (1389). برنامه­ریزی شهرهای جدید. انتشارات سمت، تهران.
13- سالنامه آماری استان مازندران، (1393). معاونت امور اقتصادی و برنامه­ریزی استان مازندران
14- صمد پور، پ. فریادی، ش.؛ (1387). تعیین ردپای اکولوژیک در نواحی شهری پرتراکم و بلند مرتبه، نمونه مورد مطالعه: محل الهیه تهران ؛ مجله محیط­شناسی دانشگاه تهران، سال 34 ، (45). 72-63..
15- صمد پور، پ. فریادی، ش.؛ (1389). تعیین تناسب بهینه استفاده از انواع شیوه­های حمل و نقل با هدف کاهش جای پای اکولوژیک در شهر تهران. مجله محیط­شناسی دانشگاه تهران، دوره 36، شماره 54، صص 108-97.
16-  عباس­پور، م.؛ (1386). محیط­زیست و توسعه‌پایدار، انتشارات مؤسسه دانشگاه صنعتی شریف، (1)، تهران، 12.
17- فریادی، ش. صمدپور، پ .؛ (1389). تعیین تناسب بهینه استفاده از انواع شیوه­های حمل و نقل با هدف کاهش جای پای اکولوژیک در شهر تهران ؛ مجله محیط­شناسی دانشگاه تهران؛ سال 36، (54)، 108-97.
18- قرخلو، م. حاتمی­نژاد،ح. باغوند، ا. باوه،م.؛ (1392). ارزیابی پایداری توسعه­ی شهری با روش جای پای اکولوژیکی، نمونه ­موردی: شهرکرمانشاه؛ پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 45، (2)، 120-105.
19- کیانی، م ؛ (1383). توسعه­پایدار و بازسازی بم، آبادی، مرکز مطالعات وتحقیقات شهر سازی ومعماری، سال چهاردهم، شماره 42.
20- گودرزی، م. (1379). توسعه­پایدار منابع زیستی، مطالعه موردی حوزه سد کرخه، فصلنامه علمی، سازمان حفاظت محیط­زیست، (30)،
21- ماهفروزی، ع. زلیکانی، ر.1 (1391). ساری نگین فیروزفام گردشگری ایران، انتشارات شلفین.
22- مطیعی لنگرودی، ح، (1382)، برنامه­ریزی روستایی با تاکید بر ایران، جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.
23-   Barrett J , Cherrect N , Birch R . Exploring the Application of Ecological Footprint to Sustainable Consumption Policy, University of York, 2001:234-247.
24-   Bond S. (2002). Ecological Footprints: A Guide for Local Authorities, WWF-UK.
25-   Ewing B, Moore D, Goldfinger S, Oursler A, Reed A, Wackernagel M. (2010). The Ecological
26-   Godrej N. (2008). Ecological Footprint A business per person, India.
27-   Lenzen, M, & Murry, S. (2003). The Ecological Footprint, Iissues and Trends, the University of Sydney, the University of Sydney press, p6.
28-   Li X.M &et al. Urban Total Ecological Footprint by Using Radial Basis Function Neural Network ( Acase Study of Wuhan City), China, Ecological Indicators, 10 , 2010: 241-248.12 - McDonald G, Patterson M . Ecological Footprints and Interdependencies of New Zealand Regions, Ecological Economics,, 2004, 50(1-2): 49-67.
29-   Moffat I. (2000). Ecological Footprints and Sustainable Development, Ecological Economics,:359-362.
30-   Parkin, S. (2000). Sustainable Development: the Concept and the Practical Challenge. Proceedings of the Institution of Civil Engineers, Civil Engineering, 138, 3-8.
31-   Rapport, D.J. (2000). Ecological Footprints and Ecosystem Health: Complementary Approaches to a Sustainable Future. Ecological Economics, 32, 367–370.
32-   Rees, W. E. & Wackernagel, M. (1996). Urban Ecological Footprints: Why Cites Can not be Sustainable and Why They are a Key to Sustainability. Environmental Impact Assessment Review, 16, 223-248.
33-   Simmons C., Lewis K. and Barrett J. (2000). Two Feet - Two Approaches: A Component-based Model of Ecological Footprinting. Ecological Economics 32. pp 375-380.
34-   Van Vuuren D.P, Smeets E.M.W. Ecological Footprints of Benin, Bhutan, CostaRica and the Netherlands, Ecological Economics, 34, 2000: 115-130.
35-   Wackernagel,M.,2003.Owards A Sustainable London: Eeducing the Capital Ecological Footprint,
36-   WSP Environmental Ltd Natural Strategies LIS, London.
37-   Wackernagel M, Ress W.E. Our Ecological Footprint, Reducing Human Impact on the Earth, New Society Publishers, Gabriola Island, Canada, 1995.
38-   Wilson J, Anielski M. Ecological Footprints of Canadian Municipalities and Regions, The Canadian Federation Municipalities, 2005, Retrieved ferom www.anilski.com
39-   Zhang Y. The Change of Ecological Footprint and Its Effect on Sustainable Development in Beijing of China, Chinese Business Review, 4(10), 2005: 1-13.