نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

چکیده

دوره‏ی آموزشی محیط­یار دوره­ای­ است که از سوی اداره کل حفاظت محیط­زیست استان خوزستان با هدف ارتقاء دانش زیست­محیطی کودکان مدارس ابتدایی اجراء شده است. هدف از این مطالعه، ارزیابی طرح محیط­یار در ارتقای دانش زیست‌محیطی دانش­آموزان مدارس ابتدایی شهر اهواز می­باشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات آزمایشی و از لحاظ هدف کاربردی به­شمار می­رود. تمامی دانش­آموزان مقطع ابتدایی شهر اهواز جامعه آماری این مطالعه را تشکیل دادند که از میان آن‌ها نمونه­ای به تعداد 1325 نفر از دانش­آموزان آموزش­دیده و آموزش­ندیده (گروه کنترل) با استفاده از روش نمونه­گیری کاملاً تصادفی نسبی، انتخاب گردید. این مطالعه در دو فاز انجام پذیرفت. فاز اول با استفاده از ابزار مشاهده و با هدف تبیین وضعیت کلی آموزش­ها و بررسی محتوای آموزشی انجام پذیرفت. در فاز دوم مطالعه با استفاده از پرسشنامه­ای محقق­ساخت بر مبنای محتوای آموزشی دوره، دانش زیست‏محیطی دانش‏آموزان بررسی گردید. داده­های فاز دوم بوسیله نرم­افزار SPSS (V20) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میانگین دانش زیست­محیطی گروه کنترل و گروه آموزش‏دیده، تفاوت آماری معنی­دار وجود دارد. نتایج آزمون کای اسکوئر نیز رابطه میان سطوح دانش زیست‏محیطی و گروه‏های آزمایشی را تأیید نمود، که گویای موفقیت بالای دوره آموزشی بر ارتقاء سطح دانش زیست­محیطی دانش­آموزان دبستانی می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

1-     احمدی، ع. و حاجی نژاد، ع. 1389. تخریب محیط­زیست مانعی در برابر توسعه­پایدار. مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین­المللی جغرافی­دانان جهان اسلام.
2-     افتخاری، ع. عارف­نیا، خ. سجاسی قیداری، ح. فیروزنیا، ق. صادقلو، ط. دیانی، ل. و فتاحی، ا. 1389. راهبردهای توسعه آموزش توسعه­پایدار ایران. جغرافیا (فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال هشتم، شماره 25، 66-47.
3-     حاتمی نژاد، ح و جاهدی، ف. 1388. جایگاه دانش زیست­محیطی زنان در توسعه­پایدار شهری. شهرداری. سال 9. شماره 25، 55-50 حجازی، ی و عربی، ف. 1387. عوامل مؤثر در جلب مشارکت ­سازمان­های غیردولتی در حفاظت از محیط­زیست. مجله محیط­شناسی، سال سی و چهارم، شماره 47، پاییز 87، 106-99.
4-     دیبایی، ش و لاهیجانیان، ا. 1388. بررسی برنامه­های درسی مقطع راهنمایی با تاکید بر محورهای آموزش محیط­زیست. علوم محیطی، سال ششم، شماره سوم، 184-177.
5-     رحمتی، ع. 1391. بررسی روند ارزیابی اثرات محیط­زیستی در ایران چالش­ها و راهکارها. محیط­زیست و توسعه، سال 3، شماره 5، بهار و تابستان، 23-15.
6-      رمضانی قوام آبادی، م. 1391. بررسی راهبردی آموزش حفاظت محیط­زیست در ایران: ضرورت­ها و تنگناها. فصلنامه راهبرد، سال بیست و یکم، شماره 65، 257-233.
7-     شاهنوشی، م و عظیمه­السادات، ع. 1386. تحلیلی بر فرهنگ زیست­محیطی مردم اصفهان و برخی از عوامل موثر بر آن. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان (ویژه علوم اجتماعی)، پیاپی 23، 15-34.
8-     عبداللهی، ع. و صادقی، ح. 1391. نیازسنجی آموزش زیست‏محیطی دانش‏آموزان پسر مقطع ابتدایی شهر اصفهان. آموزش و محیط زیست، دوره 1، شماره 1، 16-9.
9-     غنیان، م. مهراب قوچانی، ا. رواحی‏نژاد، م. سالاروند، ز. رحیمی، ف. و خیراللهی، م. 1392. گزارش پروژه‏ی دوره‏ی آموزشی محیط‏یار در مدارس ابتدایی شهر اهواز. اداره حفاظت از محیط‏زیست استان خوزستان.
10- فروتن‏کیا، ش. 1389. بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر بر فرهنگ زیست‏محیطی شهروندان (مورد مطالعه: جامعه شهری اهواز). پایان‏نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
11- فیروزی، م. 1384. حقوق محیط‏زیست. انتشارات جهاد دانشگاهی.
12- قضاوی، م. لیاقتدار، م. عابدی، ا. و اسماعیلی، م. 1389. تحلیل محتوای کتاب­های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی ایران به لحاظ توجه به معضلات زیست­محیطی. اندیشه­های نوین تربیتی، دوره 6، شماره 4، 123-152.
13- مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی. 1385. از سری متون آموزشی ویژه دهیاران محیط­زیست روستا (مدیریت مواد زائد، فضای سبز روستا و ...). پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
14-   Athman, J. & Martha C, M. 2001. Elements of Effective Environmental Education Programs. U. S. Department of Education. 
15-   Australian Government, Department of the Environment and Heritage. 2005. ISBN: 1 86366 597 8.
16-   EPI. Environmental Performance Index. 2012. Yale University. Available in: http://epi.yale.edu/epi2012/countryprofiles
17-   Howe, C. 2009. The Role of Education as a Tool for Environmental Conservation and Sustainable Development. Dissertation Submitted for the Degree of Doctor of Philosophy at Imperial College London.  
18-   Meredith, J. Cantrell, D. Conner, M. Evener, B. Hunn, D. & Spector, P. 2000. Best Practices for Environmental Education: Guidelines for Success. A project of Ohio EE 2000: A Strategic Plan for Environmental Education in Ohio. Published by: Environmental Education Council of Ohio.
19-   Shepardson, D. P. & Wee, B. 2007. Students’ Mental Models of the Environment. Journal of Research in Science Teaching. Vol 44, No 2, 327- 348.
20-   The North American Association for Environmental Education (NAAEE). 2010. Early Childhood Environmental Education Programs: Guidelines for Excellence. Available in: www.naaee.org.
21-   UNESCO. 1985. Environmental Education: Module for Pre-Service Training of Social Science Teachers and Supervisors for Secondary Schools. Prepared at National Council of Educational Research and Training, New Delhi, India. UK, pp. 61–9